Báo cáo tại cuộc họp với tư cách là Chủ tịch Ủy ban Đàm phán Thương mại (TNC), Tổng Giám đốc Ngozi Okonjo-Iweala cho biết trong các cuộc họp gần đây với các nhà lãnh đạo và Bộ trưởng tại Nhật Bản và Hàn Quốc, vấn đề cải cách WTO là trọng tâm của các cuộc thảo luận.
"Thủ tướng Ishiba (Nhật Bản) và các Bộ trưởng Thương mại, Ngoại giao và Tài chính cùng với hầu hết mọi Bộ trưởng APEC mà tôi gặp ở Jeju, đều đồng tình với ý tưởng rằng chúng ta không được lãng phí một cuộc khủng hoảng và chúng ta cần cải cách sâu sắc và toàn diện WTO nếu muốn WTO vẫn có vai trò quan trọng", Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala cho biết. “Để MC14 thành công, chúng ta phải hành động tại Geneva để đưa ra một gói đề xuất cải cách để các Bộ trưởng xem xét và thông qua tại MC14. Không gì ngoài điều này có thể định vị lại tổ chức này theo cách thức và hình thức cần thiết”.
Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala đã gặp Thủ tướng Ishiba và các quan chức cấp cao khác của Chính phủ Nhật Bản tại Tokyo vào ngày 13 tháng 5 và sau đó tham dự cuộc họp của các Bộ trưởng Thương mại tại Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Jeju, Hàn Quốc, vào ngày 15-16 tháng 5.
Tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 vào năm 2022, các thành viên WTO lần đầu tiên nhất trí tiến hành đánh giá toàn diện các chức năng của WTO để đảm bảo tổ chức này có khả năng ứng phó hiệu quả hơn với cả những thách thức mà hệ thống thương mại đa phương phải đối mặt và các cơ hội do những diễn biến đương đại trong thương mại toàn cầu mang lại.
Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala cho biết mặc dù các Bộ trưởng đã gặp "nói rõ rằng họ coi trọng hệ thống này nhưng cũng thừa nhận rằng hệ thống này không thể tiếp tục như hiện tại. Các nước thành viên cứ che giấu mọi thứ và không giải quyết vấn đề. Tôi nghĩ điều đưa chúng ta đến đây là sự bất lực trong việc giải quyết các vấn đề khi chúng xảy ra và điều này dẫn đến các hành động đơn phương, thay vì một cách tiếp cận hợp tác để giải quyết những vấn đề này. Phải mất thời gian để các thành viên thừa nhận rằng mọi thứ không diễn ra tốt đẹp như mong đợi và họ muốn có giải pháp. Tôi rất vui khi công việc đang tiếp tục được thực hiện đối với các mục tiêu có thể đạt được cho MC14, bao gồm các công việc tiếp theo về trợ cấp nghề cá, nông nghiệp, sáng kiến Thúc đẩy đầu tư cho phát triển, thương mại điện tử và các vấn đề liên quan đến các nước kém phát triển nhất (LDC). Các thành viên sẽ có cơ hội đánh giá tiến độ về các vấn đề này tại cuộc họp TNC tiếp theo vào tháng 7 và sau đó quyết định gói nào đã sẵn sàng đưa lên MC14 để quyết định. Tôi hoan nghênh tiến độ gần đây về việc các thành viên chấp thuận hiệp định trợ cấp nghề cá khi hiện nay đã có 99 thành viên chấp thuận hiệp định này và chỉ cần thêm 12 nước thành viên nữa chấp thuận là có thể đưa hiệp định này vào thực thi”.
26 đoàn đại biểu đã lên tiếng phát biểu sau khi Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala đề nghị, một số trong số đại biểu này phát biểu thay mặt cho các nhóm nước thành viên. Nhiều nước thành viên đã bình luận về lộ trình đề xuất cho MC14 do Ban Thư ký WTO chuẩn bị và nêu bật các vấn đề quan tâm, bao gồm cải cách WTO, các quy định mới về trợ cấp thủy sản, tiến triển trong nông nghiệp, lệnh hoãn thương mại điện tử và chính sách công nghiệp, cùng nhiều vấn đề khác.
Chủ tịch Đại hội đồng sẽ khởi xướng các cuộc tham vấn MC14
Theo một mục riêng trong chương trình nghị sự, Chủ tịch Đại hội đồng, Đại sứ Saqer Abdullah Almoqbel (Vương quốc Ả Rập Saudi), lưu ý rằng các cuộc thảo luận với các phái đoàn trong những tuần qua đã cho thấy có nhiều lời kêu gọi tiến hành công việc trong ba lĩnh vực chính, cụ thể là: cải cách WTO; cải cách giải quyết tranh chấp; và quy trình hướng tới việc chuẩn bị một văn bản kết quả MC14 có thể có. “Với MC14 diễn ra trong 10 tháng nữa, thời gian không đứng về phía chúng ta. Theo đó, ngay sau cuộc họp của Đại hội đồng này, tôi dự định sẽ tham vấn các phái đoàn quan tâm về cách tiến hành công việc trong từng lĩnh vực này", Đại sứ Saqer Abdullah Almoqbel khẳng định.
Thúc đẩy đầu tư cho phát triển
Về sáng kiến Thúc đẩy đầu tư cho phát triển (IFD), các nước thành viên một lần nữa không thể đạt được sự đồng thuận về yêu cầu được 126 thành viên ủng hộ nhằm đưa hiệp định IFD vào Phụ lục 4 của Hiệp định Marrakesh thành lập WTO. Đây là lần thứ tám đề xuất này được đệ trình lên các nước thành viên để thông qua.
Phát biểu thay mặt cho 126 nhà đồng tài trợ, Hàn Quốc nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải đưa hiệp định này vào khuôn khổ WTO để giúp các nước thành viên thu hút đầu tư, đặc biệt là các thành viên là nước đang phát triển và kém phát triển nhất. Hàn Quốc cho biết những bên tham gia hiệp định IFD cũng đang tích cực hợp tác với các thành viên không tham gia để xây dựng sự hiểu biết và làm nổi bật lợi ích của hiệp định.
Ba nước thành viên nhắc lại sự phản đối của họ đối với việc đưa hiệp định IFD vào khuôn khổ đa phương của WTO.
Căng thẳng thương mại hiện tại
Thay mặt cho 47 nước thành viên, Singapore và Thụy Sĩ đã đưa ra tuyên bố ủng hộ hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ. Tuyên bố trích dẫn giá trị và thành tựu của WTO kể từ khi thành lập năm 1995, nhấn mạnh cách thức tổ chức này đã đóng góp vào sự phát triển kinh tế của cả các thành viên phát triển và đang phát triển bằng cách thúc đẩy tự do hóa thương mại và tạo điều kiện thuận lợi cho hội nhập kinh tế, thúc đẩy sự ổn định, khả năng dự đoán và lòng tin của người tiêu dùng trong khi vẫn duy trì các động lực đổi mới. Các nhà đồng tài trợ cho biết sự hỗ trợ của WTO đối với các nền kinh tế đang phát triển, bao gồm cả các nước kém phát triển nhất, đã giúp hàng triệu người thoát khỏi đói nghèo.
Trung Quốc đã giới thiệu thông báo về tình hình bất ổn thương mại gia tăng và phản ứng từ WTO. Đối mặt với tình hình bất ổn thương mại gia tăng hiện nay, Trung Quốc cho biết các thành viên nên bảo vệ hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ với WTO là cốt lõi. Trung Quốc đề xuất cách tiếp cận "Ổn định, Phát triển và Cải cách" (SDR) cho WTO và cho biết sẵn sàng hợp tác với tất cả các bên để bảo vệ hệ thống luật lệ của WTO và đưa thêm sự chắc chắn và khả năng dự đoán vào nền kinh tế toàn cầu.
Liên minh châu Âu đã đưa ra một mục về sự phân mảnh của thương mại toàn cầu thông qua thuế quan và chi phí toàn cầu. EU cho biết mục này được đệ trình để ứng phó với tình hình bất ổn về kinh tế và thương mại do các hành động áp thuế quan gần đây gây ra. EU nhấn mạnh sự ủng hộ đối với hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đối thoại liên tục về thuế quan để đánh giá tác động, giám sát các mô hình thương mại và xem xét các tác động mang tính hệ thống.
WTO rút lui về nông nghiệp bền vững
Brazil bày tỏ sự đánh giá cao về việc rút lui gần đây của WTO về nông nghiệp bền vững và sự tham gia rộng rãi trên khắp các khu vực. Nước này cũng nêu bật các xu hướng trong sản xuất nông nghiệp trên toàn cầu, bao gồm cả hướng tới tăng năng suất và tìm kiếm khả năng phục hồi và tính bền vững cao hơn. Brazil chỉ rõ giá trị trong việc thảo luận thêm về chủ đề này theo cách hướng tới tương lai như một bài tập đàm thoại của WTO.
Ba mươi sáu phái đoàn đã phát biểu ý kiến.
Thương mại điện tử
Nhật Bản, thay mặt cho các nhà đồng tài trợ của hiệp định thương mại điện tử, đã thông báo cho các nước thành viên về những nỗ lực gần đây của các nhà đồng tài trợ nhằm tập hợp sự ủng hộ của các thành viên để đưa hiệp định này vào khuôn khổ đa phương của WTO. Nhật Bản cũng báo cáo rằng các nhà đồng tài trợ đang thực hiện công việc để thúc đẩy việc thực hiện hiệp định, bao gồm một cuộc khảo sát đánh giá nhu cầu để hiểu rõ hơn về các ưu tiên hỗ trợ thực hiện.
Một số nước thành viên nhắc lại mối quan ngại về hiệp định và phản đối việc đưa hiệp định vào khuôn khổ đa phương của WTO.
Cuộc họp tiếp theo
Cuộc họp tiếp theo của Đại hội đồng dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 22-23 tháng 7 năm 2025.

Nguồn: Vitic/ wto.org