Về vấn đề bản quyền, lá thư hứa hẹn "tìm kiếm cam kết từ các quốc gia NAFTA để tăng cường luật và thủ tục về thực thi quyền sở hữu trí tuệ, chẳng hạn như đảm bảo rằng cơ quan thẩm quyền phát hiện và tiêu hủy hàng nhái và hàng giả, máy móc làm giả và tài liệu bằng chứng". Về thương mại điện tử, NAFTA mới cam kết giải quyết "các biện pháp cản trở thương mại điện tử dành cho hàng hoá và dịch vụ, hạn chế các dòng dữ liệu xuyên biên giới, hoặc yêu cầu lưu trữ hoặc xử lý dữ liệu ở nước sở tại, kể cả đối với các dịch vụ tài chính".

Khi đưa tinh thần của TPP vào tái đàm phán NAFTA, cả hai vấn đề trên đều phù hợp, mặc dù những quy định thực tế mà nước Mỹ sẽ bao gồm rất khó hiểu. Dẫu sao, trong ít nhất một khía cạnh – như việc mở rộng hạn chế bản địa hoá dữ liệu đối với ngành tài chính - đề xuất này vượt xa những gì đã đề cập trong TPP. Lược bỏ ngành dịch vụ tài chính khỏi những quy tắc của TPP là một trong những quan điểm chính của đảng viên đảng Cộng hòa, trong khi chính quyền của ông Obama trước đây lại thúc đẩy nó.

Lá thư này cũng chỉ ra rằng chính quyền Trump vẫn duy trì cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư nước ngoài (ISDS) gây tranh cãi trong NAFTA, ví dụ cho phép công ty dược phẩm Eli Lilly kiện Canada vì quyết định của Canada không cấp hai bằng sáng chế về thuốc. Mặc dù Canada gần đây đã giành được thắng lợi trong vụ kiện đó, nhưng khả năng các công ty nước ngoài thách thức luật và các quyết định của tòa án trái với lợi ích tài chính của họ là một trong những điều khoản gây tranh cãi nhiều nhất của TPP và sẽ vẫn gây chia rẽ khi NAFTA đàm phán lại.

Tin tức về kế hoạch đàm phán lại NAFTA của ông Trump trùng với các quy tắc thương mại điện tử được đưa ra thảo luận tại sự kiện của EFF ở RightCon, Brussels ngày hôm nay. Trong nhiều hội thảo thương mại tại sự kiện này, các tham luận viên đã chia sẻ mối quan tâm của họ về những rủi ro của các vấn đề kỹ thuật số mới chưa được giải quyết trong bối cảnh các hiệp định thương mại bị thất bại, không rõ ràng, và bị thống trị bởi vận động hành lang.

Nhà tư vấn Michael Geist đã chỉ ra rằng nhiều quy tắc thương mại điện tử trước đây đã được giải quyết trong các cơ chế cởi mở hơn, và cố gắng giải quyết các thỏa thuận thương mại có thể dẫn đến những quy tắc thiếu sót, yếu ớt và không nhất quán trong tính khả thi của chúng. Mặc dù chấp nhận rằng có một số quy tắc kỹ thuật số liên quan đến thương mại toàn cầu, Meghan Sali từ OpenMedia đã ghi nhận rằng "các chi tiết được giữ kín, và chỉ có ma quỷ mới biết", cho thấy rằng một cơ chế cởi mở hơn sẽ phản ánh tốt hơn ưu tiên của người dùng. Marília Maciel từ DiploFoundation nhấn mạnh sự cần thiết phải tách riêng những vấn đề được giải quyết tốt nhất trong bối cảnh thương mại, vì những vấn đề có thể được giải quyết tốt hơn bởi các tổ chức toàn cầu khác. Burcu Kilic của Public Citizen chỉ ra cách xem vấn đề kỹ thuật số thông qua ống kính thương mại, dẫn đến việc chúng được xử lý theo cách thức không mang lại lợi ích cho người dùng và các nước đang phát triển. Người tham dự thảo luận cuối cùng, Maryant Fernández từ European Digital Rights (EDRi), đưa ra một ví dụ về chủ đề luồng dữ liệu và bản địa hoá dữ liệu. Các nhà đàm phán thương mại thường coi các quy tắc bảo vệ dữ liệu là một hạn chế thương mại hơn là các biện pháp hợp pháp để bảo vệ quyền riêng tư của cá nhân.

Những cuộc thảo luận như trên có ảnh hưởng trực tiếp đến tương lai của NAFTA, đưa ra cho Mỹ một sự lựa chọn hoặc là tập trung cải cách các vấn đề thương mại truyền thống có thể ảnh hưởng trực tiếp đến ngành công nghiệp chế tạo, hoặc đưa ra thỏa thuận không kiềm kẹp nền kinh tế kỹ thuật số, đây là cách tiếp cận dẫn đến sự bùng nổ của TPP. Mặc dù chính quyền Trump đã hạ thấp tầm quan trọng của lá thư rò rỉ, nhưng nó cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về ít nhất một số quan điểm chủ đạo trong quá trình đàm phán lại NAFTA. Khi mà Tổng thống Trump phẫn nộ về TPP và đã từ bỏ thỏa thuận này, sẽ rất bất ngờ nếu NAFTA có thể khôi phục thỏa thuận đã thất bại đó.

Nguồn: hoinhap.org.vn