Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Asean) có đủ sức mạnh để phát triển mạnh trong bối cảnh các chuyển đổi khu vực và toàn cầu đang diễn ra ngày hôm nay? Trong khi nền kinh tế toàn cầu tiếp tục mở rộng dựa trên nền tảng lớn mới, các lực lượng kinh tế, địa chính trị và công nghệ mới có thể đe dọa lợi ích của Asean trong những năm gần đây. Để tồn tại, các thành viên ASEAN phải đưa ra những quyết định quan trọng về vai trò của Cộng đồng trong các vấn đề khu vực. Với những lựa chọn đúng đắn, khu vực có thể chuyển đổi sự gián đoạn thành cơ hội cho một tương lai vững vàng.
Asean đã trải qua một vòng quay đầy ấn tượng trong năm thập kỷ qua. Một khu vực hỗn loạn, bất hòa và kém phát triển trong những năm 1960 ngày hôm nay trở thành một trong những nơi tương đối hòa bình và thành công về kinh tế. Phần lớn tín dụng thuộc về các nỗ lực xây dựng cộng đồng của các quốc gia dưới sự kiểm soát của ASEAN. Nhưng khu vực này cũng được hưởng lợi mạnh mẽ từ các kiến ​​trúc và tổ chức toàn cầu được thiết lập sau Thế chiến II, thúc đẩy dòng chảy đầu tư trong nước và dòng chảy xuất khẩu ra nước ngoài.

Ngày nay, bối cảnh toàn cầu này đang có những biến đổi sâu sắc. Những lợi ích của thương mại tự do và cởi mở đang được đặt dấu hỏi, các tổ chức quốc tế đang bị thách thức, quyền lực địa chính trị mới đang gia tăng và - bất chấp những thăng trầm – sức mạnh nền kinh tế toàn cầu tiếp tục nghiêng về phía các thị trường mới nổi. Tất cả điều này tạo ra một cơ hội cho việc xây dựng tầm nhìn mới và đầy tính cạnh tranh về cách thế giới được tổ chức và vận hành.
Cùng với sự bất ổn địa chính trị gia tăng, các nước Asean phải thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Sự phát triển theo cấp số nhân của các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, robot tiên tiến, y học chính xác và các phương tiện tự động khác đang biến đổi nền kinh tế, doanh nghiệp và xã hội.

Các thành viên ASEAN sẽ cảm nhận được ảnh hưởng của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư một cách sâu sắc. Hãy xem xét viễn cảnh tương lai về việc làm. Dân số trong độ tuổi lao động của khối đang gia tăng 11.000 người mỗi ngày và sẽ tiếp tục tăng trưởng với tốc độ này trong 15 năm tới. Việc mở rộng nhân khẩu học này đang xảy ra cùng với nhiều công việc hiện tại sẽ được thay thế bằng tự động hóa thông minh và AI. Hệ thống thuế dựa vào thu nhập của người lao động sẽ chịu áp lực. Ngân sách quốc gia sẽ bị kéo căng đúng vào thời điểm khi các thành viên ASEAN phải tăng cường đầu tư vào việc tái định cư lực lượng lao động và phát triển cơ sở hạ tầng cho thời đại mới này.
Chúng ta hãy cùng xem xét tương lai của sản xuất. Các công nghệ như in 3D và robot công nghiệp giá rẻ đang cho phép sản phẩm được sản xuất theo các quy mô nhỏ, được tùy chỉnh cao hơn là các lô hàng đồng bộ lớn. Đối với ASEAN, sự chuyển dịch từ chuỗi cung ứng toàn cầu tập trung sang các hệ thống sản xuất được địa phương hóa có thể có tác động nghiêm trọng đến doanh thu xuất khẩu và đầu tư đang cần được thúc đẩy.

Đối mặt với những thay đổi gây bất ổn, ASEAN phải tăng cường Cộng đồng của mình. Về mặt kinh tế, khả năng phục hồi của khu vực có thể được củng cố bằng cách xây dựng một thị trường thống nhất: ASEAN có 630 triệu người với mức chi tiêu tăng nhanh chóng. Việc thực hiện đầy đủ Cộng đồng Kinh tế ASEAN mang ý nghĩa chìa khóa quyết định. Với một thị trường khu vực mạnh mẽ, ASEAN có thể dựa vào nội lực kinh tế của chính mình, thay vì dựa vào nhu cầu từ các thị trường bên ngoài, được cách ly tốt hơn chống lại những cú sốc tiềm năng.
Việc tạo ra một thị trường dịch vụ thống nhất sẽ rất quan trọng. Các nước thành viên ASEAN phải đáp ứng cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, giải quyết các vấn đề như hài hòa các quy tắc điều chỉnh việc sử dụng dữ liệu. Tăng cường cộng đồng an ninh chính trị cũng không kém phần quan trọng. Với kiến ​​trúc quản trị toàn cầu đang bị thách thức, các thành viên ASEAN phải tích cực nói lên nhu cầu của mình nếu muốn cộng đồng thế giới ủng hộ các lợi ích của mình. Nếu tính riêng lẻ, tiếng nói của. Tuy nhiên, nếu tính chung, các nước Đông Nam Á chiếm gần 1/10 dân số thế giới và gần 5% GDP toàn cầu.

Trong lịch sử, ASEAN đã đóng một vai trò then chốt trong việc tạo điều kiện hình thành các mối quan hệ khu vực, dẫn đến khái niệm "Trung tâm Asean" ở châu Á. Năm 1993, khối thành lập Diễn đàn khu vực ASEAN - hiện có 27 thành viên - để thúc đẩy đối thoại về các vấn đề chính trị và an ninh và năm 2005, lần đầu tiên tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Đông Á, hiện nay có 18 quốc gia thành viên.
Tuy nhiên, ngày nay, bối cảnh địa chính trị đang thay đổi nhanh chóng. Khi các cường quốc khác nổi lên, ASEAN có nguy cơ khó hiện thực hóa các cam kết tập thể của mình đối với tầm nhìn chung cho khu vực và quan điểm chung về các vấn đề địa chính trị. Nhiều nhà quan sát tin rằng các nước khác đang phá hoại sự thống nhất của ASEAN bằng cách làm các quốc gia riêng lẻ bị phụ thuộc vào nguồn đầu tư, thương mại và hỗ trợ của mình.

Khái niệm phương cách Asean, được đặc trưng bởi việc ra quyết định dựa trên sự đồng thuận và không can thiệp, đã phục vụ Asean tốt và khối sẽ khó có thể loại bỏ phương cách này. Tuy vậy, việc đánh giá lại là cần thiết nếu ASEAN muốn có một tiếng nói mạnh mẽ về các vấn đề khu vực. Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN sẽ được tổ chức tại Hà Nội, Việt Nam, vào ngày 11-13/9 tới đây tạo cơ hội cho việc đánh giá lại này.
Trong một thế giới ngày càng biến động, nhu cầu của của các quốc gia ASEAN về tăng cường sức mạnh Cộng đồng và đẩy mạnh cam kết về hội nhập và hợp tác mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Long Giang
Nguồn: Vitic/ Khaleejtimes.com