Các đồng minh của Mỹ tại khu vực Châu Á Thái Bình Dương đã từ chối chính sách thương mại của Donald Trump và tiếp tục tiến lên theo cách của riêng họ. Tại hội nghị thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng, Trump đã nhấn mạnh thông điệp “Nước Mỹ trên hết” và mỗi quốc gia cũng nên “vì lợi ích của chính mình”. Tiếp sau đó, ông ám chỉ rằng, các đối tác thương mại quan trọng sẽ phải đàm phán với Mỹ một thỏa thuận thương mại song phương – với những điều khoản do Washington đặt ra – hoặc là không có thỏa thuận nào cả.

Như một lời phản đối đanh thép dành cho yêu cầu tối hậu thư của Trump, 11 quốc gia còn lại trong Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương  (TPP) đã đồng ý đi tiếp – mà không có Mỹ - cùng với sự ra đời của một hiệp định thương mại có thể xem là tiến bộ nhất từ trước đến nay.

Hiệp ước thương mại ban đầu đã được đổi tên thành “Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương” (“CPTPP”). Tuy nhiên, thỏa thuận TPP ban đầu về cơ bản vẫn không bị ảnh hưởng. Nói cách khác, các đối tác quan trọng của Mỹ, bao gồm Canada, Nhật Bản, Úc, Singapore và Việt Nam khẳng định sẽ tiếp tục tuân thủ những cam kết của họ trong các thỏa thuận thương mại đa phương và khuôn khổ các quy tắc thương mại.

Đây là năm lý do khiến các thỏa thuận thương mại đa phương vượt trội hơn so với các thỏa thuận song phương – với dẫn chứng tiêu biểu là thỏa thuận CPTPP vừa được hồi sinh.

Các doanh nghiệp ngày nay đều cảm thấy những quy tắc trong các hiệp định thương mại thường khó hiểu và quá phức tạp. Trong bối cảnh các công ty muốn mở rộng chuỗi giá trị sang những thị trường mới, nhu cầu hài hòa các quy định và tiêu chuẩn cũng ngày càng tăng lên.

Một thỏa thuận thương mại đa phương giúp tạo ra sự rõ ràng trong các quy tắc, thông qua việc thiết lập các tiêu chuẩn toàn cầu và thông lệ chung giữa các thị trường thành viên, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đặc biệt là những doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong một thế giới nơi mà các thỏa thuận thương mại song phương từng chiếm ưu thế, các doanh nghiệp buộc phải mò mẫm trong một mạng lưới những quy định đan xen, chồng chéo riêng cho từng quốc gia. Hiện tượng này, được gọi là “ngọn tháp Babel”, dựng lên các rào cản cho nhiều doanh nghiệp nhỏ, ngăn cản họ khai thác một cách hiệu quả các FTAs, do chi phí vận hành cao.

Hoạt động thương mại hàng hóa và dịch vụ trên toàn cầu đang ngày càng phụ thuộc vào các nền tảng kỹ số của hệ thống mạng Internet. Nền kinh tế kỹ thuật số đã dễ dàng vượt qua khỏi biên giới của một quốc gia, cho phép doanh nghiệp có thể mở rộng quy mô cung cấp dịch vụ và sản phẩm đến mọi nơi trên thế giới.

Một hiệp định thương mại đa phương như CPTPP sẽ giúp tạo ra một khuôn khổ tiến bộ cho việc thiết lập các tiêu chuẩn linh động xung quanh vấn đề bảo mật thông tin và quyền riêng tư, tài sản trí tuệ, thương mại điện tử và các dịch vụ liên quan. Khuôn khổ này sẽ tác động đến lĩnh vực thương mại trên diện rộng và làm giảm các rào cản tiếp cận cho tất cả các doanh nghiệp kỹ thuật số. Khi mà các khu vực thương mại tự do được mở rộng, lợi ích thu được cũng càng nhiều. Các thỏa thuận đa phương là giải pháp tốt nhất để mở rộng các tiêu chuẩn và thông lệ chung, từ đó, làm tăng tính toàn diện và chặc chẽ cho các quy tắc thương mại.

Các hiệp định thương mại đa phương giúp củng cố sức mạnh cho các liên minh địa chính trị. Một chính sách đối ngoại nhất quán đòi hỏi sự cân bằng giữa các vấn đề an ninh, khuôn khổ chính trị và quan hệ thương mại chặt chẽ.

TPP ban đầu được tạo ra như một thỏa thuận thương mại do Mỹ dẫn dắt, một biện pháp nhằm kiềm chế tầm ảnh hướng ngày càng lớn mạnh của Trung Quốc ở châu Á. Với việc Trump rút nước Mỹ ra khỏi TPP, các đồng minh của Mỹ có thể cảm nhận rõ hơn quyền lực địa chính trị ngày càng tăng của Trung Quốc. Vì thế, Nhật Bản, Singapore, Úc và các nước khác vẫn sẽ tiếp tục mời gọi Mỹ quay trở lại với thỏa thuận thương mại.

Mối liên kết giữa hệ thống địa chính trị và hoạt động thương mại được bộc lộ rõ trong trường hợp của bán đảo Triều Tiên. Chính quyền Trump đang vận động hành lang để Việt Nam và Malaysia chấm dứt quan hệ ngoại giao với Bình Nhưỡng. Nếu như Mỹ chịu ở lại trong TPP, họ đã có thể tận dụng hiệu quả lợi thế này để gây ảnh hưởng lên những thỏa thuận giữa các đối tác thương mại với chính quyền Kim Jong-Un. Thay vào đó, tại hội nghị thượng đỉnh APEC, Trump đã chỉ trích các đối tác thương mại của Mỹ có hành vi gian lận và trục lợi, nhưng sau đó lại tìm kiếm sự hỗ trợ của họ trong việc kiềm chế Bắc Triều Tiên.

Theo báo cáo mới đây của Nhóm công tác APEC, các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) chiếm đến 97% tổng số doanh nghiệp trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Trong số đó, có nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực dịch vụ đã bắt đầu khai thác các công nghệ kỹ thuật số để thực hiện kinh doanh xuyên biên giới, tiếp cận khách hàng toàn cầu và tham gia vào các chuỗi giá trị quốc tế.

Những doanh nghiệp vừa và nhỏ này ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào các thể thức hội nhập đa phương sâu rộng của CPTPP, vì CPTPP sẽ giúp hoạt động thương mại kỹ thuật số gần như trở thành một trải nghiệm không biên giới, vượt ra khỏi những vành đai địa lý rộng lớn. Tuy còn rất nhiều vấn đề cần được giải quyết, nhất là xung quanh việc dỡ bỏ các rào cản phi thuế quan, nhưng một khuôn khổ đa phương vẫn mang đến nhiều lợi ích hơn cho hoạt động thương mại tổng thể, so với một tập hợp gồm nhiều thỏa thuận song phương.

Trong khi các thỏa thuận song phương sẽ tạo ra một “cuộc chạy đua đến đáy” –  do các quốc gia chỉ tập trung vào việc hạ thấp các tiêu chuẩn để tăng lợi thế cạnh trạnh trong hoạt động thương mại và đầu tư – thì thỏa thuận đa phương lại nâng cao tiêu chuẩn chung cho tất cả các nước tham gia. Nội dung của TPP là một bằng chứng rõ nét cho ưu điểm này. Bởi vì khuôn khổ hiệp định mang rất nhiều giá trị đàm phán cốt lỗi của người Mỹ.

Ngay cả sau khi Mỹ rút khỏi TPP thì các nội dung thỏa thuận ban đầu hầu như không hề thay đổi. Các tiêu chuẩn của Hiệp định vẫn rất cao – mặc dù sự vắng mặt của Mỹ đã tạo ra một khoảng trống lớn - do Canada vẫn quyết tâm giữ lại các tiêu chuẩn thương mại tiến bộ, bao gồm các tiêu chuẩn môi trường bền vững, các tiêu chuẩn về lao động và bình đẳng giới.

CPTPP giúp cung cấp các khuôn khổ và thể chế đa phương cho phép đảm bảo các tiêu chuẩn thương mại luôn ở mức cao – mặc dù chắc chắn sẽ có những thách thức. Trong tương lai, người dân của thế kỷ 21 và của thời đại kỹ thuật số sẽ đòi hỏi nhiều hơn những khuôn khổ đa phương, hướng đến xóa bỏ các rào cản về biên giới và tạo ra một hệ thống thương mại công bằng và bền vững.

 

Hiệp định đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương tiến lên, không có Mỹ
Đầu năm nay, Tổng thống Trump đã gây sốc cho trật tự kinh tế thế giới lâu nay khi rút Mỹ ra khỏi hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương và làm các nước nghi ngờ về vai trò toàn cầu của Mỹ.
Ngày nay, thế giới đang tiến lên mà không có nước này.
Một nhóm 11 quốc gia đã tuyên bố hôm thứ Bảy rằng họ đã cam kết khôi phục lại một thỏa thuận thương mại đa quốc gia sâu rộng, hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương mà không có Mỹ. Một thỏa thuận mới, có hiệu lực khi từng quốc gia ký kết và phê chuẩn, sẽ bao gồm các đồng minh lớn của Mỹ như Nhật Bản, Canada và Mexicp, chiếm khoảng một phần sáu thương mại toàn cầu.

“Thỏa thuận này sẽ là nền tảng cho việc xây dựng một khu vực thương mại tự do rộng khắp", ông Taro Kono, Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản cho biết.
Các thành viên của hiệp định Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã đạt được thoả thuận sớm về các điều khoản chính khi nhiều nhà lãnh đạo của họ đang họp với Tổng thống Trump tại Việt Nam.
Một số chi tiết của một thỏa thuận mới vẫn cần phải được đàm phán thêm và một số các quốc gia như Canada đã đưa ra những lo ngại trong phút chót. Tuy vậy, một thỏa thuận mới có thể được công bố ngay vào đầu năm tới. CPTPP đang tiến triển chậm chạp nhưng chắc chắn các nước thành viên sẽ đạt được những thỏa thuận thương mại sâu rộng mà không có sự tham gia của Mỹ. Trung Quốc đang đàm phán một hiệp định nhiều tiềm năng với 16 nước châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc. Liên minh châu Âu và Nhật Bản hy vọng sẽ thiết lập được các hiệp định thương mại riêng biệt với một nhóm các nước Nam Mỹ, Brazil và Argentina.
Từ ngôn từ đầy thất vọng về Trung Quốc ("họ lấy mất việc của chúng tôi") và nghi ngờ về hiệu quả của hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ hàng chục năm tuổi ("thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất từng được thực hiện"), Tổng thống Trump đã làm nhiều người ngày càng nghi ngại hệ thống kinh tế hội nhập toàn cầu. Chính quyền Tổng thống Trump đã đặt dấu hỏi về nỗ lực nhiều năm của các chính quyền tiền nhiệm về giảm rào cản thương mại toàn cầu khi lập luận rằng các nỗ lực này làm tổn thương các công nhân Mỹ và dẫn đến thâm hụt thương mại lớn. Do đó, Tổng thống Trump đã từ chối các hiệp định thương mại khu vực và toàn cầu mà những người tiền nhiệm của ông theo đuổi, chỉ đàm phán các hiệp định song phương.
Nhưng các yếu tố khác đang đẩy các nước còn lại trên thế giới lấp đầy khoảng trống do Mỹ để lại. Sự trỗi dậy của Trung Quốc như là một cường quốc kinh tế là một trong các yếu tố này. Sự phát triển nhanh ở những nơi như Đông Nam Á cũng đồng nghĩa đây là khu vực thị trường tiềm năng mới cho tất cả các loại sản phẩm. Sự vắng mặt của Mỹ chính là những cơ hội tiềm tàng cho nước khác. Ông Rufus Yerxa, Chủ tịch Hội đồng ngoại thương quốc gia, một nhóm vận động hành lang đại diện cho các công ty như Walmart, Ford và Microsoft khẳng định :"Ở một vài điểm, chính quyền có thể bắt đầu thấy rằng đây là một sai lầm chiến lược và việc rời bỏ hoạt động thương mại không phải là lợi ích của các công nhân Mỹ. Chúng ta phải cạnh tranh và trở thành người chiến thắng trong các thị trường toàn cầu”.

Đáng lo ngại hơn là khả năng Chính quyền Trump nhường vị trí lãnh đạo toàn cầu cho Trung Quốc, nước đang gia tăng ảnh hưởng kinh tế và chính trị trong khu vực. "Mỹ đang mất vai trò lãnh đạo của mình”, ông Jayant Menon, nhà kinh tế tại Ngân hàng Phát triển Châu Á nói, "và Trung Quốc nhanh chóng thay thế".
Theo hiệp định toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương mới, các nước thành viên sẽ được hưởng hoạt động thương mại miễn thuế với nhau. Điều đó sẽ cho phép các công ty ở các nước thành viên tiếp cận thị trường khác nhanh hơn so với các đối thủ đến từ Mỹ. Nhưng vẫn còn đó những thách thức phía trước của cả nhóm khi không phải tất cả các nước thành viên tham dự các phiên họp về CPTPP tại Đà Nẵng, Việt Nam đã hoàn toàn đồng ý về các chi tiết mới của hiệp định này.
Ông François-Philippe Champagne, Bộ trưởng Thương mại quốc tế Canada, nói trong một tuyên bố: "Chúng tôi rất vui khi có tiến bộ trong việc đạt được thỏa thuận nhưng vẫn còn một số việc phải làm. Canada sẽ chỉ ký hiệp định một lần nữa khi các lợi ích của mình đã được giải quyết”.

Thậm chí là khi không có Mỹ, đây vẫn là hiệp định thương mại lớn nhất trong lịch sử nhằm tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ ở một số quốc gia, đồng thời mở thêm thị trường cho tự do thương mại các sản phẩm nông nghiệp và dịch vụ kỹ thuật số trong khu vực, có các điều khoản về cải thiện điều kiện làm việc mặc dù còn có tranh luận về hiệu quả.

Trong một tuyên bố được đưa lên mạng, Chính phủ Australia cho rằng thỏa thuận về nguyên tắc đã chứng minh cam kết của 11 quốc gia về mở cửa thị trường, chống lại chủ nghĩa bảo hộ và thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực. 11 quốc gia đang hướng tới thỏa thuận mới là Nhật Bản, Australia, Canada, Mexico, Singapore, Malaysia, Việt Nam, Chile, Peru, New Zealand và Brunei.
Tổng thống Trump đã bày tỏ sự ủng hộ cho các đồng minh của Mỹ trong khu vực ngay cả khi ông bác bỏ hoặc chỉ trích các thoả thuận thương mại với họ và nhắc lại sự ủng hộ của Mỹ đối với hợp tác về an ninh trong các chuyến dừng chân tại Nhật Bản và Hàn Quốc. Tại Trung Quốc, ông đã tránh chỉ trích trực diện nước này khi nói rằng thâm hụt thương mại với Mỹ là lỗi của các chính quyền Mỹ tiền nhiệm chứ không phải của Trung Quốc. "Tôi không đổ lỗi cho Trung Quốc", ông Trump nói trong một bài tweet vào sáng thứ Sáu trước khi tới Việt Nam.
Ông Stephen Olson, nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Mỹ nói: "Mỹ đã là động lực, không chỉ đằng sau trật tự kinh tế toàn cầu, mà còn theo đuổi các tiêu chuẩn cao hơn về tự do thương mại và các điều khoản bảo đảm theo các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới và NAFTA. Nếu Mỹ rút lui khỏi vai trò đó sẽ đưa chúng ta vào tương lai bất định”.
Khi không có sự lãnh đạo của Mỹ, Nhật Bản đã tiến hành dẫn dắt các vòng đàm phán mới. Thủ tướng Shinzo Abe đã có cuộc gặp với lãnh đạo các nước thành viên. Hy vọng của Nhật Bản là trong dài hạn, Mỹ cuối cùng sẽ quay trở lại. "Chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện hiệp định này và chúng tôi sẽ chào đón Mỹ trở lại nếu họ quyết định làm như vậy", ông Ichiro Fujisaki, cựu đại sứ Nhật tại Washington nói. “Mục tiêu là hoàn tất một thỏa thuận và để ngỏ các khả năng Mỹ quay trở lại".
Thỏa thuận mới đã được thiết lập với hy vọng rằng Mỹ sẽ tham gia trong một tương lai không xa. Nhiều điều khoản - trong số đó có những điều khoản mà Mỹ từng cố theo đuổi - có thể bị dừng thực hiện, trong đó có một số điều khoản về bảo vệ bản quyền nhưng với cách Tổng thống Trump chỉ trích hiệp định TPP ban đầu, dường như khó thuyết phục ông quay trở lại bàn đàm phán.
Bà Wendy Cutler, nhà đàm phán thương mại kỳ cựu của Mỹ, người đã đàm phán hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương, hiện đang là Giám đốc điều hành văn phòng của Viện Chính sách Xã hội châu Á, nói: "Sẽ rất khó để chính quyền Mỹ có thể quay trở lại. Các nước khác như Hàn Quốc, Philippines và Thái Lan có thể sẽ tham gia khi thỏa thuận được thông qua”.
Đối với các nước thành viên, hiệp định có thể mang lại một cảm giác an toàn trong thời điểm mà một số chính trị gia trên thế giới đang đặt câu hỏi về tác động của hoạt động thương mại và toàn cầu hoá.
Phát biểu tuần trước, Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull cho biết thỏa thuận này hứa hẹn "các quy định minh bạch hơn và mạnh mẽ hơn, trong một thế giới đang thiếu hụt một cách nguy hiểm cả hai điều này khi chủ nghĩa bảo hộ và dân túy lên ngôi. CPTPP tạo ra các quy tắc phù hợp với thế giới kinh tế mới mà chúng ta đang sống".
Đáng chú ý, hiệp định toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương bao gồm cả Mexico và Canada, vốn đang gặp rắc rối với Chính quyền Trump về Nafta. Tổng thống Trump đã làm viễn cảnh về sự sụp đổ của thỏa thuận này rõ ràng hơn khi đổ lỗi NAFTA làm dịch chuyển các ngành công nghiệp của Mỹ sang hai nước này.

Ông Christopher Nelson, biên tập viên của tờ tin Nelson chuyên về chính sách đối ngoại và bản tin thương mại, nói: "Có một nguy cơ thực sự là Mỹ sẽ tiếp tục thoát ly khỏi sự tương tác kinh tế khu vực. Và từ quan điểm kinh doanh, các công ty Mỹ gặp khó khăn về khả năng cạnh tranh nếu họ không tham gia đầy đủ vào cuộc chơi".

Sau nhiều tháng thương lượng, 11 quốc gia thành viên còn lại của hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã đạt được thỏa thuận trên nguyên tắc về thỏa thuận mậu dịch này, một quyết định có thể định hình tương lai của hoạt động kinh doanh trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương trong những năm tới.

Theo  các hãng tin Nikkei và Reuters, quyết định kể trên được các bộ trưởng của các nước “TPP 11” nhất trí vào cuối ngày 9/11 bên lề hội nghị của APEC ở Đà Nẵng.
Đây là một thành quả quan trọng đối với 11 quốc gia kể trên, bởi họ đã mất nhiều tháng cứu vớt thỏa thuận sau khi Tổng thống Donald Trump lên cầm quyền và Mỹ rút khỏi hiệp định.
Khi được các phóng viên hỏi về kết quả cuộc họp của các bộ trưởng TPP, Bộ trưởng Kinh tế Nhật Toshimitsu Motegi khẳng định “(họ) đã nhất trí về nguyên tắc,” đồng thời nói thêm rằng các bộ trưởng đã hoàn tất “một danh sách những vấn đề đình chỉ” – tức là những điều khoản sẽ bị đình chỉ để tránh việc thương lượng lại toàn bộ thỏa thuận.
Trong khi bộ trưởng đồng cấp Mexico Ildefonso Guajardo cũng nói thỏa thuận đã đạt sự đồng thuận, bộ trưởng thương mại Australia Steven Ciobo cho hay cuộc họp “rất tốt,” còn đại diện các quốc gia khác không bình luận gì.
Thỏa thuận TPP mới sẽ có hiệu lực sau khi tất cả các quốc gia thành viên phê chuẩn ở trong nước. Cho tới nay mới chỉ có Nhật Bản và New Zealand hoàn tất thủ tục này.
Tuy rằng không có Mỹ thì ảnh hưởng kinh tế của thỏa thuận này sẽ nhỏ hơn nhiều – bởi TPP 11 chỉ chiếm 13,5% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của thế giới và 15,2% khối lượng thương mại toàn cầu, thấp hơn nhiếu so với các con số 38,2% và 26,5% khi có sự tham gia của Mỹ - song đây là sự khẳng định của các quốc gia Châu Á-Thái Bình Dương này rằng thương mại đa phương là tương lai của họ.
Đàm phán TPP bắt đầu vào năm 2010 với 8 quốc gia – Australia, Brunei, Chile, New Zealand, Peru, Singapore, Việt Nam và Mỹ. Bốn nước – Nhật Bản, Malaysia, Canada và Mexico – đề nghị tham gia sau đó.

 

Sau vòng thảo luận mới nhất diễn ra tại thành phố Urayasu, Nhật Bản cuối tháng 10 đầu tháng 11, trưởng đoàn đàm phán Nhật Bản Kazuyoshi Umemoto cho biết, tất cả các thành viên còn lại đều tỏ ý muốn đạt được tiến triển và kết quả tại Hội nghị cấp cao Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) sẽ diễn ra tại thành phố Đà Nẵng, Việt Nam trong những ngày tới. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều ý kiến thận trọng liên quan đến triển vọng của một thỏa thuận TPP mà không có sự tham gia của Mỹ trong tương lai gần.

Trả lời phỏng vấn của phóng viên VOV trước thềm Hội nghị cấp cao APEC 2017, Đại sứ Hàn Quốc Lee Huyk cho rằng, việc Mỹ rút khỏi TPP đã khiến cho động lực đàm phán TPP giảm sút. Nhiều nước thành viên đã bày tỏ lo ngại về tương lai của TPP.

“Rất khó có thể nói đến một tương lai của TPP trong tương lai gần. Bởi còn nhiều vấn đề trong quá trình đàm phán TPP cần phải được làm sáng tỏ. Hiện cũng còn nhiều nước trong TPP lo ngại về quá trình đàm phán này. Các nước đã ngồi với nhau, để cùng xem xét những hướng đi, có thể là hoàn toàn mới cho TPP. Nhưng con đường còn rất dài. Tôi chỉ có thể hi vọng, 11 nước thành viên còn lại của TPP sẽ có cuộc thảo luận thực chất hơn ở APEC lần này”, Đại sứ Lee Huyk cho hay.

Những nước thành viên của TPP lo ngại mà ông Lee Huyk nhắc tới có Canada.  Canada cho rằng cần đảm bảo tất cả điều khoản trong TPP 11 không ảnh hưởng tới quá trình đàm phán sửa đổi Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) giữa Mỹ, Canada và Mexico. Ngoài ra, một số vấn đề được cho là còn nhiều khác biệt bao gồm điều khoản giải quyết xung đột giữa nhà đầu tư và chính quyền, các vấn đề về lao động và môi trường.

Còn theo Đại sứ Australia tại Hà Nội, ông Craig Chittick cho rằng, tự do hóa thương mại là xu thế không thể đảo ngược, bởi nó sẽ tạo ra nhiều động lực phát triển mới cho kinh tế toàn cầu, đồng thời các nước sẽ được hưởng lợi nhiều hơn. Chính vì thế, việc Mỹ rút khỏi TPP là một việc đáng tiếc, và các nước còn lại nên nỗ lực hơn nữa để thúc đẩy hình thành một TPP không có Mỹ.

“Mỹ rút khỏi TPP thì TPP vẫn là một thỏa thuận tốt và những cơ hội để có được TPP không có nhiều. Điều quan trọng là các nước nhận ra mặt tích cực của Hiệp định, nhận thức được rằng nó có thể thành công hoặc là không. Nếu không thành công thì gây thiệt hại lớn như thế nào và chính vì thế các thành viên phải nỗ lực hơn thế này để có được hiệp định”, Đại sứ Craig Chittick bày tỏ.

Theo Đại sứ Craig, các nước đang thảo luận hiệp định giống với phiên bản ban đầu, với trông đợi Mỹ sẽ quay trở lại. Quyết định của Mỹ tất nhiên cũng làm thay đổi động lực, nhưng Australia tin rằng với ít sửa đổi, TPP sẽ là cách tốt nhất để có một kết quả tốt ở Đà Nẵng. Nếu TPP không được thông qua, các bên sẽ bị tổn thất, không chỉ Australia mà  cả Việt Nam

Trong cuộc đàm phán tại Nhật Bản tuần trước, dù không tiết lộ chi tiết, song trưởng đoàn đàm phán Nhật Bản Umemoto xác nhận đại diện đàm phán của 11 nước “đã đạt sự thống nhất” về việc đóng băng một số điều khoản đồng thời rút lại một số yêu sách trước đây. Trong đó, New Zealand chấp thuận không yêu cầu đàm phán lại từ đầu liên quan tới kế hoạch kiềm chế nhà đầu tư ngoại mua bất động sản của nước này.

TPP 11 là tên gọi của thỏa thuận thương mại giữa 11 thành viên còn lại của Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) sau khi Mỹ chính thức rút ra hồi đầu năm 2017. Dự kiến, bên lề Hội nghị cấp cao APEC tại Đà Nẵng, các bộ trưởng TPP 11 sẽ bàn bạc, sau đó là cuộc họp thượng đỉnh của lãnh đạo 11 nước thành viên.

Nhật Bản được cho là sẽ nỗ lực tiếp tục đóng vai trò đầu tàu gắn kết trong các cuộc đàm phán cũng như sắp xếp thảo luận song phương giữa các thành viên để thu hẹp bất đồng. Trưởng đoàn Nhật Bản Umemoto còn nhấn mạnh việc TPP 11 ra đời và có hiệu lực sẽ là thông điệp mạnh mẽ để Mỹ cân nhắc quay lại thỏa thuận chiến lược này. Nếu thật sự có thể hình thành, TPP 11 sẽ là hiệp định thương mại tự do lớn nhất toàn cầu, kết nối 11 nền kinh tế thành viên với tổng GDP lên đến hơn 12.000 tỉ USD.

Ông Alan Bollard, giám đốc điều hành Ban thư ký APEC cũng bày tỏ hy vọng TPP 11 sẽ đạt được những triển vọng lớn tại Hội nghị APEC tại Việt Nam.

“Chúng tôi hy vọng các Bộ trưởng và các nhà lãnh đạo tham gia TPP 11 sẽ đưa ra được một thông báo quan trọng tại Hội nghị APEC sắp tới. Một khả năng đó là các nước có thể ký một thỏa thuận thương mại mới với những thay đổi khi Mỹ không còn tiếp tục tham gia Hiệp định”, ông Alan Bollard cho biết.

TPP được xem là một thỏa thuận thương mại tự do đa phương thế hệ mới lớn nhất thế giới. Thỏa thuận này đã được 12 nước ký kết tháng 2/2016. Tuy nhiên, khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ đã tuyên bố rút khỏi thỏa thuận này khiến cho TPP có khả năng không thể thực hiện được.

Các nước thành viên của TPP hầu hết đều là các nền kinh tế thành viên của APEC, do đó, nếu TPP bị đổ vỡ thì cũng có nghĩa, mục tiêu về tự do hóa thương mại khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng có nguy cơ bị cản trở. Điều này đòi hỏi một nỗ lực chính trị hóa cao nhất của các nhà lãnh đạo TPP 11 cũng như sự ủng hộ lớn của các nền kinh tế APEC còn lại./.
 

Nguồn: Asem/WTO/Bloomberg…