Trong khuôn khổ Đối tác Chiến lược Toàn diện, việc hợp tác phát triển bền vững, trong đó khoa học nông nghiệp là một trong những nền tảng quan trọng, được Việt Nam-Australia ưu tiên thúc đẩy.
Ươm mầm phát triển những “giống xanh”
Với sự “tiếp sức” mạnh mẽ từ khuôn khổ Đối tác Chiến lược Toàn diện được xác lập tháng 3/2024, những nhà khoa học, doanh nhân, người dân hai nước đã và đang chung tay, góp sức để “ươm mầm,” phát triển những “giống xanh” hiện thực hóa khát vọng một Việt Nam xanh, gia tăng hàm lượng tri thức, khoa học vào nông nghiệp - trụ đỡ của nền kinh tế, mang đến cuộc sống, sinh kế bền vững cho người dân, cũng như đóng góp vào nỗ lực chung trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Nằm trên độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển, Trạm sản xuất và thực nghiệm Đơn Dương (huyện Đơn Dương, Lâm Đồng) là một vườn ươm lai tạo những giống sắn chất lượng cao không chỉ cho Việt Nam mà còn xuất khẩu sang các nước láng giềng.
Từ hỗ trợ tài chính và kỹ thuật của Trung tâm Nghiên cứu Nông nghiệp quốc tế Australia (ACIAR), thông qua dự án “Các hệ thống sản xuất kháng bệnh bền vững ở khu vực Mekong” (2023-2028), các chuyên gia, nhà khoa học của Trung tâm Nông nghiệp Nhiệt đới quốc tế (CIAT) và đội ngũ của Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm nông nghiệp Hưng Lộc (1 trong 8 trung tâm nghiên cứu thuộc Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam (IAS) - Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đang cùng nghiên cứu lai tạo những giống sắn mới có tính bền vững cao, khả năng kháng các loại sâu bệnh, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, đồng thời đáp ứng chất lượng về tinh bột cũng như về năng suất...
“Cây sắn có đặc điểm không có khả năng phân cành để có thể ra hoa ở môi trường dưới thấp. Để cho cây sắn giống có thể phân cành và ra hoa thụ phấn được thì cần phải mang lên vùng cao. Chính vì thế, Lâm Đồng là nơi phù hợp để tạo vườn lai sắn. Tại vườn lai của chúng tôi, có hơn 100 dòng giống sắn khác nhau, bao gồm những giống chất lượng tốt của Việt Nam và châu Á, những giống có gene kháng bệnh khảm lá và những giống tốt từ châu Phi,” bà Cù Thị Lệ Thủy, Quản lý chương trình lai tạo giống sắn thuộc CIAT thông tin với phóng viên.
Bà Lệ Thủy và các cộng sự luôn mong muốn tạo ra được những giống sắn bền vững, giúp người nông dân bớt vất vả, gặt hái nhiều thành quả. “Một giống sắn bền vững là khi trồng năm này sang năm khác, nếu giống đó kháng bệnh thì năm nào nó cũng có khả năng kháng bệnh, chứ không phải năm nay kháng bệnh, sang năm lại không, như vậy người nông dân sẽ bị mất hết. Bên cạnh đó, giống sắn đó có khả năng duy trì được dinh dưỡng cho đất, đồng thời phù hợp với điều kiện đầu tư, canh tác của người dân,” bà Thủy chia sẻ.
Thể hiện sự vui mừng với những kết quả đã đạt được của dự án, cộng sự của bà Cù Thị Lệ Thủy, bà Phạm Thị Nhạn, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm nông nghiệp Hưng Lộc chia sẻ: “Chúng tôi đã thành công trong việc kích thích ra hoa sớm ở các giống sắn thân thẳng, không phân nhánh bằng cách chiếu sáng và cắt tỉa bằng ánh sáng đỏ, kết hợp với việc thiết lập các vườn nhân giống chiến lược ở các vùng có độ cao trung bình của Lâm Đồng. Bước đột phá này rút ngắn đáng kể chu kỳ nhân giống và nâng cao hiệu quả nhân giống.”
Với nỗ lực, tâm huyết nghiên cứu và giàu khát vọng vì một nền nông nghiệp Việt Nam bền vững của bà Thủy, bà Nhạn và các cộng sự, đến nay dự án “Các hệ thống sản xuất kháng bệnh bền vững ở khu vực Mekong” đã đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành trồng sắn trong khu vực Mekong, với việc chọn lọc được 9 dòng sắn lai ưu tú và đang tích cực chia sẻ nguồn gene quý giá này với Lào và Campuchia.
Dự án cũng đóng góp trực tiếp vào các trụ cột của khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Australia là: Tăng cường gắn kết kinh tế; hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tăng cường hợp tác khu vực và quốc tế.
Cùng với dự án “Các hệ thống sản xuất kháng bệnh bền vững ở khu vực Mekong,” thông qua ACIAR, Australia còn hỗ trợ phát triển bền vững ngành nông nghiệp Việt Nam qua các dự án như: “Giải quyết các rào cản kỹ thuật trong chuỗi cung ứng cá mú” giai đoạn 2024-2027, với kinh phí khoảng 2,6 triệu đô la Australia (AUD); dự án “Nâng cao năng lực sản xuất và kỹ thuật nuôi hải sâm ở Việt Nam và Philippines” với kinh phí tài trợ gần 2,6 triệu AUD trong giai đoạn 2016-2024; dự án “Nâng cao tính bền vững, năng suất và giá trị kinh tế của các hệ thống canh tác và chuỗi giá trị càphê - hồ tiêu ở Tây Nguyên” (V-SCOPE), kinh phí tài trợ khoảng 3,5 triệu AUD trong giai đoạn 2021-2025.
Được xem là "thần dược" xứ biển, "nhân sâm" của biển cả, hải sâm được biết đến là món ăn bổ dưỡng, có giá trị kinh tế cao và Việt Nam là quốc gia có nhiều điều kiện thuận lợi để nuôi, phát triển loài hải sản đặc biệt này.
Tiến sỹ Nguyễn Đình Quang Duy, Phó Giám đốc Trung tâm Quốc gia giống hải sản miền Trung, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 3 (RIA 3), người được cộng đồng khoa học quốc tế đánh giá là chuyên gia hải sâm hàng đầu thế giới cho biết, tại Việt Nam, nguồn lợi hải sâm bị khai thác quá mức dẫn đến tuyệt chủng.
Một trong những mục tiêu của dự án “Nâng cao năng lực sản xuất và kỹ thuật nuôi hải sâm ở Việt Nam và Philippines” là sản xuất giống và nghiên cứu nuôi cũng như bảo tồn một số giống loài hải sâm quý hiếm tại Việt Nam.
Dự án đã kết thúc vào năm 2024 với một số kết quả khả quan, nhân rộng mô hình nuôi hải sâm ra khu vực miền Trung, qua đó tạo sinh kế bền vững cho người nông dân, đồng thời góp phần cải tạo môi trường nước, giảm thiểu ô nhiễm và dịch bệnh cho các loài hải sản nuôi kết hợp.
Có được những kết quả này, Tiến sỹ Nguyễn Đình Quang Duy cho rằng, cùng với sự quan tâm, định hướng từ Chính phủ, ngành nông nghiệp Việt Nam thì sự hợp tác hỗ trợ từ các đối tác Australia đóng một vai trò quan trọng, góp phần để ông và các nhà khoa học Việt Nam duy trì mạch nghiên cứu bảo tồn, phát triển giống hải sâm ở Việt Nam trong hơn 20 năm qua.
Đến chia sẻ kiến thức về làm nông nghiệp sạch
Đánh giá về hợp tác phát triển bền vững giữa hai nước qua các dự án nông nghiệp bền vững, Đại sứ Australia tại Việt Nam Gillian Bird cho rằng, quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Australia đang ngày càng được củng cố thông qua hợp tác sâu rộng trên nhiều lĩnh vực quan trọng đối với cả hai quốc gia. Trong đó, hợp tác nghiên cứu nông nghiệp do ACIAR dẫn dắt là một minh chứng rõ nét.
“Thông qua ACIAR, Australia tự hào đồng hành cùng Việt Nam thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp và phát triển nông thôn - hỗ trợ nông hộ nhỏ, cải thiện sinh kế và tăng cường khả năng chống chịu để hướng tới một tương lai bền vững,” Đại sứ cho hay.
Không chỉ có các dự án hợp tác nghiên cứu nông nghiệp qua ACIAR hỗ trợ, ngày càng nhiều những doanh nghiệp, nhà khoa học Australia có tình cảm với Việt Nam đã trực tiếp đến đây, chung tay với người nông dân Việt Nam hình thành, phát triển các mô hình nông nghiệp sạch, công nghệ cao, có giá trị kinh tế cao.
Nữ doanh nhân Amanda Cornelissen và người bạn là Tiến sỹ Lyndal Hugo, Đại học Sydney (Australia) là những người như vậy. Với nhiều năm kinh nghiệm làm nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng các tiến bộ khoa học vào sản xuất nông nghiệp, hai người phụ nữ Australia đến với Việt Nam với ước muốn tạo ra những sản phẩm nông nghiệp sạch, bền vững và cung cấp sản phẩm rau, quả hữu cơ cho người tiêu dùng Việt Nam, đồng thời tạo cảm hứng và lan tỏa tinh thần làm nông nghiệp công nghệ cao trong cộng đồng sản xuất nông nghiệp sở tại.
Khác với các mô hình canh tác trong nhà khác, trang trại trồng rau xanh thẳng đứng có diện tích 1,6 ha ở xã Đạ Sar, huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng, của Công ty Orla do hai bà Amanda Cornelissen và Lyndal Hugo đồng sáng lập, sử dụng một loại đá đặc biệt, được coi là “chìa khóa” hiện thực hóa ước nguyện của hai người phụ nữ này là cung cấp nhiều loại rau chất lượng cho mọi gia đình.
Với phương pháp xử lý bí mật - “Orlarock” - tên của loại đá đặc biệt có thể hấp thụ tất cả các chất dinh dưỡng bổ sung, chống lại bệnh tật, giữ lại lượng nước tối ưu, do đó cây phát triển bình thường mà không bị bệnh. Phương pháp này cho phép các sản phẩm rau, quả của công ty Orla không chứa các chất gây ô nhiễm thường có trong đất.
Làm quản lý nông trại tại Orlar, bà Bùi Thị Bích Hạnh cho biết bà đã học hỏi được rất nhiều kiến thức nông nghiệp sạch khi làm việc ở đây, như công nghệ, kỹ thuật trồng trọt hay các loại giống cây, rau mới. Bà Hạnh cho rằng, người nông dân Việt Nam hoàn toàn có thể tiếp cận những công nghệ sản xuất nông nghiệp sạch.
Từ các dự án nghiên cứu nông nghiệp bền vững do ACIAR tài trợ đến dự án nông nghiệp sạch của nông trại Orlar, đây là những minh chứng rõ nét cho thấy hợp tác phát triển bền vững, trong đó có nghiên cứu khoa học nông nghiệp bền vững là một trong những lĩnh vực chiến lược và giàu tiềm năng giữa Việt Nam và Australia. Sự hợp tác này góp phần đưa quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện giữa hai nước đi vào thực chất, hiệu quả, cũng như cùng nhau thực hiện các cam kết toàn cầu vì một thế giới xanh và bền vững./.
 
Nguồn: www.vietnamplus.vn/viet-nam-australia-cung-hop-tac-phat-trien-nong-nghiep-ben-vung-post1040704.vnp