AsemconnectVietnam - Xuất khẩu đậu tương năm 2023 của Brazil đã vượt 100 triệu tấn, tăng ít nhất 16% so với kỷ lục cả năm 2021, mặc dù nước xuất khẩu đậu tương hàng đầu thế giới vẫn phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc.

Nhà xuất khẩu số 2 là Mỹ cũng phụ thuộc vào Trung Quốc nhưng ở mức độ thấp hơn, mặc dù các nhà xuất khẩu đậu tương của Mỹ trước đây đã phải hứng chịu hậu quả khi nhu cầu từ những khách hàng hàng đầu của họ sụt giảm, đặc biệt là vì lý do địa chính trị.
Tuy nhiên, xuất khẩu của Mỹ không lớn tới Trung Quốc khiến Mỹ có nhiều khách hàng đậu tương đa dạng hơn so với Brazil.
Trung bình trong ba năm tiếp thị vừa qua, đậu tương xuất khẩu của Brazil sang Trung Quốc chiếm khoảng 70%, trong khi của Mỹ là 56%. Thị phần đậu tương của Brazil tại Trung Quốc lần đầu tiên đạt 70% trong năm 2011/12 và trong năm 2017/18 ở mức 83%, trùng lặp với cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
Những số liệu thống kê này tham khảo các năm tiếp thị địa phương, từ tháng 9 đến tháng 8 đối với Mỹ và từ tháng 2 đến tháng 1 đối với Brazil, trong đó tháng 1/2024 đánh dấu sự kết thúc của năm 2022/23.
Trung Quốc chiếm tối đa 62% xuất khẩu đậu tương của Mỹ trong năm 2011/12, sau khi vượt qua mốc 50% lần đầu tiên vào năm 2008/09. Chỉ 28% lô hàng của Mỹ đến Trung Quốc trong năm 2018/19 trong cuộc chiến thương mại.
Cả Mỹ và Brazil đều thừa nhận rằng việc đa dạng hóa khách hàng đậu tương của họ sẽ có lợi, mặc dù gần 1/3 lượng tiêu thụ đậu tương hàng năm của thế giới diễn ra ở Trung Quốc và Trung Quốc chiếm ít nhất 60% lượng nhập khẩu hàng năm.
Nhà nhập khẩu số 2, Mexico, chỉ chiếm 4% lượng nhập khẩu của thế giới, vì vậy các nhà cung cấp hàng đầu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đặt phần lớn lượng đậu tương của họ vào Trung Quốc.
Brazil đang nhanh chóng mở rộng diện tích đậu tương, mặc dù nhu cầu của Trung Quốc có phần trì trệ trong những năm gần đây. Điều này có thể gây khó khăn cho ngành đậu tương của Brazil nếu xảy ra sự kiện “thiên nga đen”, như dịch tả lợn châu Phi lan rộng khắp đàn lợn của Trung Quốc hay tranh chấp chính trị giữa Brazil và Trung Quốc.
Bất kỳ sự nới lỏng kéo dài nào đối với hoạt động của Trung Quốc trên thị trường đậu tương đều có thể khiến đậu tương được bán ra, khuyến khích các nước tăng cường nhập khẩu và chế biến trong nước thay vì nhập khẩu các sản phẩm đậu tương. Điều này đã được thấy vào năm 2018 khi Trung Quốc tránh mua đậu tương Mỹ.
Brazil hiện xuất khẩu gần gấp đôi khối lượng đậu tương của Mỹ mỗi năm và cả hai quốc gia này sẽ chiếm 86% tổng lượng đậu tương xuất khẩu trong năm nay.
Trung bình trong các năm dương lịch từ 2020 đến 2022, Trung Quốc chiếm 53% xuất khẩu đậu tương của Mỹ và 70% xuất khẩu đậu tương của Brazil. Mexico là nước tiếp theo xuất khẩu sang Mỹ với mức 9%.
Châu Âu, ngoại trừ Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Nga chiếm vị trí số 2 của đậu tương Brazil, chiếm 10% xuất khẩu và Châu Âu đứng thứ 3 đối với Mỹ với 8%. Từ năm 2020 đến năm 2022, Brazil đã xuất khẩu 25,7 triệu tấn đậu tương sang châu Âu, nhiều hơn Mỹ khoảng 75%.
Thái Lan và Thổ Nhĩ Kỳ đứng thứ 3 và 4 đối với đậu Brazil ở mức 3% mỗi loại, tiếp theo là Iran và Pakistan ở mức 2% mỗi loại. Các quốc gia này cộng với Trung Quốc và Châu Âu chiếm 90% lượng xuất khẩu hàng năm của Brazil.
Mỹ đa dạng hơn ở các vị trí từ 4 đến 9, trong đó Ai Cập chiếm 6%, Nhật Bản và Indonesia chiếm 4% mỗi nước, Đài Loan (Trung Quốc) chiếm 3%, Bangladesh và Thái Lan mỗi nước chiếm 2%. Những nước này cộng với Trung Quốc, Mexico và Châu Âu chiếm 90% lô hàng của Mỹ.
Trong giai đoạn 2020-2022, sản lượng đậu nành Brazil trung bình của Trung Quốc lớn hơn 56% so với giữa thập kỷ trước, mặc dù sản lượng đậu tương ở Mỹ của nước này nhỏ hơn 2%. Xuất khẩu của Brazil sang châu Âu tăng 43% trong thời gian đó so với mức tăng 6% của Mỹ. Mexico đang giúp tăng cường xuất khẩu của Mỹ với mức tăng khối lượng trong 6 năm là 45%.
Trong 11 tháng năm 2023, Achentina là điểm đến đậu tương lớn thứ hai của Brazil. Tuy nhiên, 4 triệu tấn đậu Brazil được vận chuyển đến Achentina trong năm nay là cực kỳ hiếm và xảy ra do Achentina mất mùa nghiêm trọng.
Xuất khẩu đậu tương năm 2023 của Brazil sẽ đạt 101,5 triệu tấn dựa trên ước tính cho tháng 12/2023. Kỷ lục xuất khẩu đậu tương hàng năm của Mỹ được thiết lập vào năm 2020 ở mức 63,65 triệu tấn (2,34 tỷ bushels).
N.Nga
Nguồn: VITIC/Reuters