Hiệp định đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương tiến lên, không có Mỹ
Thứ tư, 15-11-2017AsemconnectVietnam - Đầu năm nay, Tổng thống Trump đã gây sốc cho trật tự kinh tế thế giới lâu nay khi rút Mỹ ra khỏi hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương và làm các nước nghi ngờ về vai trò toàn cầu của Mỹ. Ngày nay, thế giới đang tiến lên mà không có nước này.
Một nhóm 11 quốc gia đã tuyên bố hôm thứ Bảy rằng họ đã cam kết khôi phục lại một thỏa thuận thương mại đa quốc gia sâu rộng, hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương mà không có Mỹ. Một thỏa thuận mới, có hiệu lực khi từng quốc gia ký kết và phê chuẩn, sẽ bao gồm các đồng minh lớn của Mỹ như Nhật Bản, Canada và Mexicp, chiếm khoảng một phần sáu thương mại toàn cầu.
“Thỏa thuận này sẽ là nền tảng cho việc xây dựng một khu vực thương mại tự do rộng khắp", ông Taro Kono, Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản cho biết.
Các thành viên của hiệp định Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã đạt được thoả thuận sớm về các điều khoản chính khi nhiều nhà lãnh đạo của họ đang họp với Tổng thống Trump tại Việt Nam.
Một số chi tiết của một thỏa thuận mới vẫn cần phải được đàm phán thêm và một số các quốc gia như Canada đã đưa ra những lo ngại trong phút chót. Tuy vậy, một thỏa thuận mới có thể được công bố ngay vào đầu năm tới. CPTPP đang tiến triển chậm chạp nhưng chắc chắn các nước thành viên sẽ đạt được những thỏa thuận thương mại sâu rộng mà không có sự tham gia của Mỹ. Trung Quốc đang đàm phán một hiệp định nhiều tiềm năng với 16 nước châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc. Liên minh châu Âu và Nhật Bản hy vọng sẽ thiết lập được các hiệp định thương mại riêng biệt với một nhóm các nước Nam Mỹ, Brazil và Argentina.
Từ ngôn từ đầy thất vọng về Trung Quốc ("họ lấy mất việc của chúng tôi") và nghi ngờ về hiệu quả của hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ hàng chục năm tuổi ("thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất từng được thực hiện"), Tổng thống Trump đã làm nhiều người ngày càng nghi ngại hệ thống kinh tế hội nhập toàn cầu. Chính quyền Tổng thống Trump đã đặt dấu hỏi về nỗ lực nhiều năm của các chính quyền tiền nhiệm về giảm rào cản thương mại toàn cầu khi lập luận rằng các nỗ lực này làm tổn thương các công nhân Mỹ và dẫn đến thâm hụt thương mại lớn. Do đó, Tổng thống Trump đã từ chối các hiệp định thương mại khu vực và toàn cầu mà những người tiền nhiệm của ông theo đuổi, chỉ đàm phán các hiệp định song phương.
Nhưng các yếu tố khác đang đẩy các nước còn lại trên thế giới lấp đầy khoảng trống do Mỹ để lại. Sự trỗi dậy của Trung Quốc như là một cường quốc kinh tế là một trong các yếu tố này. Sự phát triển nhanh ở những nơi như Đông Nam Á cũng đồng nghĩa đây là khu vực thị trường tiềm năng mới cho tất cả các loại sản phẩm. Sự vắng mặt của Mỹ chính là những cơ hội tiềm tàng cho nước khác. Ông Rufus Yerxa, Chủ tịch Hội đồng ngoại thương quốc gia, một nhóm vận động hành lang đại diện cho các công ty như Walmart, Ford và Microsoft khẳng định :"Ở một vài điểm, chính quyền có thể bắt đầu thấy rằng đây là một sai lầm chiến lược và việc rời bỏ hoạt động thương mại không phải là lợi ích của các công nhân Mỹ. Chúng ta phải cạnh tranh và trở thành người chiến thắng trong các thị trường toàn cầu”.
Các thành viên của hiệp định Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã đạt được thoả thuận sớm về các điều khoản chính khi nhiều nhà lãnh đạo của họ đang họp với Tổng thống Trump tại Việt Nam.
Một số chi tiết của một thỏa thuận mới vẫn cần phải được đàm phán thêm và một số các quốc gia như Canada đã đưa ra những lo ngại trong phút chót. Tuy vậy, một thỏa thuận mới có thể được công bố ngay vào đầu năm tới. CPTPP đang tiến triển chậm chạp nhưng chắc chắn các nước thành viên sẽ đạt được những thỏa thuận thương mại sâu rộng mà không có sự tham gia của Mỹ. Trung Quốc đang đàm phán một hiệp định nhiều tiềm năng với 16 nước châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc. Liên minh châu Âu và Nhật Bản hy vọng sẽ thiết lập được các hiệp định thương mại riêng biệt với một nhóm các nước Nam Mỹ, Brazil và Argentina.
Từ ngôn từ đầy thất vọng về Trung Quốc ("họ lấy mất việc của chúng tôi") và nghi ngờ về hiệu quả của hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ hàng chục năm tuổi ("thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất từng được thực hiện"), Tổng thống Trump đã làm nhiều người ngày càng nghi ngại hệ thống kinh tế hội nhập toàn cầu. Chính quyền Tổng thống Trump đã đặt dấu hỏi về nỗ lực nhiều năm của các chính quyền tiền nhiệm về giảm rào cản thương mại toàn cầu khi lập luận rằng các nỗ lực này làm tổn thương các công nhân Mỹ và dẫn đến thâm hụt thương mại lớn. Do đó, Tổng thống Trump đã từ chối các hiệp định thương mại khu vực và toàn cầu mà những người tiền nhiệm của ông theo đuổi, chỉ đàm phán các hiệp định song phương.
Nhưng các yếu tố khác đang đẩy các nước còn lại trên thế giới lấp đầy khoảng trống do Mỹ để lại. Sự trỗi dậy của Trung Quốc như là một cường quốc kinh tế là một trong các yếu tố này. Sự phát triển nhanh ở những nơi như Đông Nam Á cũng đồng nghĩa đây là khu vực thị trường tiềm năng mới cho tất cả các loại sản phẩm. Sự vắng mặt của Mỹ chính là những cơ hội tiềm tàng cho nước khác. Ông Rufus Yerxa, Chủ tịch Hội đồng ngoại thương quốc gia, một nhóm vận động hành lang đại diện cho các công ty như Walmart, Ford và Microsoft khẳng định :"Ở một vài điểm, chính quyền có thể bắt đầu thấy rằng đây là một sai lầm chiến lược và việc rời bỏ hoạt động thương mại không phải là lợi ích của các công nhân Mỹ. Chúng ta phải cạnh tranh và trở thành người chiến thắng trong các thị trường toàn cầu”.
Đáng lo ngại hơn là khả năng Chính quyền Trump nhường vị trí lãnh đạo toàn cầu cho Trung Quốc, nước đang gia tăng ảnh hưởng kinh tế và chính trị trong khu vực. "Mỹ đang mất vai trò lãnh đạo của mình”, ông Jayant Menon, nhà kinh tế tại Ngân hàng Phát triển Châu Á nói, "và Trung Quốc nhanh chóng thay thế".
Theo hiệp định toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương mới, các nước thành viên sẽ được hưởng hoạt động thương mại miễn thuế với nhau. Điều đó sẽ cho phép các công ty ở các nước thành viên tiếp cận thị trường khác nhanh hơn so với các đối thủ đến từ Mỹ. Nhưng vẫn còn đó những thách thức phía trước của cả nhóm khi không phải tất cả các nước thành viên tham dự các phiên họp về CPTPP tại Đà Nẵng, Việt Nam đã hoàn toàn đồng ý về các chi tiết mới của hiệp định này.
Ông François-Philippe Champagne, Bộ trưởng Thương mại quốc tế Canada, nói trong một tuyên bố: "Chúng tôi rất vui khi có tiến bộ trong việc đạt được thỏa thuận nhưng vẫn còn một số việc phải làm. Canada sẽ chỉ ký hiệp định một lần nữa khi các lợi ích của mình đã được giải quyết”.
Theo hiệp định toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương mới, các nước thành viên sẽ được hưởng hoạt động thương mại miễn thuế với nhau. Điều đó sẽ cho phép các công ty ở các nước thành viên tiếp cận thị trường khác nhanh hơn so với các đối thủ đến từ Mỹ. Nhưng vẫn còn đó những thách thức phía trước của cả nhóm khi không phải tất cả các nước thành viên tham dự các phiên họp về CPTPP tại Đà Nẵng, Việt Nam đã hoàn toàn đồng ý về các chi tiết mới của hiệp định này.
Ông François-Philippe Champagne, Bộ trưởng Thương mại quốc tế Canada, nói trong một tuyên bố: "Chúng tôi rất vui khi có tiến bộ trong việc đạt được thỏa thuận nhưng vẫn còn một số việc phải làm. Canada sẽ chỉ ký hiệp định một lần nữa khi các lợi ích của mình đã được giải quyết”.
Thậm chí là khi không có Mỹ, đây vẫn là hiệp định thương mại lớn nhất trong lịch sử nhằm tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ở một số quốc gia, đồng thời mở thêm thị trường cho tự do thương mại các sản phẩm nông nghiệp và dịch vụ kỹ thuật số trong khu vực, có các điều khoản về cải thiện điều kiện làm việc mặc dù còn có tranh luận về hiệu quả.
Trong một tuyên bố được đưa lên mạng, Chính phủ Australia cho rằng thỏa thuận về nguyên tắc đã chứng minh cam kết của 11 quốc gia về mở cửa thị trường, chống lại chủ nghĩa bảo hộ và thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực. 11 quốc gia đang hướng tới thỏa thuận mới là Nhật Bản, Australia, Canada, Mexico, Singapore, Malaysia, Việt Nam, Chile, Peru, New Zealand và Brunei.
Tổng thống Trump đã bày tỏ sự ủng hộ cho các đồng minh của Mỹ trong khu vực ngay cả khi ông bác bỏ hoặc chỉ trích các thoả thuận thương mại với họ và nhắc lại sự ủng hộ của Mỹ đối với hợp tác về an ninh trong các chuyến dừng chân tại Nhật Bản và Hàn Quốc. Tại Trung Quốc, ông đã tránh chỉ trích trực diện nước này khi nói rằng thâm hụt thương mại với Mỹ là lỗi của các chính quyền Mỹ tiền nhiệm chứ không phải của Trung Quốc. "Tôi không đổ lỗi cho Trung Quốc", ông Trump nói trong một bài tweet vào sáng thứ Sáu trước khi tới Việt Nam.
Ông Stephen Olson, nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Mỹ nói: "Mỹ đã là động lực, không chỉ đằng sau trật tự kinh tế toàn cầu, mà còn theo đuổi các tiêu chuẩn cao hơn về tự do thương mại và các điều khoản bảo đảm theo các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới và NAFTA. Nếu Mỹ rút lui khỏi vai trò đó sẽ đưa chúng ta vào tương lai bất định”.
Khi không có sự lãnh đạo của Mỹ, Nhật Bản đã tiến hành dẫn dắt các vòng đàm phán mới. Thủ tướng Shinzo Abe đã có cuộc gặp với lãnh đạo các nước thành viên. Hy vọng của Nhật Bản là trong dài hạn, Mỹ cuối cùng sẽ quay trở lại. "Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện hiệp định này và chúng tôi sẽ chào đón Mỹ trở lại nếu họ quyết định làm như vậy", ông Ichiro Fujisaki, cựu đại sứ Nhật tại Washington nói. “Mục tiêu là hoàn tất một thỏa thuận và để ngỏ các khả năng Mỹ quay trở lại".
Thỏa thuận mới đã được thiết lập với hy vọng rằng Mỹ sẽ tham gia trong một tương lai không xa. Nhiều điều khoản - trong số đó có những điều khoản mà Mỹ từng cố theo đuổi - có thể bị dừng thực hiện, trong đó có một số điều khoản về bảo vệ bản quyền nhưng với cách Tổng thống Trump chỉ trích hiệp định TPP ban đầu, dường như khó thuyết phục ông quay trở lại bàn đàm phán.
Bà Wendy Cutler, nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Mỹ, người đã đàm phán hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương, hiện đang là Giám đốc điều hành văn phòng của Viện Chính sách Xã hội châu Á, nói: "Sẽ rất khó để chính quyền Mỹ có thể quay trở lại. Các nước khác như Hàn Quốc, Philippines và Thái Lan có thể sẽ tham gia khi thỏa thuận được thông qua”.
Đối với các nước thành viên, hiệp định có thể mang lại một cảm giác an toàn trong thời điểm mà một số chính trị gia trên thế giới đang đặt câu hỏi về tác động của hoạt động thương mại và toàn cầu hoá.
Phát biểu tuần trước, Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull cho biết thỏa thuận này hứa hẹn "các quy định minh bạch hơn và mạnh mẽ hơn, trong một thế giới đang thiếu hụt một cách nguy hiểm cả hai điều này khi chủ nghĩa bảo hộ và dân túy lên ngôi. CPTPP tạo ra các quy tắc phù hợp với thế giới kinh tế mới mà chúng ta đang sống".
Đáng chú ý, hiệp định toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương bao gồm cả Mexico và Canada, vốn đang gặp rắc rối với Chính quyền Trump về Nafta. Tổng thống Trump đã làm viễn cảnh về sự sụp đổ của thỏa thuận này rõ ràng hơn khi đổ lỗi NAFTA làm dịch chuyển các ngành công nghiệp của Mỹ sang hai nước này.
Tổng thống Trump đã bày tỏ sự ủng hộ cho các đồng minh của Mỹ trong khu vực ngay cả khi ông bác bỏ hoặc chỉ trích các thoả thuận thương mại với họ và nhắc lại sự ủng hộ của Mỹ đối với hợp tác về an ninh trong các chuyến dừng chân tại Nhật Bản và Hàn Quốc. Tại Trung Quốc, ông đã tránh chỉ trích trực diện nước này khi nói rằng thâm hụt thương mại với Mỹ là lỗi của các chính quyền Mỹ tiền nhiệm chứ không phải của Trung Quốc. "Tôi không đổ lỗi cho Trung Quốc", ông Trump nói trong một bài tweet vào sáng thứ Sáu trước khi tới Việt Nam.
Ông Stephen Olson, nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Mỹ nói: "Mỹ đã là động lực, không chỉ đằng sau trật tự kinh tế toàn cầu, mà còn theo đuổi các tiêu chuẩn cao hơn về tự do thương mại và các điều khoản bảo đảm theo các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới và NAFTA. Nếu Mỹ rút lui khỏi vai trò đó sẽ đưa chúng ta vào tương lai bất định”.
Khi không có sự lãnh đạo của Mỹ, Nhật Bản đã tiến hành dẫn dắt các vòng đàm phán mới. Thủ tướng Shinzo Abe đã có cuộc gặp với lãnh đạo các nước thành viên. Hy vọng của Nhật Bản là trong dài hạn, Mỹ cuối cùng sẽ quay trở lại. "Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện hiệp định này và chúng tôi sẽ chào đón Mỹ trở lại nếu họ quyết định làm như vậy", ông Ichiro Fujisaki, cựu đại sứ Nhật tại Washington nói. “Mục tiêu là hoàn tất một thỏa thuận và để ngỏ các khả năng Mỹ quay trở lại".
Thỏa thuận mới đã được thiết lập với hy vọng rằng Mỹ sẽ tham gia trong một tương lai không xa. Nhiều điều khoản - trong số đó có những điều khoản mà Mỹ từng cố theo đuổi - có thể bị dừng thực hiện, trong đó có một số điều khoản về bảo vệ bản quyền nhưng với cách Tổng thống Trump chỉ trích hiệp định TPP ban đầu, dường như khó thuyết phục ông quay trở lại bàn đàm phán.
Bà Wendy Cutler, nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Mỹ, người đã đàm phán hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương, hiện đang là Giám đốc điều hành văn phòng của Viện Chính sách Xã hội châu Á, nói: "Sẽ rất khó để chính quyền Mỹ có thể quay trở lại. Các nước khác như Hàn Quốc, Philippines và Thái Lan có thể sẽ tham gia khi thỏa thuận được thông qua”.
Đối với các nước thành viên, hiệp định có thể mang lại một cảm giác an toàn trong thời điểm mà một số chính trị gia trên thế giới đang đặt câu hỏi về tác động của hoạt động thương mại và toàn cầu hoá.
Phát biểu tuần trước, Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull cho biết thỏa thuận này hứa hẹn "các quy định minh bạch hơn và mạnh mẽ hơn, trong một thế giới đang thiếu hụt một cách nguy hiểm cả hai điều này khi chủ nghĩa bảo hộ và dân túy lên ngôi. CPTPP tạo ra các quy tắc phù hợp với thế giới kinh tế mới mà chúng ta đang sống".
Đáng chú ý, hiệp định toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương bao gồm cả Mexico và Canada, vốn đang gặp rắc rối với Chính quyền Trump về Nafta. Tổng thống Trump đã làm viễn cảnh về sự sụp đổ của thỏa thuận này rõ ràng hơn khi đổ lỗi NAFTA làm dịch chuyển các ngành công nghiệp của Mỹ sang hai nước này.
Ông Christopher Nelson, biên tập viên của tờ tin Nelson chuyên về chính sách đối ngoại và bản tin thương mại, nói: "Có một nguy cơ thực sự là Mỹ sẽ tiếp tục thoát ly khỏi sự tương tác kinh tế khu vực. Và từ quan điểm kinh doanh, các công ty Mỹ gặp khó khăn về khả năng cạnh tranh nếu họ không tham gia đầy đủ vào cuộc chơi".
Long Giang
Nguồn: nytimes.com
Long Giang
Nguồn: nytimes.com
IDEAS hoan nghênh Báo cáo phân tích lợi ích, chi phí của CPTPP, kêu gọi phê chuẩn hiệp định vào cuối năm 2022
Costa Rica xin gia nhập CPTPP, thúc đẩy thương mại với châu Á
Anh bắt đầu đàm phán gia nhập CPTPP và “thế trận” tiếp cận ASEAN
EVFTA - Trợ lực cho doanh nghiệp vượt qua dịch bệnh
Anh hướng tới hoàn tất đàm phán gia nhập CPTPP vào cuối năm 2022
Sự tham gia của Anh sẽ tăng cường chiều sâu và bề rộng của CPTPP
Peru phê chuẩn CPTPP - cơ hội thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam
Nhật Bản, Australia nhất trí thúc đẩy CPTPP và RCEP
Anh bắt đầu tiến trình đàm phán gia nhập Hiệp định CPTPP
Doanh nghiệp Canada ưu tiên quan hệ với Việt Nam, tận dụng CPTPP
Anh hoan nghênh các nước CPTPP xem xét đơn xin gia nhập của nước này
CPTPP: Các thành viên nhất trí đàm phán về đơn xin gia nhập của Anh
Phiên họp Hội đồng CPTPP xem xét đơn xin gia nhập của Anh
Cơ hội cho hàng xuất khẩu Việt Nam tại thị trường châu Mỹ nhờ CPTPP
Xuất khẩu một số mặt hàng nông sản của Việt Nam tháng 3 ...
3 tháng đầu năm nay, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 1,79 triệu tấn, đạt giá trị 952 triệu USD, giảm 19,3% về khối lượng nhưng tăng ...Tăng trưởng xuất khẩu dệt may tiếp tục giảm
Tháng 3/2023, xuất khẩu cà phê sang Indonesia, Nga, ...