Australia hiện là nước thứ tư trong số 11 nước ký kết phê chuẩn hiệp định thương mại này theo kế hoạch, sau Mexico, Nhật Bản và Singapore, thúc đẩy cơ hội CPTPP có hiệu lực vào đầu năm tới.

Thủ tướng Australia Scott Morrison nói với các phóng viên ở Canberra rằng “đó là một ngày quan trọng đặc biệt đối với các doanh nghiệp trên toàn quốc và đây là thành quả sau rất nhiều nỗ lực của Chính phủ Australia. Khi CPTPP có hiệu lực sẽ kết nối Australia với nửa tỷ người tiêu dùng trên khắp thế giới, mang lại lợi ích rất đáng kể có nông dân Australia và các nhà cung cấp dịch vụ”.
Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào tháng 1/2017, các bên ký kết còn lại đã dành nhiều tháng đàm phán để thúc đẩy TPP tiến lên và cuối cùng thống nhất đồng ý đình chỉ một số các điều khoản.
Theo các điều khoản của CPTPP, để có hiệu lực, hiệp định này phải được ít nhất một nửa số nước ký kết phê chuẩn, tương đương 6 nước trong số 11 nước tham gia. Bên cạnh bốn nền kinh tế đã chính thức phê chuẩn, những nền kinh tế khác như Canada, Việt Nam và New Zealand cũng đang đạt được nhiều tiến bộ tốt trong quá trình phê chuẩn.

Các nước thành viên CPTPP tăng tốc quá trình phê chuẩn
Cùng ngày Australia phê chuẩn, Hạ viện Canada cũng đã thống nhất thông qua CPTPP và sẽ sớm được Thượng viên Canada xem xét.
“Đã đến lúc đa dạng hóa quan hệ thương mại và Canada đang thúc đẩy nhanh chóng phê chuẩn CPTPP. Hiệp định này sẽ giúp Canada có quan hệ thương mại tự do với 10 thị trường châu Á-Thái Bình Dương đang phát triển tốt, bao gồm cả Nhật Bản và Australia”, Bộ trưởng Thương mại Quốc tế Canada Jim Carr viết trên Twitter trước một cuộc họp với các Thượng nghị sĩ Canada. "Hiệp định này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Canada khi Canada là một trong những thành viên sáng lập nên Canada cần nhanh chóng thông qua CPTPP vào đầu tháng sau”.

Các nhóm nông dân và những người ủng hộ CPTPP khác ở Canada cũng cảnh báo rằng việc tụt lại phía sau có thể có nghĩa là Canada sẽ mất đi lợi ích tiếp cận thị trường chính cho các sản phẩm có tính cạnh tranh cao.

Đầu năm nay, Văn phòng Tổ chức kinh tế toàn cầu tại Canada đã đưa ra một báo cáo cho rằng “CPTPP sẽ tạo ra lợi ích kinh tế dài hạn cho Canada với tổng trị giá 4,2 tỷ đô la Canada, cao hơn mức lợi ích mà phiên bản gốc của hiệp định này mang lại. Hiệp định này sẽ cải thiện khả năng tiếp cận thị trường của các sản phẩm xuất khẩu chính của Canada tại thị trường các nước CPTPP khác khi không có sự cạnh tranh của Mỹ".
New Zealand dự kiến ​​sẽ hoàn thành tiến trình phê chuẩn trong nước của hiệp định sau các cuộc tranh luận cuối cùng tại Nghị viện vào một vài tuần tới. "Phê chuẩn sớm cũng có nghĩa là tạo ra một sân chơi công bằng, bình đẳng ngay lập tức cho nhiều nhà xuất khẩu New Zealand ở một số thị trường quan trọng", ông David Parker, Bộ trưởng Bộ Thương mại và Xuất khẩu New Zealand phát biểu tại quốc hội tuần trước khi giải trình hiệp định CPTPP.

Trong khi đó, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc nói với tạp chí Nikkei Asian Review rằng Việt Nam cũng hy vọng sẽ phê chuẩn trong tương lai gần, có khả năng vào tháng tới, vì hiệp định sẽ giúp khai thác tối đa tiềm năng kinh tế và thương mại của Việt Nam".
Đối với các bên ký kết CPTPP khác, một số nước cũng đang thực hiện các bước tiến trong quá trình phê chuẩn. Tại Chile, hiệp định này cũng đang được cơ quan lập pháp xem xét. Tháng trước, Bộ trưởng Ngoại giao Chile Roberto Ampuero cho biết ông hy vọng Quốc hội Chile sẽ sớm chấp thuận thỏa thuận này. Các quan chức Peru đã đưa ra những tuyên bố tương tự. Riêng Brunei và Malaysia chưa đưa ra thời gian thời gian biểu cụ thể.

Tuy nhiên, Malaysia, nước vừa có chính phủ mới, đã bày tỏ một số cảnh báo về CPTPP và các hiệp định khác được các Chính phủ tiền nhiệm ký kết.
Mới đây, Thủ tướng Mahathir Mohamad nói rằng “Malaysia vẫn đang phân tích những ưu điểm và nhược điểm khi phê chuẩn CPTPP. Tôi phản đối hiệp định thương mại này vì đây không phải là một thỏa thuận thương mại công bằng khi đã cho phép các công ty có quyền khởi kiện các chính phủ vì ban hành chính sách làm mất lợi nhuận trong tương lai”.

Với việc hiệp định CPTPP sắp có hiệu lực, nhiều nhà quan sát thương mại đang đánh giá xem các nước nào tiếp theo có thể yêu cầu được gia nhập CPTPP. Gần đây, các quan chức Chính phủ Anh đã bày tỏ sự quan tâm đến việc gia nhập CPTPP sau Brexit, một viễn cảnh mà Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã rất hoan nghênh cách đây vài tuần.
Một số nền kinh tế khác cũng thông báo đang xem xét yêu cầu gia nhập CPTPP, như Colombia, Hàn Quốc, Đài Loan và Thái Lan.
Sau gần hai năm sau khi rút Mỹ khỏi hiệp định TPP ban đầu, nhiều tờ báo đã đề cập đến khả năng liệu Tổng thống Mỹ Donald Trump có yêu cầu tái gia nhập hiệp định hay không. Tuy nhiên, Mỹ sẽ cần phải đàm phán lại việc tái gia nhập của mình và nhận được sự chấp thuận của các bên ký kết hiện nay.

Hội nhập khu vực đang có xung lực mới?
Trong vài tháng qua, nhiều nước đã nỗ lực phối hợp trên nhiều hướng khác nhau, bao gồm cả các nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, để thúc đẩy đàm phán, phê chuẩn và thực hiện các hiệp định thương mại mới, đặc biệt là một số thách thức đã nổi lên trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ thương mại bùng phát. Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chưa được giảm bớt là một nguyên nhân gây lên mối lo lắng về sự gián đoạn các chuỗi cung ứng và các hậu quả khác ở một số nền kinh tế.

CPTPP, cũng như một hiệp định khác ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương vẫn đang được đàm phán là hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), từ lâu đã được coi là những con đường có thể hướng tới một thỏa thuận lớn hơn có thể bao trùm phần lớn khu vực. Tuy nhiên, hai hiệp định này khác nhau về mục tiêu và phạm vi. Hiệp định RCEP có 16 thành viên, bao gồm các nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và sáu nước đối tác thương mại tự do.
Những nước thành viên RCEP hy vọng sẽ kết thúc được hoàn toàn quá trình đàm phán RCEP trước cuối năm nay và đi đến ký kết tại Hội nghị Thượng đỉnh khu vực tổ chức vào tháng 11 tới.

Long Giang
Nguồn: ictsd.org