Chỉ ra nhiều cuộc khủng hoảng đang làm gián đoạn môi trường kinh tế toàn cầu, Tổng Giám đốc Ngozi Okonjo-Iweala hoan nghênh việc các thành viên đưa ra các biện pháp tạo thuận lợi thương mại và kêu gọi họ dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu thực phẩm gần đây cũng như các biện pháp hạn chế thương mại. Bà Ngozi Okonjo-Iweala kêu gọi các thành viên thực hiện phần việc của mình để đưa nền kinh tế thế giới có chỗ đứng vững chắc hơn bằng cách hợp tác chung để củng cố hệ thống thương mại đa phương và mang lại kết quả tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 13 (MC13) vào đầu năm tới. “Thực tế là các thành viên WTO đang thực hiện các bước thiết thực hơn để tạo thuận lợi cho nhập khẩu là điều đáng hoan nghênh và minh họa việc giảm các rào cản thương mại là một công cụ có giá trị để đẩy lùi áp lực lạm phát. Điều đó nói lên rằng, tốc độ thực hiện các hạn chế xuất khẩu mới đã tăng lên kể từ năm 2020, đầu tiên là liên quan đến các sản phẩm y tế trong bối cảnh đại dịch COVID-19 và sau đó là thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và phân bón do cuộc chiến ở Ukraine", bà Ngozi Okonjo-Iweala khẳng định.
Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala lưu ý rằng trong nhiều thập kỷ và gần đây hơn là trong quá trình phục hồi sau đại dịch, thương mại đã trở thành động lực mạnh mẽ cho sự thịnh vượng và khả năng phục hồi của các thành viên và các thành viên WTO có trách nhiệm đảm bảo rằng điều này sẽ tiếp tục diễn ra. Đồng thời, có quá nhiều người dân và thành viên chưa được chia sẻ thỏa đáng sự thịnh vượng này. “Đưa họ từ bên lề trở thành xu hướng chủ đạo của thương mại toàn cầu - điều mà chúng tôi gọi là 'tái toàn cầu hóa' - sẽ làm cho nền kinh tế thế giới đồng thời trở nên toàn diện hơn và kiên cường hơn. Đó là lý do tại sao chúng ta phải tiếp tục nỗ lực cải cách và củng cố hệ thống thương mại đa phương và WTO. Điều này có nghĩa là phát huy những thành công chung của chúng tôi tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 bằng cách mang lại nhiều kết quả hơn tại MC13 ở Abu Dhabi vào tháng 2 năm 2024”.
Trong giai đoạn xem xét, các thành viên WTO đã đưa ra nhiều biện pháp tạo thuận lợi thương mại (303) hơn là hạn chế thương mại (193) đối với hàng hóa. Hầu hết các biện pháp tạo thuận lợi thương mại là về phía nhập khẩu, trong khi phần lớn các biện pháp hạn chế thương mại là về phía xuất khẩu. Điều này đánh dấu lần thứ ba kể từ khi bắt đầu hoạt động giám sát thương mại vào năm 2009, số lượng biện pháp hạn chế xuất khẩu mới (99 biện pháp tương đương 51%) vượt quá số lượng hạn chế nhập khẩu (93 biện pháp tương đương 48%).
Phạm vi thương mại của các biện pháp tạo thuận lợi thương mại ước tính ở mức 977,2 tỷ USD (giảm từ 1.160,5 tỷ USD trong báo cáo thường niên trước) và của các biện pháp hạn chế thương mại ở mức 337,1 tỷ USD (tăng từ 278,0 tỷ USD trong báo cáo trước). Các biện pháp hạn chế nhập khẩu được thực hiện từ năm 2009 cho thấy rất ít sự phục hồi có ý nghĩa. Vào năm 2023, thương mại do các biện pháp hạn chế nhập khẩu có hiệu lực từ năm 2009 ước tính đạt 2.480 tỷ USD, chiếm gần 1/10 tổng nhập khẩu của thế giới.
Số lần khởi xướng phòng vệ thương mại trung bình của các thành viên WTO là 12,1 lần mỗi tháng trong thời gian xem xét, giảm so với mức cao nhất từ trước đến nay vào năm 2020 (36,1 lần khởi xướng mỗi tháng). Mức chấm dứt phòng vệ thương mại trung bình hàng tháng trong cùng kỳ là 8,3, mức trung bình thấp nhất kể từ năm 2012. Các biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt là các biện pháp chống bán phá giá, vẫn là một công cụ chính sách thương mại quan trọng đối với nhiều thành viên WTO, chiếm 33% tổng số các biện pháp phòng vệ thương mại không phải do dịch bệnh. 19 biện pháp thương mại liên quan đến hàng hóa được ghi nhận trong báo cáo này.
Báo cáo cho thấy tốc độ thực hiện các hạn chế xuất khẩu mới đối với thực phẩm, thức ăn và phân bón của các thành viên WTO đã tăng lên và trong số 122 biện pháp như vậy được đưa ra kể từ tháng 2 năm 2022, 75 biện pháp vẫn được áp dụng trên toàn cầu tính đến giữa tháng 10 năm 2023.
Trong thương mại dịch vụ, 123 biện pháp mới đã được các thành viên WTO đưa ra, hầu hết trong số đó là tạo thuận lợi thương mại, tự do hóa hoặc hướng tới một khuôn khổ pháp lý được cải thiện. Giai đoạn xem xét đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về số lượng các biện pháp hỗ trợ kinh tế chung mới của các thành viên WTO, bao gồm các chương trình giảm tác động môi trường khác nhau.
Việc thực thi các biện pháp thương mại mới liên quan đến đại dịch COVID-19 của các thành viên WTO đã giảm tốc hơn nữa trong giai đoạn xem xét. Kể từ khi đại dịch bùng phát, 458 biện pháp liên quan đến thương mại hàng hóa đã được các thành viên và quan sát viên WTO thực hiện. Trong khi phần lớn các biện pháp này là tạo thuận lợi cho thương mại (255 biện pháp tương đương 56%), hoạt động thương mại ở một số sản phẩm đã bị gián đoạn đáng kể do các hạn chế.
Tính đến giữa tháng 10 năm 2023, 84,7% biện pháp hạn chế thương mại liên quan đến COVID-19 đã được bãi bỏ, còn lại 20 biện pháp hạn chế xuất khẩu và 9 biện pháp hạn chế nhập khẩu. Phạm vi thương mại của các hạn chế thương mại liên quan đến đại dịch vẫn được áp dụng ước tính là 15,6 tỷ USD (giảm so với 134,6 tỷ USD trong báo cáo thường niên trước đó). Trong lĩnh vực dịch vụ, 156 biện pháp liên quan đến COVID-19 đã được áp dụng kể từ khi bắt đầu đại dịch, hầu hết trong số đó vẫn được áp dụng (22 biện pháp đã bị chấm dứt và 3 biện pháp đã bị chấm dứt một phần).

Nguồn: Vitic/ www.wto.org/english/news_e/news23_e/tmwto_07dec23_e.htm