AsemconnectVietnam - Thổ Nhĩ Kỳ là nước nhập khẩu lúa mì và ngô đáng kể, đặc biệt là từ khu vực Biển Đen. Đối với mùa vụ 2024/25, nhập khẩu lúa mì dự kiến đạt 6,5 triệu tấn, chủ yếu từ Nga, trong khi nhập khẩu ngô dự kiến đạt 2,1 triệu tấn, chủ yếu từ Ukraine, giảm so với ước tính của mùa vụ trước do chính phủ điều chỉnh chính sách nhập khẩu nhằm hỗ trợ sản xuất lúa mì trong nước và thúc đẩy nhập khẩu ngô, đảm bảo nguồn cung ngũ cốc đủ cho thị trường trong nước với giá cả cạnh tranh.

Chính sách nhập khẩu lúa mì thay đổi và xu hướng thị trường
Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những nước nhập khẩu lúa mì lớn nhất. Dự kiến sẽ nhập khẩu 6,5 triệu tấn cho mùa vụ 2024/25, trong đó cho đến nay Nga cung cấp 1,56 triệu tấn. Tuy nhiên, lượng nhập khẩu dự kiến sẽ giảm 31% chủ yếu là do chiến lược mới của Bộ Nông nghiệp và Lâm nghiệp nhằm hỗ trợ nông dân trong nước, với sản lượng trong nước dự kiến đạt 19 triệu tấn, giảm 2 triệu tấn so với cùng kỳ năm ngoái.
Chính phủ đã dừng nhập khẩu lúa mì từ ngày 21/6 đến ngày 15/10/2024. Sau đó, một hệ thống hạn ngạch đã được đưa ra, cho phép mua 85% hoặc 100% lúa mì của họ từ các kho dự trữ do hội đồng ngũ cốc của chính phủ, TMO, quản lý. Những người lựa chọn 85% phải hoàn thành hạn ngạch này thông qua TMO trước khi nhập khẩu 15% còn lại từ các thị trường toàn cầu. Hệ thống này sẽ vẫn có hiệu lực cho đến ngày 31/12/2024.
Hầu hết các thương nhân cho biết các quy định mới sẽ không thúc đẩy đáng kể lượng nhập khẩu, nhiều người kỳ vọng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ quay trở lại thị trường toàn cầu vào năm tới nếu các hạn chế được nới lỏng. Hiện tại, hầu hết các nhà máy xay xát sẽ tiếp tục mua từ kho dự trữ TMO, trong khi một số người thấy tỷ lệ 85-15 là quá cao. Đối với tháng 11/2024, giá bán lúa mì tại kho của TMO thay đổi tùy theo chất lượng, địa điểm và loại kho, dao động từ 220 đến 270 USD/tấn. Các nhà xay xát cho biết giá này khó có thể thay đổi trong thời gian tới.
"Chúng tôi sẽ tiếp tục mua lúa mì từ TMO", một nhà xay xát cho biết.
"Tất cả phụ thuộc vào hiệu suất bán hàng của TMO, nếu họ bán đủ, họ có thể thay đổi hạn ngạch, nhưng vẫn còn quá sớm để nói vào lúc này", một nhà xay xát khác cho biết.
"Hạn ngạch này sẽ giết chết nhu cầu mua hàng nhập khẩu mới và đẩy thị trường về phía TMO", một người mua cho biết.
"TMO có rất nhiều kho lúa mì nên họ có thể bán kho nhanh hơn theo cách này", một người mua khác cho biết.
Hiện tại, có khoảng 650.000 đến 1 triệu tấn lúa mì được lưu trữ trong các kho liên kết. Nhu cầu tại địa phương từ thị trường Thổ Nhĩ Kỳ, cùng với nhu cầu từ khách hàng Iraq và Syria, vào khoảng 550.000 tấn.
Các hội đồng ngũ cốc nhà nước ở Trung Đông và Bắc Phi đóng vai trò quan trọng trong việc nhập khẩu lúa mì để giữ cho bánh mì, một sản phẩm chủ lực, có giá cả phải chăng, khiến họ trở thành một trong những bên mua lúa mì lớn nhất trên toàn cầu. Tại Istanbul, giá 200 gram Somun ekmek là 6,5 TL (0,95 đô la/kg). TMO chiếm 33% lượng lúa mì nhập khẩu của cả nước trong năm tiếp thị 2022/23 nhưng không mua qua đấu thầu trong năm 2023/24, chỉ mua 3,7% thông qua các thỏa thuận của chính phủ. Do đó, Thổ Nhĩ Kỳ phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu tư nhân và các ngành xay xát và nướng tư nhân của mình.
Những lo ngại ban đầu về chất lượng của kho lúa mì TMO đã giảm bớt khi doanh số bán hàng tiếp tục.
Các thương nhân cho biết, xuất khẩu bột mì trong 9 tháng đầu năm 2024 đạt 2,47 triệu tấn, giảm 229.000 tấn so với cùng kỳ năm trước. Tổng lượng xuất khẩu năm 2023 đạt 3,7 triệu tấn và 3 triệu tấn so với năm trước.
Những thay đổi về chính sách nhập khẩu ngô và xu hướng thị trường
Theo dữ liệu của Commodity Insights Thổ Nhĩ Kỳ cũng là nước nhập khẩu ngô hàng đầu trên toàn cầu, nhập khẩu 3,2 triệu tấn trong 9 tháng đầu năm 2024, tăng so với mức 1,9 triệu tấn cùng kỳ năm trước và trong đó 1,6 triệu tấn đến từ Ukraine, chiếm hơn 50% tổng lượng ngô nhập khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ.
Theo USDA, sản lượng ngô của Thổ Nhĩ Kỳ ước tính đạt 7 triệu tấn vào năm 2024, giảm 1,4 triệu tấn so với năm ngoái. Tiêu thụ trong nước dự kiến đạt 8,4 triệu tấn, chủ yếu do tiêu thụ trong ngành thức ăn chăn nuôi cao.
Chính phủ đã giảm thuế nhập khẩu ngô từ 130% xuống 5% cho 1 triệu tấn từ ngày 10/10 đến ngày 31/12/2024. Chính sách này nhằm đáp ứng nhu cầu trong nước, đặc biệt là trong bối cảnh triển vọng sản xuất giảm trong năm tiếp thị 2024/25. Thuế nhập khẩu thấp hơn đã kích thích nhu cầu, với nhiều nhà nhập khẩu tận dụng mức thuế quan giảm để đảm bảo hàng hóa. Tuy nhiên, với vụ mùa mới dự kiến sẽ đến thị trường vào tháng 11, giá trong nước đã giảm, khiến các nhà xuất khẩu phải hạ giá chào hàng mặc dù thuế quan đã giảm. Sau khi lãi suất tăng mạnh, giá xuất khẩu tại thị trường Thổ Nhĩ Kỳ đã giảm và không còn cạnh tranh được với giá trong nước. Một nhà nhập khẩu Thổ Nhĩ Kỳ ghi nhận giá trong nước giảm 15-17 USD/tấn, trong khi một nguồn tin khác cho biết giá tiếp tục giảm sau khi thuế nhập khẩu giảm.
Vào những ngày đầu của vụ mùa mới của Ukraine, bắt đầu vào tháng 10/2024, giá ban đầu tăng do nhu cầu mạnh từ Thổ Nhĩ Kỳ, dẫn đến mức cao nhất trong 16 tháng đối với ngô Biển Đen. Tuy nhiên, giá bắt đầu giảm thúc đẩy nhu cầu xuất khẩu ngô Ukraine vào Thổ Nhĩ Kỳ thấp. Lãi suất mua giảm từ 239 USD/tấn xuống 232 USD/tấn, sau đó, giá ngô Ukraine cũng giảm từ 222 USD/tấn xuống 216 USD/tấn trong cùng kỳ. Khi nhu cầu và giá cả ở Thổ Nhĩ Kỳ giảm, thị trường ngô Ukraine vẫn ở mức thấp.
Các thương nhân dự đoán chính phủ sẽ xem xét gia hạn thuế nhập khẩu thấp hơn đến đầu năm 2025, do nhu cầu ngô ở nước này vẫn cao.
N.Nga
Nguồn: VITIC/Spglobal