Báo cáo có tiêu đề “Báo cáo Phát triển GVC 2023: GVC kiên cường và bền vững trong thời kỳ hỗn loạn”, là ấn phẩm chung của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Viện Kinh tế Phát triển — Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản (IDE-JETRO), Cơ quan Nghiên cứu Viện Chuỗi Giá trị Toàn cầu tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế (UIBE) Bắc Kinh và Tổ chức Thương mại Thế giới.
“Sự gián đoạn gần đây liên quan đến đại dịch đã bộc lộ những lỗ hổng lâu dài trong GVC, đặc biệt là những lỗ hổng liên quan đến sự tập trung quá mức và phụ thuộc quá mức vào một nền kinh tế hoặc khu vực duy nhất để cung cấp các sản phẩm quan trọng – một tình huống trở nên trầm trọng hơn do căng thẳng địa chính trị gần đây. Tuy nhiên, cấu trúc GVC hiện tại rất phức tạp và mang lại lợi ích đáng kể cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng trên toàn cầu”, Chủ tịch ADB Masatsugu Asakawa, Chủ tịch IDE-JETRO Kyoji Fukao, Chủ tịch UIBE Zhongxiu Zhao và Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cho biết trong lời nói đầu chung của ấn phẩm. “Không thể đạt được khả năng phục hồi và bền vững nếu không có tính toàn diện. Để đảm bảo rằng GVC hỗ trợ phát triển toàn diện, các rào cản hội nhập phải tiếp tục được hạ xuống và phải đưa ra các biện pháp nhằm ngăn chặn các công ty khai thác sức mạnh thị trường của mình gây bất lợi cho các nhà cung cấp nhỏ”.
Báo cáo cung cấp thông tin cập nhật về các xu hướng trong GVC với dữ liệu mới kéo dài đến năm 2022, nhấn mạnh rằng GVC vẫn là một phần trung tâm của toàn cầu hóa bất chấp áp lực ngày càng tăng. Theo báo cáo, đầu vào nước ngoài chiếm 28% xuất khẩu hàng hóa toàn cầu vào năm ngoái, một mức kỷ lục. Hơn nữa, tỷ lệ tham gia GVC của hầu hết các nền kinh tế vào năm 2022 đều cao hơn so với mức trước đại dịch năm 2018.
Báo cáo xem xét căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng đến GVC như thế nào, đồng thời thảo luận chuyên sâu về chuỗi cung ứng năng lượng và chất bán dẫn. Báo cáo cho thấy giá trị xuất khẩu và tỷ trọng của các sản phẩm có nguy cơ bị tắc nghẽn - những sản phẩm được rất ít nền kinh tế xuất khẩu - đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2000, từ 9% lên 19% tổng thương mại, góp phần làm tăng tính dễ bị tổn thương của GVC. Ngoài ra, đã có sự tập trung đáng kể vào các nguồn đầu vào nước ngoài. Hơn nữa, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đã dẫn đến sự gia tăng số lượng các giai đoạn trong GVC từ năm 2018 đến năm 2020. Điều này có thể là do các nền kinh tế tìm nguồn cung ứng sản phẩm từ các nguồn mới do việc áp dụng mức thuế cao hơn. Năm 2012, việc kéo dài GVC đã đảo ngược, có thể là do đại dịch đã hạn chế các lựa chọn sẵn có.
Về tính bền vững, báo cáo cung cấp khung tính toán lượng khí thải carbon toàn diện để theo dõi lượng phát thải khí nhà kính dọc theo GVC và đề xuất khung khái niệm để giúp làm cho GVC thân thiện hơn với môi trường.
Báo cáo nhấn mạnh rằng GVC có thể mang lại kết quả tích cực cho các doanh nghiệp ở các nền kinh tế đang phát triển bằng cách cải thiện năng suất và giảm bớt những hạn chế, đồng thời có thể mang lại mức lương cao hơn và điều kiện làm việc tốt hơn. Báo cáo cho biết, các chính sách nhằm làm cho GVC trở nên toàn diện hơn nên tập trung vào việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc gia nhập GVC và tăng cường tác động lan tỏa tích cực vào nền kinh tế trong nước.

Nguồn: Vitic/ www.wto.org/english/news_e/news23_e/publ_16nov23_e.htm