“Kể từ lần gặp trước, công việc đã bắt đầu giữa các chuyên gia, được hỗ trợ bởi sáu nhà đồng triệu tập”, Đại sứ Dwarka-Canabady phát biểu tại cuộc họp của Trưởng đoàn, cuộc họp thứ hai được triệu tập kể từ khi quá trình cải cách giải quyết tranh chấp chính thức được khởi động vào đầu năm nay.
Nhà điều phối cho biết các cuộc họp được tổ chức trong những tuần gần đây với những nhà đồng triệu tập để điều phối công việc “khá hiệu quả, một phần là vì những nhà đồng triệu tập có một bức tranh rất rõ ràng trong đầu về cách họ muốn tiến về phía trước”.
“Trong các cuộc thảo luận này, một yếu tố mà tôi đã nhấn mạnh đối với tất cả những nhà triệu tập là tầm quan trọng của việc đảm bảo rằng quá trình này vẫn cởi mở, toàn diện và minh bạch. Chỉ thị của Bộ trưởng từ Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 13 (MC13) về việc đẩy nhanh các cuộc thảo luận nếu các thành viên muốn đạt được mục tiêu chung là có một hệ thống giải quyết tranh chấp hoạt động tốt vào năm 2024.
Tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 (MC12) vào tháng 6 năm 2022, các thành viên WTO đã thừa nhận những thách thức và lo ngại liên quan đến hệ thống giải quyết tranh chấp, bao gồm cả những thách thức liên quan đến Cơ quan Phúc thẩm, và nhất trí tiến hành các cuộc thảo luận nhằm hướng tới mục tiêu có một hệ thống giải quyết tranh chấp hoạt động đầy đủ và tốt mà tất cả các thành viên có thể tiếp cận vào năm 2024. Cam kết đó đã được các thành viên tái khẳng định tại MC13 vào đầu năm nay.
Đại sứ Dwarka-Canabady được bổ nhiệm nhà điều phối vào tháng 4/2024, qua đó báo hiệu quá trình cải cách giải quyết tranh chấp đã chính thức hóa. Các cuộc họp Trưởng đoàn hàng tháng đang được triệu tập để nghe thông tin cập nhật về công việc kỹ thuật do các chuyên gia thực hiện và để các thành viên chia sẻ quan điểm về cách đưa công việc tiến triển.
Tại cuộc họp đầu tiên của Trưởng đoàn vào ngày 30 tháng 5 năm 2024, bà Dwarka-Canabady đã thông báo cho các thành viên rằng những người đồng triệu tập sau đây đã được chỉ định để hỗ trợ quá trình này: Ông Joel Richards (Saint Vincent và Grenadines) và Bà Jessica Dickerson (Úc) để kháng cáo/xem xét; Ông David Stranger-Jones (Vương quốc Anh) và Bà Claudia Diaz Paulino (Mexico) để tiếp cận; và Ông Fırat Yeltekin (Thổ Nhĩ Kỳ) và Ông Stacy-Paul Healy (Canada) để xem xét bất kỳ vấn đề nào khác ở giai đoạn sau.
Nhà điều phối Usha Dwarka-Canabady lưu ý rằng, khi trình bày kế hoạch làm việc về quy trình cải cách tranh chấp, các thành viên ủng hộ ý tưởng rằng các chuyên gia bắt đầu công việc của họ với các vấn đề kháng cáo/xem xét và khả năng tiếp cận. Khi các cuộc thảo luận chín muồi về kháng cáo/xem xét và khả năng tiếp cận, các thành viên có thể xem xét tình trạng của toàn bộ gói và các vấn đề khác nữa.
Báo cáo cho các đồng chủ trì về các vấn đề thủ tục, bà Claudia Diaz Paulino cho biết một kế hoạch làm việc đã được hoàn thiện cho các cuộc thảo luận kỹ thuật cho đến cuối tháng 7/2024, trong đó có tính đến những lo ngại cụ thể do một số thành viên nêu ra liên quan đến việc một số cuộc họp kỹ thuật trùng với các cuộc họp WTO khác. Bà Paulino lưu ý rằng các yêu cầu và câu hỏi từ các thành viên liên quan đến quyền truy cập từ xa cho các cuộc họp tại Geneva, tài liệu, diễn giải và tóm tắt các cuộc thảo luận trước đó dành cho các đại biểu cấp kỹ thuật đã hoặc đang trong quá trình được giải quyết.
"Các đồng chủ trì thừa nhận rằng cách chúng tôi điều hành quy trình là một phần không thể thiếu đối với bản chất của kết quả", bà Diaz Paulino cho biết. "Để đạt được kết quả thực chất, các đồng chủ trì coi việc đảm bảo rằng các quy trình và phương pháp làm việc của chúng tôi đáp ứng tốt nhu cầu của các thành viên là điều quan trọng để xây dựng và duy trì lòng tin cũng như duy trì bầu không khí minh bạch và hòa nhập, đây là những yếu tố thiết yếu để tiến hành công việc trong tương lai".
Báo cáo cho những nhà đồng triệu tập về các vấn đề cơ bản của kháng cáo/xem xét và khả năng tiếp cận, ông Richards cho biết, vì mục đích xây dựng cấu trúc cho các cuộc thảo luận, những nhà đồng triệu tập đã chia nhỏ các chủ đề thành các chủ đề phụ sau:
- Đối với kháng cáo/xem xét:
- Tiếp cận cơ chế;
- Làm rõ kỳ vọng của các thành viên đối với trọng tài;
- Hình thức của cơ chế;
- Giảm/thay đổi các động cơ kháng cáo;
- Phạm vi xem xét; và
- Tiêu chuẩn xem xét
- Đối với khả năng tiếp cận:
- Ý nghĩa của khả năng tiếp cận đối với người yêu cầu;
- Chi phí và gánh nặng hành chính (bao gồm cơ chế tài trợ);
- Hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực;
- Các cơ chế hỗ trợ nội bộ và bên ngoài hiện có; và
- Các thủ tục nhanh chóng và giải quyết tranh chấp thay thế
Về các cuộc thảo luận về kháng cáo/xem xét, những người đồng triệu tập đã tổ chức cuộc họp kỹ thuật đầu tiên vào ngày 19 tháng 6 năm 2024, tập trung vào các chủ đề phụ về phạm vi xem xét và tiêu chuẩn xem xét. Các thành viên được mời bày tỏ quan điểm dưới hình thức sở thích hoặc mối quan tâm và đặt câu hỏi. Các thành viên cũng được trao cơ hội nêu ra bất kỳ ý tưởng hoặc đề xuất mới nào liên quan đến các chủ đề phụ có liên quan.
Về khả năng tiếp cận, ông Richards cho biết phiên họp kỹ thuật đầu tiên về vấn đề này sẽ được tổ chức vào ngày 21 tháng 6 năm 2024. Cuộc họp sẽ dành để tóm tắt ngắn gọn về công việc đã thực hiện theo quy trình không chính thức, lắng nghe những đề xuất về mối quan tâm và cố gắng xác định với họ những lĩnh vực đã có sự hội tụ. Nếu thời gian cho phép, một cuộc thảo luận sẽ bắt đầu về chủ đề phụ về chi phí và gánh nặng hành chính (bao gồm cả cơ chế tài trợ), với các cuộc thảo luận tiếp tục vào ngày 4 tháng 7 năm 2024 về các chủ đề phụ khác.
Đại sứ Dwarka-Canabady kết luận bằng cách khen ngợi sáu nhà đồng triệu tập đã đảm bảo rằng công việc bắt đầu trên một nền tảng tốt. Bà Dwarka-Canabady lưu ý rằng đến giữa tháng 7 năm 2024, ít nhất hai cuộc họp về mỗi vấn đề sẽ diễn ra cùng với một loạt các cuộc tham vấn từ ngày 24/6 – 1/7/2024.
Cuộc họp tiếp theo của Trưởng đoàn về cải cách giải quyết tranh chấp sẽ diễn ra vào ngày 18/7/2024.

Nguồn: Vitic/ wto.org