TPP - hiệp định thương mại Tổng thống Trump từ chối - đang đàm phán trở lại mà không có Mỹ
Thứ năm, 20-7-2017AsemconnectVietnam - Khi trong những ngày làm việc đầu tiên trên cương vị Tổng thống Mỹ, Tổng thống Trump rút khỏi thoả thuận thương mại TPP vốn đã được người tiền nhiệm của ông ký kết, 11 quốc gia khác đã tham gia thương lượng hiệp định này đã tự hỏi liệu công sức nhiều năm đàm phán có bị uổng phí không.
Tuần này, các quốc gia này đã chỉ ra rằng họ muốn thúc đẩy hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), một thỏa thuận thương mại đa quốc gia sâu rộng mà ban đầu được dự tính như là một cách để gắn kết Mỹ chặt chẽ hơn với khu vực Đông Á và tạo ra một khối kinh tế có khả năng đứng độc lập, tránh được các cú sốc từ bên ngoài.
Tại một cuộc họp ở Hakone, thị trấn nghỉ mát phía nam Tokyo, Nhật Bản và các nhà đàm phán thương mại từ 11 quốc gia, bao gồm cả Australia, Canada, Malaysia và Việt Nam đã thảo luận về các quy tắc khôi phục TPP nhằm cải thiện điều kiện lao động và tăng cường bảo vệ sở hữu trí tuệ ở một số nước, trong khi mở thêm nhiều thị trường cho tự do buôn bán các sản phẩm nông nghiệp và dịch vụ kỹ thuật số.
Nỗ lực của Nhật Bản để cứu vãn hiệp định này phản ánh một sự thừa nhận ngày càng tăng rằng các nước TPP trước đây đã dựa vào sự lãnh đạo của Mỹ thì giờ đây sẽ phải tự mình tiến lên phía trước.
Tại một cuộc họp ở Hakone, thị trấn nghỉ mát phía nam Tokyo, Nhật Bản và các nhà đàm phán thương mại từ 11 quốc gia, bao gồm cả Australia, Canada, Malaysia và Việt Nam đã thảo luận về các quy tắc khôi phục TPP nhằm cải thiện điều kiện lao động và tăng cường bảo vệ sở hữu trí tuệ ở một số nước, trong khi mở thêm nhiều thị trường cho tự do buôn bán các sản phẩm nông nghiệp và dịch vụ kỹ thuật số.
Nỗ lực của Nhật Bản để cứu vãn hiệp định này phản ánh một sự thừa nhận ngày càng tăng rằng các nước TPP trước đây đã dựa vào sự lãnh đạo của Mỹ thì giờ đây sẽ phải tự mình tiến lên phía trước.
Tại Nhật Bản, các quan chức đặc biệt mong muốn ngăn chặn nỗ lực của Trung Quốc nhằm tạo ra một hiệp ước thương mại đối nghịch, hiệp định đối tác kinh tế toàn diện RCEP. Thỏa thuận này sẽ bao gồm 16 quốc gia, bao gồm cả các nước trong TPP, mặc dù theo những quy tắc ít nghiêm ngặt hơn.
Ông Kazuyoshi Umemoto, Trưởng đoàn đàm phán của Nhật Bản, nói với các phóng viên rằng nhóm 11 đã "đạt được sự hiểu biết lẫn nhau trên một con đường phía trước" mà không có Mỹ.
"Chúng tôi cần có một thỏa thuận quốc tế mới", ông Umemoto nói. "Tôi nghĩ chúng tôi đã đạt được một hình ảnh thô của hiệp định đó sẽ như thế nào".
Động lực cho những thỏa thuận như vậy đã được xây dựng trong những tuần gần đây, khi các đồng minh lớn của Mỹ thể hiện cam kết của họ đối với toàn cầu hóa.
Ông Kazuyoshi Umemoto, Trưởng đoàn đàm phán của Nhật Bản, nói với các phóng viên rằng nhóm 11 đã "đạt được sự hiểu biết lẫn nhau trên một con đường phía trước" mà không có Mỹ.
"Chúng tôi cần có một thỏa thuận quốc tế mới", ông Umemoto nói. "Tôi nghĩ chúng tôi đã đạt được một hình ảnh thô của hiệp định đó sẽ như thế nào".
Động lực cho những thỏa thuận như vậy đã được xây dựng trong những tuần gần đây, khi các đồng minh lớn của Mỹ thể hiện cam kết của họ đối với toàn cầu hóa.
Ngay trước cuộc họp thượng đỉnh nhóm 20 tại Hamburg (Đức), Nhật Bản và Liên minh châu Âu (EU) đã công bố phác thảo về một thỏa thuận rộng rãi tạo ra một khối thương mại có tổng sản lượng kinh tế 20.000 tỷ USD. Thỏa thuận này được công bố khi mà Mỹ ngày càng rời xa các vấn đề như thương mại tự do và môi trường.
Tổng thống Trump đã nhiều lần nêu rõ sự thiếu thiện cảm của mình đối với thương mại tự do, cam kết bảo vệ các công nhân Mỹ và cân bằng lại thâm hụt thương mại với các nước khác. Tuần trước, Đại diện thương mại của Hoa Kỳ, Robert E. Lighthizer, đã gửi một lá thư cho Chính phủ Hàn Quốc nói rằng chính quyền Mỹ rất mong muốn sửa đổi hiệp định thương mại giữa hai nước vốn đã có hiệu lực được 5 năm.
Nếu Nhật Bản và 10 bên khác ký kết khác giữ lại TPP, họ sẽ cần ít nhất sửa lại một điều khoản nói thỏa thuận sẽ có hiệu lực chỉ khi được sáu nước đại diện cho 85 phần trăm tổng giá trị kinh tế 12 thành viên ban đầu thông qua. Nếu không có Mỹ, ngưỡng đó không thể đạt được.
Nhật Bản, nước có nền kinh tế lớn nhất trong số các đối tác thương mại còn lại, đang đẩy mạnh việc bảo vệ hầu hết các quy tắc đầy tham vọng mà các nhà đàm phán ban đầu, đặc biệt là từ Australia và New Zealand đã đạt được.
Tổng thống Trump đã nhiều lần nêu rõ sự thiếu thiện cảm của mình đối với thương mại tự do, cam kết bảo vệ các công nhân Mỹ và cân bằng lại thâm hụt thương mại với các nước khác. Tuần trước, Đại diện thương mại của Hoa Kỳ, Robert E. Lighthizer, đã gửi một lá thư cho Chính phủ Hàn Quốc nói rằng chính quyền Mỹ rất mong muốn sửa đổi hiệp định thương mại giữa hai nước vốn đã có hiệu lực được 5 năm.
Nếu Nhật Bản và 10 bên khác ký kết khác giữ lại TPP, họ sẽ cần ít nhất sửa lại một điều khoản nói thỏa thuận sẽ có hiệu lực chỉ khi được sáu nước đại diện cho 85 phần trăm tổng giá trị kinh tế 12 thành viên ban đầu thông qua. Nếu không có Mỹ, ngưỡng đó không thể đạt được.
Nhật Bản, nước có nền kinh tế lớn nhất trong số các đối tác thương mại còn lại, đang đẩy mạnh việc bảo vệ hầu hết các quy tắc đầy tham vọng mà các nhà đàm phán ban đầu, đặc biệt là từ Australia và New Zealand đã đạt được.
Ông Tomohiko Taniguchi, Cố vấn về chính sách đối ngoại của Thủ tướng Shinzo Abe nói: "Tất nhiên Nhật Bản hy vọng duy trì nguyên trạng khuôn khổ thống nhất đã đạt được, bao gồm cả các chi tiết”.
Mặc dù lạc quan rằng Nhật Bản có thể dẫn dắt nhóm này tới sự đồng thuận, ông Taniguchi, người đã giới thiệu các nước còn lại của TPP là "Ocean's 11", thừa nhận rằng các cuộc thảo luận sẽ là một thách thức.
"Các cuộc đàm phán, một khi đã bắt đầu, có thể có nhiều loại hướng khác nhau", ông nói. "Đó là một sự tập hợp của 11, sau đó có lẽ mỗi nước đều coi mình là trung tâm, thậm chí có cả những nước ích kỷ. Tất cả các trường hợp đàm phán đều có thể xảy ra".
Các nước đang phát triển như Malaysia và Việt Nam có thể muốn đàm phán lại một số yêu cầu khắt khe hơn mà họ chấp nhận để đổi lấy lời hứa tiếp cận thị trường Mỹ.
Chẳng hạn, hiệp định yêu cầu các nước đang phát triển phải sửa đổi luật lao động trẻ em cũng như cải thiện tính minh bạch của các công ty nhà nước và cho phép các nhà sản xuất thuốc ở các nền kinh tế lớn mở rộng bảo hộ sáng chế đối với nhiều dược phẩm mà các nước nhỏ hơn muốn sản xuất. Một số nước đang phát triển có thể phản đối rằng các yêu cầu như vậy là quá khó khăn khi không có động cơ thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường tiêu dùng Mỹ.
Mặc dù lạc quan rằng Nhật Bản có thể dẫn dắt nhóm này tới sự đồng thuận, ông Taniguchi, người đã giới thiệu các nước còn lại của TPP là "Ocean's 11", thừa nhận rằng các cuộc thảo luận sẽ là một thách thức.
"Các cuộc đàm phán, một khi đã bắt đầu, có thể có nhiều loại hướng khác nhau", ông nói. "Đó là một sự tập hợp của 11, sau đó có lẽ mỗi nước đều coi mình là trung tâm, thậm chí có cả những nước ích kỷ. Tất cả các trường hợp đàm phán đều có thể xảy ra".
Các nước đang phát triển như Malaysia và Việt Nam có thể muốn đàm phán lại một số yêu cầu khắt khe hơn mà họ chấp nhận để đổi lấy lời hứa tiếp cận thị trường Mỹ.
Chẳng hạn, hiệp định yêu cầu các nước đang phát triển phải sửa đổi luật lao động trẻ em cũng như cải thiện tính minh bạch của các công ty nhà nước và cho phép các nhà sản xuất thuốc ở các nền kinh tế lớn mở rộng bảo hộ sáng chế đối với nhiều dược phẩm mà các nước nhỏ hơn muốn sản xuất. Một số nước đang phát triển có thể phản đối rằng các yêu cầu như vậy là quá khó khăn khi không có động cơ thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường tiêu dùng Mỹ.
Vấn đề sau cùng
Ông Jeffrey Wilson, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm châu Á tại Đại học Tây Australia, nói: "Vấn đề là khi Mỹ rút ra khỏi TPP. Mỹ chiếm đến hai phần ba của TPP và các nước đang phát triển muốn thâm nhập thị trường Mỹ thì bị yêu cầu thực hiện các cuộc cải tổ tốn kém. Một điểm khó nữa của của thỏa thuận này nữa là gì? Mục tiêu của Nhật Bản là giữ được càng nhiều cam kết ban đầu càng tốt với hy vọng rằng Mỹ cuối cùng sẽ tham gia lại TPP”.
Ông Jeffrey Wilson, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm châu Á tại Đại học Tây Australia, nói: "Vấn đề là khi Mỹ rút ra khỏi TPP. Mỹ chiếm đến hai phần ba của TPP và các nước đang phát triển muốn thâm nhập thị trường Mỹ thì bị yêu cầu thực hiện các cuộc cải tổ tốn kém. Một điểm khó nữa của của thỏa thuận này nữa là gì? Mục tiêu của Nhật Bản là giữ được càng nhiều cam kết ban đầu càng tốt với hy vọng rằng Mỹ cuối cùng sẽ tham gia lại TPP”.
"Chúng ta nên hoan nghênh Mỹ khi Mỹ quyết định trở lại vào một thời điểm nào đó trong tương lai", ông Ichiro Fujisaki, cựu Đại sứ Nhật Bản tại Washington nói.
Một số nhà quan sát cho rằng những hy vọng như vậy là ngây thơ. Ông Takuji Okubo, Giám đốc điều hành và kinh tế trưởng của Japan Macro Advisors, cho biết: "Tôi nghĩ đơn giản là mong ước rằng Chính quyền Trump sẽ thay đổi ý định của mình về TPP. "Chừng nào ông ấy vẫn giữ chức Tổng thống, tôi không nghĩ rằng Mỹ sẽ thực sự quay trở lại".
Những người khác đề nghị rằng các cố vấn cho Tổng thống Trump có thể cố gắng thay đổi suy nghĩ của ông một khi ông thấy khó khăn như thế nào để đàm phán các hiệp định thương mại song phương. Trong trường hợp đó, 11 nước còn lại không nên thay đổi TPP.
Ông Bruce H. Andrews, Thứ trưởng Bộ Thương mại dưới chính quyền Obama, hiện là Giám đốc của Rock Creek Global Advisors, một công ty tư vấn, cho biết: "Nếu họ cố gắng đàm phán lại các quy tắc hoặc hạ thấp các tiêu chuẩn, điều này sẽ làm cho Mỹ khó khăn hơn trong việc tái tham gia hiệp định. Và có một lý do khác mà các quốc gia TPP nên duy trì các quy tắc thương mại khắc nghiệt: buộc Trung Quốc phải cải cách”.
"Nếu TPP có hiệu lực, người Trung Quốc, theo nhu cầu, cuối cùng sẽ muốn trở thành một phần của TPP để hưởng lợi ích của hiệp định này”, ông Andrews nói. "Để được vào TPP, Trung Quốc sẽ phải thực hiện một số cải cách kinh tế quan trọng và mở cửa thị trường của mình từ tình trạng đóng cửa hiện tại. Nếu TPP không đi theo mô hình hiện nay, Trung Quốc sẽ có những điều khoản tốt hơn từ các nước khác mà không cần phải mở cửa thị trường".
Tại Nhật Bản, ông Abe có những lý do chính trị riêng của mình để muốn thúc đẩy tiến trình TPP. Ông Abe đã sử dụng vốn chính trị đáng kể cho thỏa thuận, chống lại những người nông dân có truyền thống ủng hộ Đảng Dân chủ Tự do của mình. Hiệp định TPP sẽ yêu cầu khu vực nông nghiệp khép kín của Nhật phải chấp nhận nhập khẩu gạo, thịt lợn và các sản phẩm khác.
Ông Abe gần đây cũng bị vướng vào các cuộc xì căng đan rắc rối và Đảng của ông đã thất bại nặng nề trong một cuộc bầu cử địa phương gần đây tại Tokyo. Bằng cách đồng ý với thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu vào tuần trước, ông đã có thể đạt được một chiến thắng nhanh chóng.
Một số nhà quan sát cho rằng những hy vọng như vậy là ngây thơ. Ông Takuji Okubo, Giám đốc điều hành và kinh tế trưởng của Japan Macro Advisors, cho biết: "Tôi nghĩ đơn giản là mong ước rằng Chính quyền Trump sẽ thay đổi ý định của mình về TPP. "Chừng nào ông ấy vẫn giữ chức Tổng thống, tôi không nghĩ rằng Mỹ sẽ thực sự quay trở lại".
Những người khác đề nghị rằng các cố vấn cho Tổng thống Trump có thể cố gắng thay đổi suy nghĩ của ông một khi ông thấy khó khăn như thế nào để đàm phán các hiệp định thương mại song phương. Trong trường hợp đó, 11 nước còn lại không nên thay đổi TPP.
Ông Bruce H. Andrews, Thứ trưởng Bộ Thương mại dưới chính quyền Obama, hiện là Giám đốc của Rock Creek Global Advisors, một công ty tư vấn, cho biết: "Nếu họ cố gắng đàm phán lại các quy tắc hoặc hạ thấp các tiêu chuẩn, điều này sẽ làm cho Mỹ khó khăn hơn trong việc tái tham gia hiệp định. Và có một lý do khác mà các quốc gia TPP nên duy trì các quy tắc thương mại khắc nghiệt: buộc Trung Quốc phải cải cách”.
"Nếu TPP có hiệu lực, người Trung Quốc, theo nhu cầu, cuối cùng sẽ muốn trở thành một phần của TPP để hưởng lợi ích của hiệp định này”, ông Andrews nói. "Để được vào TPP, Trung Quốc sẽ phải thực hiện một số cải cách kinh tế quan trọng và mở cửa thị trường của mình từ tình trạng đóng cửa hiện tại. Nếu TPP không đi theo mô hình hiện nay, Trung Quốc sẽ có những điều khoản tốt hơn từ các nước khác mà không cần phải mở cửa thị trường".
Tại Nhật Bản, ông Abe có những lý do chính trị riêng của mình để muốn thúc đẩy tiến trình TPP. Ông Abe đã sử dụng vốn chính trị đáng kể cho thỏa thuận, chống lại những người nông dân có truyền thống ủng hộ Đảng Dân chủ Tự do của mình. Hiệp định TPP sẽ yêu cầu khu vực nông nghiệp khép kín của Nhật phải chấp nhận nhập khẩu gạo, thịt lợn và các sản phẩm khác.
Ông Abe gần đây cũng bị vướng vào các cuộc xì căng đan rắc rối và Đảng của ông đã thất bại nặng nề trong một cuộc bầu cử địa phương gần đây tại Tokyo. Bằng cách đồng ý với thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu vào tuần trước, ông đã có thể đạt được một chiến thắng nhanh chóng.
Ông Jun Saito, một nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản, nói: "Tôi nghĩ điều quan trọng là giữ được động lực đó”.
Nhật Bản đã bày tỏ quan điểm họ muốn giữ lại thỏa thuận giữa 11 quốc gia còn lại của hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương vào tháng 11, khi các quốc gia TPP đến dự cuộc họp thượng đỉnh APEC tại Việt Nam.
Hầu hết các nhà phân tích cho biết bất kỳ thỏa thuận nào cũng không thể hoàn thành nhanh chóng như vậy. Tuy nhiên, theo ông Shumpei Takemori, giáo sư kinh tế tại Đại học Keio, việc mở lại các cuộc đàm phán cho phép Nhật Bản và các đồng minh của họ "cho chính quyền Mỹ biết rằng chúng ta có các lựa chọn thay thế."
Long Giang
Nguồn: nytimes.com
Nhật Bản đã bày tỏ quan điểm họ muốn giữ lại thỏa thuận giữa 11 quốc gia còn lại của hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương vào tháng 11, khi các quốc gia TPP đến dự cuộc họp thượng đỉnh APEC tại Việt Nam.
Hầu hết các nhà phân tích cho biết bất kỳ thỏa thuận nào cũng không thể hoàn thành nhanh chóng như vậy. Tuy nhiên, theo ông Shumpei Takemori, giáo sư kinh tế tại Đại học Keio, việc mở lại các cuộc đàm phán cho phép Nhật Bản và các đồng minh của họ "cho chính quyền Mỹ biết rằng chúng ta có các lựa chọn thay thế."
Long Giang
Nguồn: nytimes.com
IDEAS hoan nghênh Báo cáo phân tích lợi ích, chi phí của CPTPP, kêu gọi phê chuẩn hiệp định vào cuối năm 2022
Costa Rica xin gia nhập CPTPP, thúc đẩy thương mại với châu Á
Anh bắt đầu đàm phán gia nhập CPTPP và “thế trận” tiếp cận ASEAN
EVFTA - Trợ lực cho doanh nghiệp vượt qua dịch bệnh
Anh hướng tới hoàn tất đàm phán gia nhập CPTPP vào cuối năm 2022
Sự tham gia của Anh sẽ tăng cường chiều sâu và bề rộng của CPTPP
Peru phê chuẩn CPTPP - cơ hội thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam
Nhật Bản, Australia nhất trí thúc đẩy CPTPP và RCEP
Anh bắt đầu tiến trình đàm phán gia nhập Hiệp định CPTPP
Doanh nghiệp Canada ưu tiên quan hệ với Việt Nam, tận dụng CPTPP
Anh hoan nghênh các nước CPTPP xem xét đơn xin gia nhập của nước này
CPTPP: Các thành viên nhất trí đàm phán về đơn xin gia nhập của Anh
Phiên họp Hội đồng CPTPP xem xét đơn xin gia nhập của Anh
Cơ hội cho hàng xuất khẩu Việt Nam tại thị trường châu Mỹ nhờ CPTPP
Xuất khẩu một số mặt hàng nông sản của Việt Nam tháng 3 ...
3 tháng đầu năm nay, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 1,79 triệu tấn, đạt giá trị 952 triệu USD, giảm 19,3% về khối lượng nhưng tăng ...Tăng trưởng xuất khẩu dệt may tiếp tục giảm
Tháng 3/2023, xuất khẩu cà phê sang Indonesia, Nga, ...