Kể từ khi Australia ký Hiệp định Thương mại tự do với Nhật Bản vào năm 2015, ANZCO đã thấy lượng thịt bò đông lạnh xuất khẩu đến Nhật Bản giảm một nửa xuống còn khoảng 4.000 tấn mỗi năm. Nhưng kim ngạch đó hiện đang phục hồi và đang nhắm mục tiêu lấy lại khối lượng xuất khẩu của 5 năm trước, ở mức từ 7.000 - 8.000 tấn trong doanh số bán thịt bò đông lạnh hàng năm. Tuy nhiên, tham vọng của ANZCO về việc tăng thị phần thịt bò đông lạnh có biên độ cao hơn đang được hiện thực hóa thông qua việc tạo ra mối quan hệ sâu sắc gần đây với các hợp tác xã tiêu dùng chủ chốt, điều khiển các bộ phận của chuỗi cung ứng bán lẻ phân tán cao của Nhật Bản, thay vì thông qua các cơ hội do CPTPP tạo ra.

CPTPP rất hữu ích theo nghĩa là doanh nghiệp New Zealand sẽ lấy lại thị phần đã mất. Hiện tại các doanh nghiệp đang ở một sân chơi bình đẳng với Australia, mặc dù ANZCO đã thành công trong việc duy trì thương mại khỏi sự cạnh tranh về giá. Nhưng riêng thịt bò đông lạnh là một câu chuyện khác, thương mại đang phát triển vì doanh nghiệp đã phối hợp với các hợp tác xã và các nhà bán lẻ khác. Hiệp định thương mại CPTPP những tưởng được cho là sẽ “chết” sau khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận vào tháng 1/2017, khiến 11 quốc gia còn lại trong hiệp định đã cứu vãn CPTPP, trong đó Nhật Bản là thị trường lớn nhất cho các nhà sản xuất New Zealand.

Trong Phân tích lợi ích quốc gia về hiệp định đầu tư và thương mại đang bị tranh cãi gay gắt, Bộ Ngoại giao và Thương mại ước tính tiết kiệm thuế quan của Nhật Bản sẽ lên tới khoảng 203,8 triệu USD sau khi CPTPP được thực hiện đầy đủ, bao gồm tỷ lệ tiết kiệm thuế quan ước tính 222,4 triệu USD từ tất cả 10 bên ký kết khác. Mối quan tâm hàng đầu của New Zealand trong việc hoàn tất CPTPP là đạt được sự tiếp cận thương mại được cải thiện đối với cả Nhật Bản và Mỹ, nhưng cơ hội của Mỹ hiện đang chờ đợi vào mong muốn đàm phán một thỏa thuận như vậy với New Zealand.

Tổng thống Donald Trump đang có chuyến thăm chính thức Nhật Bản trong tuần cuối tháng 5 để thúc đẩy một hiệp định thương mại tự do song phương với Tokyo, mà ông Trump hy vọng sẽ đưa ra các điều khoản tốt hơn CPTPP, mặc dù Nhật Bản sẽ có nghĩa vụ đưa ra bất kỳ điều khoản nào như vậy cho các bên ký kết CPTPP khác nếu một thỏa thuận Mỹ-Nhật riêng biệt được ký kết. CPTPP bắt đầu có hiệu lực vào ngày 30/12/2018, sau nỗ lực phối hợp do Nhật Bản và New Zealand dẫn đầu để hiệp định thương mại được hồi sinh sau khi không có Mỹ.

Cũng có những nhà xuất khẩu nông nghiệp lớn khác sang Nhật Bản cho rằng CPTPP không có tác động lớn đến các hoạt động của họ vì thuế quan tương đối thấp đối với hàng nhập khẩu và các yếu tố khác ở thị trường Nhật Bản và thị trường quốc tế là nhiều hơn ảnh hưởng đáng kể. Ví dụ, đối với công ty xuất khẩu nông sản Fonterra, Nhật Bản là thị trường "có giá trị cao", trong đó sản phẩm phù hợp với nhu cầu của khách hàng là chìa khóa đối với chi nhánh sản xuất sữa ở Nhật Bản tạo ra lợi nhuận vượt trội so với các thị trường khác. Tuy nhiên, việc giảm thuế CPTPP đối với các mặt hàng có giá trị tương đối thấp như bơ và sữa bột cho người gầy có thể tăng về khối lượng và doanh thu. Hiệu quả của hiệp định thương mại là rất tích cực cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhưng không phải là tất cả và cũng không phải tất cả đều phát triển ở thị trường Nhật Bản. Cả Australia và Liên minh châu Âu hiện đã có FTA với Nhật Bản, nên các doanh nghiệp của hai đối tác này sẽ cùng có lợi thế cạnh tranh với doanh nghiệp New Zealand.

Đối với doanh nghiệp xuất khẩu Zespri, Nhật Bản là thị trường đơn lẻ lớn nhất, chiếm 20% xuất khẩu quả kiwi hiện tại. Trong khi doanh số xuất khẩu sang Liên minh châu Âu chiếm 45% tổng doanh số theo khối lượng, còn khoảng 30 - 40% lợi nhuận lại đến từ Nhật Bản. Giống như Fonterra, các mối quan hệ phân phối và kiểm soát chặt chẽ về giá cả và chất lượng trái cây vẫn là chìa khóa thành công của doanh nghiệp này tại thị trường Nhật Bản. Tuy nhiên, thuế quan trước CPTPP đối với quả kiwi dưới 10%, do đó, tác động của việc loại bỏ thuế luôn là tín hiệu tốt đẹp, ít hơn so với thuế quan ở các nước không thuộc CPTPP như Hàn Quốc, nơi thuế quan với các mặt hàng hầu hết đều gần 50%.

Một doanh nghiệp khác đang mong đợi một sự ủng hộ lớn trong khát vọng thị trường Nhật Bản từ CPTPP là nhà sản xuất bánh quy Canterbury, Cookie Time, đã có mặt tại trung tâm thành phố Tokyo trong 6 năm và đã bắt đầu xâm nhập vào các cửa hàng bán lẻ thông qua Chuỗi bán lẻ tự nhiên cao cấp của Lawson. Thuế quan đối với bột bánh quy nhập khẩu từ Nhật Bản đang giảm từ 23,5% xuống 0, không có hạn ngạch, trong 5 năm tới. Mặc dù chỉ có 1,5 triệu USD trong doanh thu hàng năm 50 triệu USD của Cookie Time đến từ Nhật Bản, doanh nghiệp này đang nhắm mục tiêu đến Nhật Bản chiếm tới 25% tổng doanh số theo thời gian và là thị trường xuất khẩu duy nhất mà doanh nghiệp đang theo đuổi.

Đại sứ New Zealand tại Tokyo - Peter Kell - cho biết, tác động của CPTPP bao gồm cả kích thích sự quan tâm của các nhà xuất khẩu chưa hoạt động trong thị trường thực phẩm và đồ uống truyền thống được bảo hộ cao của Nhật Bản. Việc cắt giảm thuế quan rõ rệt khiến các doanh nghiệp New Zealand rất quan tâm. Hiệp định thương mại cũng là một yếu tố quan trọng trong nỗ lực cải thiện tiếp cận thương mại và mối quan hệ giữa lợi ích của Nhật Bản và New Zealand khi chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe đã tìm cách mở cửa nông nghiệp Nhật Bản để cạnh tranh quốc tế. Nhật Bản là một trong năm quốc gia mà New Zealand đang nhắm mục tiêu cho các chiến lược được gọi là nâng tầm quan hệ toàn diện trên các lĩnh vực ngoại giao, chính trị và kinh tế. Bốn nước khác là: Singapore, Đức, Indonesia và Ấn Độ.

Nguồn: Báo Công Thương