Tuyên bố chung của những người đứng đầu Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Nhóm Ngân hàng Thế giới, Chương trình Lương thực Thế giới và Tổ chức Thương mại Thế giới về Khủng hoảng An ninh Lương thực và Dinh dưỡng Toàn cầu
Tổng Giám đốc Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) Qu Dongyu, Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva, Chủ tịch Nhóm Ngân hàng Thế giới (WBG) David Malpass, Giám đốc Điều hành Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) David Beasley và Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Ngozi Okonjo-Iweala đã ra tuyên bố chung sau đây kêu gọi tiếp tục hành động khẩn cấp để giải quyết cuộc khủng hoảng toàn cầu về an ninh lương thực và dinh dưỡng.
Chúng tôi gửi lời cảm thông sâu sắc nhất tới người dân Thổ Nhĩ Kỳ và Cộng hòa Ả Rập Syria láng giềng, những người đã phải hứng chịu những trận động đất gần đây. Các tổ chức của chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ tình hình, đánh giá mức độ nghiêm trọng của thảm họa và làm việc để huy động sự hỗ trợ cần thiết theo nhiệm vụ và thủ tục của mỗi tổ chức.
Trên toàn cầu, nghèo đói và mất an ninh lương thực đều đang gia tăng sau nhiều thập kỷ đạt được thành tựu phát triển. Chuỗi cung ứng bị gián đoạn, biến đổi khí hậu, đại dịch COVID-19, thắt chặt tài chính do lãi suất tăng và chiến tranh ở Ukraine đã gây ra cú sốc chưa từng có đối với hệ thống lương thực toàn cầu, trong đó những người dễ bị tổn thương nhất sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Lạm phát lương thực vẫn ở mức cao trên thế giới, hàng chục quốc gia lạm phát hai con số. Theo WFP, 349 triệu người trên 79 quốc gia đang bị mất an ninh lương thực trầm trọng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng cũng đang gia tăng sau ba năm suy thoái. Tình hình này dự kiến sẽ trở nên tồi tệ hơn, với nguồn cung cấp lương thực toàn cầu dự kiến sẽ giảm xuống mức thấp nhất trong ba năm vào năm 2022/2023. Nhu cầu đặc biệt nghiêm trọng ở 24 quốc gia mà FAO và WFP đã xác định là điểm nóng về nạn đói, trong đó 16 quốc gia ở châu Phi là điểm nóng của nạn đói. Khả năng chi trả cho phân bón được xác định bằng tỷ lệ giữa giá lương thực và giá phân bón cũng ở mức thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng lương thực 2007/2008, dẫn đến sản lượng lương thực thấp hơn và ảnh hưởng nặng nề nhất đến các hộ nông dân sản xuất nhỏ, làm trầm trọng thêm tình trạng giá thực phẩm địa phương đã cao. Ví dụ, việc giảm sản lượng gạo vào năm 2022, loại gạo mà châu Phi là nhà nhập khẩu lớn nhất thế giới, cùng với triển vọng dự trữ thấp hơn, là mối lo ngại nghiêm trọng. Để đối phó với tình trạng lạm phát giá lương thực, nhiên liệu và phân bón, các quốc gia đã chi hơn 710 tỷ USD cho các biện pháp bảo trợ xã hội cho 1 tỷ người, trong đó có khoảng 380 tỷ USD cho trợ cấp. Tuy nhiên, chỉ có 4,3 tỷ đô la Mỹ được chi cho các biện pháp an sinh xã hội ở các nước có thu nhập thấp, so với 507,6 tỷ đô la Mỹ ở các nước có thu nhập cao.
Để ngăn chặn cuộc khủng hoảng an ninh lương thực và dinh dưỡng trở nên trầm trọng hơn, cần có thêm các hành động khẩn cấp để (i) giải cứu các điểm nóng về nạn đói, (ii) tạo thuận lợi cho thương mại, cải thiện chức năng của thị trường và nâng cao vai trò của khu vực tư nhân, và (iii) cải cách và tái sử dụng các khoản trợ cấp có hại với mục tiêu và hiệu quả thận trọng. Các quốc gia nên cân bằng các biện pháp can thiệp khẩn cấp ngắn hạn với các nỗ lực phục hồi lâu dài hơn khi họ đối phó với khủng hoảng.
1. Cứu trợ các điểm đói
Chúng tôi kêu gọi các chính phủ và nhà tài trợ hỗ trợ các nỗ lực cấp quốc gia nhằm giải quyết các nhu cầu tại các điểm nóng, chia sẻ thông tin và tăng cường chuẩn bị cho khủng hoảng. WFP và FAO cần tiền gấp để phục vụ những người dễ bị tổn thương nhất ngay lập tức. Vào năm 2022, WFP và các đối tác đã tiếp cận số người kỷ lục - hơn 140 triệu người - được hỗ trợ lương thực và dinh dưỡng, dựa trên khoản đóng góp kỷ lục 14 tỷ đô la Mỹ, trong đó 7,3 tỷ đô la Mỹ chỉ đến từ Chính phủ Hoa Kỳ. WFP đã chuyển hơn 3 tỷ đô la Mỹ bằng tiền mặt cho người dân ở 72 quốc gia và cung cấp hỗ trợ cho các chương trình cung cấp thực phẩm học đường ở 80 quốc gia, bao gồm 15 triệu trẻ em thông qua hỗ trợ trực tiếp và hơn 90 triệu trẻ em thông qua hỗ trợ các chương trình cung cấp thực phẩm học đường quốc gia của chính phủ. FAO đã đầu tư 1 tỷ đô la Mỹ để hỗ trợ hơn 40 triệu người ở khu vực nông thôn với các can thiệp nông nghiệp nhạy cảm về thời gian. Các hoạt động này chủ yếu tập trung vào 53 quốc gia được liệt kê trong Báo cáo Toàn cầu về Khủng hoảng Lương thực. Ngân hàng Thế giới đang cung cấp gói an ninh lương thực và dinh dưỡng trị giá 30 tỷ đô la Mỹ trong 15 tháng từ tháng 4 năm 2022 đến tháng 6 năm 2023, bao gồm 12 tỷ đô la Mỹ cho các dự án mới, tất cả đều đã được cam kết trước thời hạn. Điều này cũng bao gồm 3,5 tỷ USD tài trợ mới cho an ninh lương thực và dinh dưỡng tại các điểm nóng. Ngoài ra, Ngân hàng đã phân bổ 748 triệu đô la Mỹ từ phương thức Tài trợ Ứng phó Sớm trị giá 1 tỷ đô la Mỹ của Chương trình Ứng phó Khủng hoảng (CRW) của IDA để giải quyết hầu hết các nhu cầu tại các điểm nóng và đang huy động thêm vốn cho CRW. Nguồn vốn cho Quỹ tín thác tăng trưởng và giảm nghèo của IMF (PRGT) cũng phải được huy động để cung cấp tài chính ưu đãi cho các nước có thu nhập thấp đang đối mặt với các nhu cầu về cán cân thanh toán. Chương trình lương thực mới của IMF cho đến nay đã hỗ trợ Ukraine, Malawi, Guinea và Haiti, trong khi 9 quốc gia đang đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng được hưởng lợi từ hỗ trợ tài chính của IMF thông qua các chương trình mới hoặc tăng cường các chương trình hiện có, tập trung vào tăng cường mạng lưới an sinh xã hội và các chính sách để giúp giải quyết tác động của cuộc khủng hoảng lương thực. Liên minh Toàn cầu về An ninh Lương thực (GAFS) đang hỗ trợ chuẩn bị cho khủng hoảng lớn hơn thông qua việc phát triển và vận hành các Kế hoạch Chuẩn bị cho Khủng hoảng An ninh Lương thực đa ngành trên 26 quận, kế hoạch này cần được hỗ trợ bởi chính phủ và các nhà tài trợ. GAFS cũng tiếp tục theo dõi mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng lương thực và nguồn tài chính cho phản ứng toàn cầu thông qua Bảng điều khiển An ninh Lương thực và Dinh dưỡng Toàn cầu. Chúng tôi cũng hoan nghênh nỗ lực của tất cả các bên nhằm huy động thêm nguồn tài trợ cho quá trình chuyển đổi nông nghiệp của Châu Phi, như đã nêu trong Tuyên bố Dakar và chúng tôi muốn cảm ơn David Beasley, Giám đốc điều hành của WFP, vì những công việc to lớn đã thực hiện trong nhiệm kỳ của ông.
2. Tạo thuận lợi cho thương mại, cải thiện chức năng của thị trường và nâng cao vai trò của khu vực tư nhân
Các quốc gia nên giảm thiểu bóp méo thương mại, tăng cường cung cấp hàng hóa công cộng và cho phép khu vực tư nhân đóng góp một cách có ý nghĩa vào việc cải thiện kết quả an ninh lương thực. Chúng tôi lặp lại lời kêu gọi khẩn cấp đối với các quốc gia (i) tránh các chính sách như hạn chế xuất khẩu, có thể cản trở khả năng tiếp cận lương thực của người tiêu dùng nghèo ở các nước nhập khẩu lương thực có thu nhập thấp; (ii) hỗ trợ các biện pháp tạo thuận lợi thương mại, nhằm cải thiện nguồn cung lương thực và phân bón, (iii) hỗ trợ các sáng kiến tài trợ thương mại một cách minh bạch và không phân biệt đối xử; và (iv) tuân thủ các cam kết đưa ra tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 của WTO. Trong khi các quốc gia đã dỡ bỏ một số lệnh cấm xuất khẩu đối với lúa mì và gạo, các hạn chế và lệnh cấm xuất khẩu mới, đặc biệt là đối với rau quả, đang cản trở khả năng cung cấp trên thị trường toàn cầu. An ninh lương thực toàn cầu có thể được củng cố nếu các chính phủ hỗ trợ cả nhà sản xuất và người tiêu dùng thực phẩm một cách thông minh và có mục tiêu, chẳng hạn như bằng cách tăng cường cung cấp hàng hóa công cộng theo cách cải thiện năng suất nông nghiệp một cách bền vững. Các quốc gia có thể sử dụng các chương trình phiếu mua hàng điện tử cho phân bón và tránh mua sắm công quy mô lớn và các chương trình phân phối được trợ cấp, đối với đầu vào nông nghiệp hoặc sản phẩm nông nghiệp, vốn lấn át khu vực tư nhân. Nền tảng An ninh Lương thực Toàn cầu IFC trị giá 6 tỷ USD của WBG hỗ trợ nông dân tiếp cận phân bón và các nguồn cung cấp quan trọng khác đồng thời giúp các công ty tư nhân đầu tư dài hạn hơn, tập trung vào cải thiện khả năng phục hồi của các hệ thống nông-lương và hiệu quả sử dụng phân bón. Các quốc gia nên tuân theo Bộ quy tắc ứng xử quốc tế của FAO về quản lý và sử dụng bền vững phân bón để quản lý bền vững các chất dinh dưỡng nhằm đảm bảo an ninh lương thực.
3. Cải cách và tái sử dụng các khoản trợ cấp có hại với mục tiêu và hiệu quả thận trọng
Các quốc gia nên cải cách và tái sử dụng các khoản trợ cấp phổ quát nói chung theo các chương trình tạm thời, có mục tiêu tốt hơn cho an ninh lương thực toàn cầu và hệ thống lương thực bền vững, xem xét các khía cạnh chính của (i) hiệu quả, (ii) chi phí và bền vững tài khóa, (iii) tính linh hoạt, (iv) hành chính phức tạp, (v) công bằng, và (vi) tăng cường khả năng phục hồi và tính bền vững. Hầu hết các phản ứng bảo trợ xã hội toàn cầu đối với lạm phát là dưới hình thức trợ cấp, một nửa trong số đó không có mục tiêu, không hiệu quả và tốn kém đối với các chính phủ đã bị hạn chế. Cần tăng cường hỗ trợ cho các quốc gia để tăng cường và triển khai các chiến lược bảo trợ xã hội toàn diện, có thể hành động và ứng phó kịp thời. Các chính sách và cải cách được hỗ trợ bởi nguồn tài chính từ IMF và Ngân hàng Thế giới đã tập trung vào việc chuyển đổi từ các biện pháp trên diện rộng sang các phương pháp tiếp cận có mục tiêu hơn. Các quốc gia cần xem xét lại và cải cách hỗ trợ cho nông nghiệp, vốn lên tới khoảng 639 tỷ đô la Mỹ mỗi năm từ năm 2016 đến 2018, và kể từ đó vẫn đang gia tăng. Trong mỗi đô la chi tiêu, chỉ có 35 xu đến tay nông dân. Phần lớn sự hỗ trợ này khuyến khích việc sử dụng tài nguyên không hiệu quả, bóp méo thị trường toàn cầu hoặc làm suy yếu tính bền vững của môi trường, sức khỏe cộng đồng và năng suất nông nghiệp. Không bỏ qua những đánh đổi vốn có liên quan đến cải cách chính sách quy mô lớn, nguồn tài trợ này nên được cải cách và tái sử dụng theo cách tăng cường khả năng phục hồi và tính bền vững của hệ thống nông nghiệp-lương thực, chẳng hạn như áp dụng các thực hành nông nghiệp tốt, nghiên cứu và đổi mới (bao gồm cả hiệu quả sử dụng phân bón và các giải pháp thay thế phân bón tổng hợp), dịch vụ tư vấn và khuyến nông, cải thiện cơ sở hạ tầng và hậu cần cũng như công nghệ kỹ thuật số giúp cải thiện năng suất một cách bền vững. Chiến lược đổi mới và khoa học mới của FAO cũng như triển vọng đổi mới và công nghệ của hệ thống nông nghiệp-thực phẩm, cùng với Sáng kiến CGIAR, đóng vai trò then chốt trong các lĩnh vực này nhằm mang lại lợi ích toàn cầu cho các cải cách của từng quốc gia.
Hành động đã được tiến hành để giải quyết những thách thức cơ cấu cơ bản trong bảo trợ xã hội và thị trường thực phẩm và phân bón, nhưng cần có nhiều hành động phối hợp hơn trên ba lĩnh vực chính này để ngăn chặn một cuộc khủng hoảng kéo dài. Chúng tôi cam kết làm việc cùng nhau và có tác động để hỗ trợ những người dễ bị tổn thương nhất.

Nguồn: Vitic/ www.wto.org/english/news_e/news23_e/fsec_09feb23_e.htm