Ủy ban coi Hiệp định Thương mại Hàng hóa của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) (ATIGA) thuộc Cơ chế Minh bạch cho RTA. Hiệp định có hiệu lực từ ngày 17 tháng 5 năm 2010 và bắt đầu từ năm 1977, thiết lập một khu vực thương mại tự do giữa các quốc gia thành viên ASEAN. Quá trình tự do hóa đã được thực hiện đầy đủ ngoại trừ các sản phẩm dầu mỏ ở Việt Nam (dự kiến vào năm 2024) và Campuchia (2025). Thuế quan đối với thương mại nội khối ASEAN đã được xóa bỏ đối với hầu hết các dòng thuế. Các dòng thuế còn lại chiếm dưới 2% tổng số được loại trừ khỏi quá trình tự do hóa. Thuế quan đối với những dòng bị loại trừ này dao động từ 5% đến 35%. ATIGA là một trong những trụ cột của Cộng đồng Kinh tế ASEAN, bao gồm Hiệp định khung ASEAN về Dịch vụ (AFAS), Hiệp định Thương mại Dịch vụ ASEAN (ATISA) và Hiệp định Đầu tư Toàn diện ASEAN (ACIA).
Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (PDR), thay mặt các nước thành viên ASEAN, nhấn mạnh rằng hiệp định đưa ra các biện pháp thương mại toàn diện bao gồm tự do hóa quy tắc xuất xứ, tạo thuận lợi thương mại và thủ tục hải quan, nhằm tăng cường hợp tác kinh tế trong ASEAN. Đóng vai trò là nền tảng cho các nỗ lực hội nhập kinh tế, hiệp định thúc đẩy thương mại khu vực, nâng cao khả năng cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong khu vực.
Ủy ban cũng xem xét các khía cạnh dịch vụ của Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) giữa Nhật Bản và các Quốc gia Thành viên ASEAN. Đây là một phần của Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện ASEAN-Nhật Bản và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8 năm 2020 đến ngày 1 tháng 2 năm 2022 đối với các bên khác nhau. Hiệp định này bao gồm thương mại dịch vụ, di chuyển thể nhân và đầu tư, đồng thời được bổ sung bởi các điều khoản bổ sung về dịch vụ tài chính và viễn thông. Các cam kết tự do hóa theo hiệp định này nhìn chung rộng hơn so với các cam kết trong Hiệp định chung về Thương mại Dịch vụ của WTO (GATS), với một số ngoại lệ.
Thái Lan, thay mặt các nước thành viên ASEAN, cho biết ASEAN và Nhật Bản tiếp tục tăng cường các nỗ lực hợp tác nhằm tăng cường hợp tác kinh tế và thương mại. Các bên tin tưởng chắc chắn rằng thỏa thuận này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho dòng đầu tư và dịch vụ xuyên biên giới tăng lên giữa tất cả các bên liên quan.
Hiệp định Đối tác Kinh tế (EPA) giữa Liên minh Châu Âu và các Quốc gia Thái Bình Dương (Papua New Guinea, Fiji, Samoa và Quần đảo Solomon), đã có hiệu lực từ năm 2009 giữa Liên minh Châu Âu và Papua New Guinea và từ năm 2014 giữa Liên minh Châu Âu và Papua New Guinea, EU và Fiji. Sau đó, Samoa và Quần đảo Solomon lần lượt gia nhập vào năm 2018 và 2020. Trước khi có hiệu lực, EU đã cung cấp khả năng tiếp cận thị trường miễn thuế và miễn hạn ngạch cho hầu hết các sản phẩm theo “quy định tiếp cận thị trường” cho Nhóm các quốc gia Châu Phi, Caribe và Thái Bình Dương (ACP) và điều này đã tiếp tục theo EPA. Các quốc gia Thái Bình Dương sẽ tự do hóa từ 77,9% đến 90,7% thuế quan trong khoảng thời gian 15-25 năm, với các biện pháp bảo vệ song phương được dự kiến khi việc tuân thủ có thể gây khó khăn trong việc đảm bảo an ninh lương thực. Hiệp định cũng nhằm mục đích thúc đẩy phát triển bền vững và từng bước hội nhập của các quốc gia Thái Bình Dương vào nền kinh tế thế giới phù hợp với các ưu tiên phát triển của các bên.
Liên minh Châu Âu tuyên bố rằng hiệp định này hướng tới việc thúc đẩy hợp tác về hải quan và tạo thuận lợi thương mại, các rào cản kỹ thuật đối với thương mại và các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật (SPS). Hiệp định này thiết lập các thủ tục giải quyết và tránh tranh chấp để đảm bảo rằng người tiêu dùng và doanh nghiệp có thể tận dụng tối đa các cơ hội thương mại và phát triển mà hiệp định mang lại.
Samoa, thay mặt cho các quốc gia Thái Bình Dương, nhấn mạnh rằng mục tiêu của hiệp định bao gồm cho phép các quốc gia Thái Bình Dương tận dụng quyền tiếp cận ưu đãi vào thị trường EU và thúc đẩy phát triển bền vững cùng với quá trình hội nhập dần dần của các quốc gia Thái Bình Dương vào nền kinh tế toàn cầu.
Ủy ban cũng xem xét Hiệp định Thương mại Tự do giữa Vương quốc Anh và Việt Nam. Hiệp định này phần lớn tương tự như các quy định của hiệp định giữa Liên minh Châu Âu và Việt Nam mà Vương quốc Anh đã tham gia trước đây với tư cách là thành viên EU. Vương quốc Anh dự kiến sẽ tự do hóa hơn 99% thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam khi kết thúc thực hiện vào năm 2027, trong khi Việt Nam sẽ tự do hóa 97,6% thuế quan vào năm 2035. Về thương mại dịch vụ, hầu hết các cam kết được nêu trong hiệp định EU - Việt Nam được nhân rộng và có một số cải tiến trong một số dịch vụ kinh doanh, phân phối và dịch vụ tài chính.
Trong tuyên bố chung với Việt Nam, Vương quốc Anh lưu ý rằng hiệp định nhằm duy trì tính liên tục trong mối quan hệ thương mại Anh-Việt Nam, tích hợp các điều khoản liên quan từ FTA hiện có. Những điều chỉnh đáng kể bao gồm sửa đổi khối lượng hạn ngạch thuế quan và quy tắc xuất xứ. Ngoài ra còn có các cam kết trong Hiệp định liên quan đến thương mại và phát triển bền vững, trong đó có lao động, môi trường và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
Hiệp định thương mại hàng hóa dịch vụ giữa Vương quốc Anh, Colombia, Ecuador và Peru, có hiệu lực vào ngày 1 tháng 1 năm 2021. Hiệp định này kết hợp và sửa đổi hiệp định thương mại được thiết lập trước đó giữa EU và Colombia, Ecuador và Peru. Mỗi bên sẽ tự do hóa hơn 95% thuế quan khi kết thúc thực hiện, mang lại sự liên tục trong mối quan hệ thương mại ưu đãi giữa Vương quốc Anh và các nước Andean. Các bên cũng xây dựng các cam kết theo GATS.
Vương quốc Anh đưa ra tuyên bố chung với Colombia, Ecuador và Peru, nhấn mạnh rằng Hiệp định đã tạo thuận lợi đáng kể cho thương mại và đầu tư, với tổng thương mại hàng hóa và dịch vụ giữa Vương quốc Anh và các quốc gia Andean đạt 4,2 tỷ bảng Anh trong năm 2022. Vương quốc Anh kỳ vọng cuộc họp Ủy ban Thương mại sắp tới với các nước Andean vào tháng 7 năm 2024 sẽ đề ra thêm các cơ hội hợp tác và nâng cao triển vọng thương mại.
Hiệp định Thái Bình Dương về Quan hệ kinh tế chặt chẽ hơn (PACER Plus) có hiệu lực từ ngày 13 tháng 12 năm 2020 đến ngày 11 tháng 10 năm 2022 giữa các bên khác nhau: Úc, Quần đảo Cook, Kiribati, New Zealand, Niue, Samoa, Quần đảo Solomon, Tuvalu, Tonga và Vanuatu. Australia và New Zealand đã tự do hóa tất cả thuế quan ngay khi hiệp định này có hiệu lực. Trong khi đó, đối với các quốc đảo Thái Bình Dương, mức thuế suất 0 (đối với Kiribati) và 18,4% (đối với Vanuatu) sẽ vẫn bị áp thuế đối với hàng nhập khẩu từ Úc và New Zealand. Hơn nữa, các cam kết tự do hóa trong thương mại dịch vụ, di chuyển thể nhân và đầu tư khác nhau giữa các bên theo cách tiếp cận “danh sách tích cực”.
Samoa, thay mặt cho các Bên PACER Plus, nhấn mạnh rằng Hiệp định bao gồm các cam kết thuế quan, quy tắc xuất xứ, thủ tục hải quan và các biện pháp SPS và cũng thừa nhận tầm quan trọng của phát triển kinh tế bền vững và nhằm mục đích giải quyết tình trạng thất nghiệp ở các đảo Thái Bình Dương.
New Zealand cho biết PACER Plus là một thỏa thuận mang tính bước ngoặt đối với khu vực, nhằm hỗ trợ các quốc đảo Thái Bình Dương trở thành những bên tham gia tích cực hơn trong thương mại và hưởng lợi từ thương mại khu vực và toàn cầu. Điều này được kỳ vọng sẽ tạo ra cơ hội tăng trưởng, việc làm và nâng cao mức sống.
Australia nhấn mạnh hiệp định sẽ hỗ trợ các quốc đảo Thái Bình Dương giải quyết các thách thức, cung cấp khuôn khổ để tăng cường khả năng dự đoán, minh bạch và ổn định trong môi trường kinh doanh chuyên nghiệp và cũng nhằm mục đích cung cấp hỗ trợ kỹ thuật có mục tiêu và đáp ứng trong các lĩnh vực liên quan đến thương mại của các quốc đảo Thái Bình Dương.
Tăng cường hoạt động của Ủy ban
Ủy ban đã lưu ý 11 thông báo về hiệp định thương mại khu vực và nhận thêm hai thông báo nữa sau khi chương trình nghị sự của cuộc họp được chuyển đến các thành viên.
Chủ tịch, Đại sứ Clare Kelly (New Zealand) lưu ý rằng có 30 RTA liên quan đến các thành viên WTO và 35 RTA liên quan đến các nước không phải thành viên mà phải chuẩn bị trình bày thực tế, tính riêng hàng hóa và dịch vụ. Bà cũng lưu ý rằng Ban Thư ký WTO đã lưu hành danh sách 56 RTA hiện có hiệu lực nhưng chưa được thông báo cho WTO, trong khi 210 RTA phải nộp báo cáo kết thúc vào tháng 3 năm 2024. Các thành viên đã thảo luận về một báo cáo kết thúc thực hiện hiệp định giữa Canada và Chilê.
Các thành viên thảo luận cách thức cải thiện hoạt động của Ủy ban. Chủ tịch Clare Kelly khi tóm tắt cuộc thảo luận không chính thức, ghi nhận sự nhất trí giữa các thành viên về việc đưa bản tóm tắt điều hành vào các bài thuyết trình thực tế, sẽ được soạn thảo và lưu hành dưới sự giám sát của Ban Thư ký WTO. Chủ tịch Kelly tuyên bố rằng các cuộc thảo luận về các vấn đề khác sẽ tiếp tục trong cuộc họp Ủy ban tiếp theo.
Bầu cử Chủ tịch
Các thành viên đã bầu Đại sứ Salomon Eheth (Cameroon) làm Chủ tịch Ủy ban mới, thay thế Đại sứ Kelly.
Cuộc họp tiếp theo
Cuộc họp Ủy ban tiếp theo dự kiến diễn ra vào ngày 2-3 tháng 7 năm 2024.

L. Giang
Nguồn: Vitic/ wto.org