Tuy nhiên, họ cảnh báo rằng việc hoàn tất hiệp định thương mại ba bên có thể không phải là một nhiệm vụ dễ dàng vì ba quốc gia sẽ phải giải quyết những phức tạp và thách thức phát sinh từ căng thẳng địa chính trị và các vấn đề khác.
Các cuộc đàm phán về FTA đã bị đình trệ kể từ năm 2019 nhưng thỏa thuận thương mại khó nắm bắt này đã một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý vào cuối tháng 5 năm 2024 tại hội nghị thượng đỉnh ba bên — lần đầu tiên sau bốn năm — có sự tham dự của các nhà lãnh đạo Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc tại thủ đô Seoul (Hàn Quốc).
"Chúng tôi sẽ tiếp tục thảo luận để đẩy nhanh các cuộc đàm phán về một hiệp định thương mại tự do ba bên", đại diện 3 nước cho biết trong một tuyên bố chung sau hội nghị thượng đỉnh, nhấn mạnh một thỏa thuận sẽ "tự do, công bằng, toàn diện, chất lượng cao và có lợi cho tất cả mọi người".
FTA, lần đầu tiên được đề xuất vào năm 2002, đại diện cho một trong những quan hệ đối tác kinh tế quan trọng nhất mà Trung Quốc tham gia, với tỷ lệ cao trong thương mại nước ngoài của Trung Quốc. Các cuộc đàm phán bắt đầu vào tháng 11 năm 2012 và kéo dài trong 16 vòng cho đến năm 2019.
Thương mại giữa ba nước đã tăng vọt từ khoảng 130 tỷ đô la vào năm 1999 lên gần 800 tỷ đô la vào năm 2022, với Trung Quốc nổi lên là đối tác thương mại hàng đầu của cả Nhật Bản và Hàn Quốc.
Trung Quốc là nguồn nhập khẩu chính của Nhật Bản và Hàn Quốc và là điểm đến xuất khẩu lớn nhất của Hàn Quốc và lớn thứ hai của Nhật Bản.
Trong khi Trung Quốc và Hàn Quốc đã ký một FTA song phương vào năm 2015, không có FTA nào được ký kết giữa Trung Quốc và Nhật Bản hoặc giữa Nhật Bản và Hàn Quốc, ông Cui Fan, Giáo sư tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế ở Bắc Kinh cho biết.
Điều này đã dẫn đến tỷ lệ thương mại trong khu vực Trung Quốc-Nhật Bản-Hàn Quốc đang phải vật lộn để vượt qua mức 20%, thấp hơn đáng kể so với mức 64% trong Liên minh châu Âu, 50% trong khu vực theo Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ và 24% trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.
Hiệp định RCEP đã được thực hiện đầy đủ trong một năm, báo hiệu hiệp định thương mại tự do đầu tiên mà Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc tham gia. Cùng với ba quốc gia này, hiệp định thương mại lớn bao gồm 10 quốc gia thành viên của ASEAN, cũng như Úc và New Zealand.
Ba quốc gia, trong vòng đàm phán thứ 14 năm 2018, đã đề xuất xây dựng dựa trên những thành tựu của RCEP và tìm cách nâng cao hơn nữa mức độ tự do hóa thương mại và đầu tư trong khu vực.
Các cuộc đàm phán đang diễn ra về một hiệp định thương mại ba bên chủ yếu tập trung vào việc vượt qua các mức thuế quan và quy tắc do RCEP thiết lập, ông Ni Yueju, nghiên cứu viên tại Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết.
Theo khuôn khổ RCEP, 86% sản phẩm xuất khẩu từ Nhật Bản sang Trung Quốc và 88% sản phẩm xuất khẩu từ Trung Quốc sang Nhật Bản cuối cùng sẽ được hưởng mức thuế suất bằng 0.
Mặc dù đây là một sự cải thiện đáng kể so với các mức trước đây, nhưng các con số này vẫn chưa đạt được các mức của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, nơi có tỷ lệ thuế suất bằng 0 là 98% và cũng thấp hơn tỷ lệ thuế suất bằng 0 là 95% đạt được theo Hiệp định Thương mại Tự do Trung Quốc-ASEAN.
Ngoài ra, các cuộc đàm phán nhằm giải quyết các lĩnh vực mà RCEP không bao gồm, chẳng hạn như lĩnh vực ô tô và một số linh kiện ô tô. Lĩnh vực nông nghiệp sẽ nổi lên như một lĩnh vực nhạy cảm do các nhóm vận động hành lang nông nghiệp mạnh mẽ ở Nhật Bản và Hàn Quốc thận trọng trong việc mở cửa thị trường trong nước để tăng cường cạnh tranh.
Ông He Yadong, người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết, mức độ kết nối cao trong các chuỗi công nghiệp và sự bổ sung kinh tế mạnh mẽ giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đang mở đường cho một hiệp định thương mại ba bên.
Khi đạt được thỏa thuận này, dự kiến sẽ mở rộng hơn nữa sự cởi mở của thị trường, giảm rào cản thương mại, tăng cường thương mại và đầu tư, cải thiện môi trường kinh doanh, mang lại lợi ích hữu hình cho doanh nghiệp và người dân trên cả ba quốc gia.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Nhật Bản, cũng như Hàn Quốc, đã gia tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất cao cấp và công nghệ tiên tiến. Các cuộc đàm phán trong những lĩnh vực này liên quan đến lợi ích cốt lõi của mỗi quốc gia, khiến việc phối hợp trở nên khó khăn hơn.
Bối cảnh địa chính trị toàn cầu và khu vực, bao gồm các yếu tố như động lực thay đổi của quyền lực, xung đột thương mại Trung Quốc – Mỹ, tác động của đại dịch COVID-19 và các hạn chế của Hoa Kỳ đối với công nghệ Trung Quốc, tất cả đều góp phần vào những thách thức phải đối mặt trong việc đạt được sự đồng thuận trong các cuộc đàm phán.

Nguồn: Vitic/ www.bilaterals.org