Trong một phát biểu tại Tokyo ngày 22/5, Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Roberto Azevedo nhấn mạnh đến vai trò của thương mại đa phương trong tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phản đối quan điểm cho rằng thương mại chỉ làm tăng tình trạng bất bình đẳng.

Ông Azevedo nói, nhiều ý kiến cho rằng toàn cầu hóa mang lại lợi ích cho một số người, trong khi lại bất lợi cho những người khác và thương mại thường được cho là một phần nguyên nhân. Ông cho rằng thương mại có phần trách nhiệm trong việc gây ra tình trạng mất việc làm, nhưng công nghệ và đổi mới có tác động lớn hơn nhiều.
Tổng Giám đốc WTO cũng cho biết ông sẽ tăng cường đàm phán với Mỹ để có thể phản ứng linh hoạt trong thời điểm mà những lo ngại gia tăng về xu hướng bảo hộ của chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đề cập tới việc Mỹ ủng hộ các hiệp định thương mại song phương hơn là các thỏa thuận đa phương, ông Azevedo cho rằng một số thỏa thuận đa phương trước đây cần được xem xét lại nhưng điều này là không dễ dàng mà cần có thời gian. Ông cho biết, WTO sẽ phải theo dõi xem Mỹ sẽ điều chỉnh chính sách thương mại ra sao và sẽ có phản ứng thích hợp.
Ông Azevedo có chuyến thăm Nhật Bản trong ba ngày 21-23/5 để thảo luận với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Ngoại trưởng Fumio Kishida và các quan chức khác trong chính phủ nước này trước những lo ngại về sự gia tăng chủ nghĩa bảo hộ như được thấy ở chính sách "Nước Mỹ là trên hết" của ông Donald Trump và việc Anh ra khỏi Liên minh châu Âu.                                                

Ông Azevedo nói, nhiều ý kiến cho rằng toàn cầu hóa mang lại lợi ích cho một số người, trong khi lại bất lợi cho những người khác và thương mại thường được cho là một phần nguyên nhân. Ông cho rằng thương mại có phần trách nhiệm trong việc gây ra tình trạng mất việc làm, nhưng công nghệ và đổi mới có tác động lớn hơn nhiều.
Tổng Giám đốc WTO cũng cho biết ông sẽ tăng cường đàm phán với Mỹ để có thể phản ứng linh hoạt trong thời điểm mà những lo ngại gia tăng về xu hướng bảo hộ của chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đề cập tới việc Mỹ ủng hộ các hiệp định thương mại song phương hơn là các thỏa thuận đa phương, ông Azevedo cho rằng một số thỏa thuận đa phương trước đây cần được xem xét lại nhưng điều này là không dễ dàng mà cần có thời gian. Ông cho biết, WTO sẽ phải theo dõi xem Mỹ sẽ điều chỉnh chính sách thương mại ra sao và sẽ có phản ứng thích hợp.
Ông Azevedo có chuyến thăm Nhật Bản trong ba ngày 21-23/5 để thảo luận với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Ngoại trưởng Fumio Kishida và các quan chức khác trong chính phủ nước này trước những lo ngại về sự gia tăng chủ nghĩa bảo hộ như được thấy ở chính sách "Nước Mỹ là trên hết" của ông Donald Trump và việc Anh ra khỏi Liên minh châu Âu.

 

Nhìn lại chặng đường 10 năm gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ hơn nhờ mở rộng quan hệ và chính sách đổi mới.

Cùng với đó, việc mở cửa thị trường đã đem lại nhiều lợi ích, giúp các nước tìm được vị trí của mình trong nền kinh tế.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia, việc gia nhập WTO chính là “mở cánh cửa lớn” để Việt Nam bước vào “sân chơi” toàn cầu.

Theo Bộ Công Thương, kể từ năm 2007 đến nay, mặc dù bị ảnh hưởng bởi những tác động của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, khủng hoảng nợ công song nền kinh tế Việt Nam vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng bình quân là 6,29%/năm.

GDP bình quân đầu người tăng từ 730 USD vào năm 2006 lên 2.228 USD vào năm 2015 và đạt 2.445 USD vào năm 2016. Cơ cấu kinh tế đã chuyển dịch theo hướng tích cực, tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm dần tỷ trọng nông nghiệp.

Cũng theo Bộ Công Thương, đáng chú ý, kể từ khi trở thành thành viên của WTO, mức tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam đều đạt từ 12-14%/năm và chỉ có dấu hiệu giảm sút trong thời gian ngắn gần đây. Kim ngạch hàng hóa xuất khẩu năm 2016 cũng tăng gấp 3,5 lần so với năm 2006. Đây là những con số cho thấy khi tham gia vào WTO, nền kinh tế Việt Nam đã không bỏ lỡ những cơ hội có được từ sự kiện mang tính lịch sử này.

Ngoài ra, sau 10 năm gia nhập WTO, Việt Nam đã thu hút hơn 22.000 dự án FDI với tổng vốn đăng ký gần 300 tỷ USD. Đặc biệt, nhiều tập đoàn hàng đầu trên thế giới đã chọn Việt Nam làm “cứ điểm” sản xuất như Samsung, LG, Toyota, Honda, Canon…

Không những thế, đến nay cũng đã có 12 Hiệp định thương mại tự do (FTA) đa phương và song phương giữa Việt Nam với các đối tác lớn trên thế giới được chính thức ký kết, hoặc kết thúc đàm phán như: FTA Việt Nam-EU (EVFTA), FTA Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA)...; trong đó có những FTA thế hệ mới có phạm vi cam kết rộng và mức độ cam kết cao như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Bên cạnh các FTA đã được ký kết hoặc đã kết thúc đàm phán, Việt Nam còn đang tiếp tục đàm phán thêm 4 FTA; trong đó có Hiệp định đối tác toàn diện khu vực (RCEP) - được dự đoán là một FTA thế kỷ, quy định các hoạt động thương mại của toàn vùng ASEAN.

Các FTA đang mở ra không gian cho Việt Nam phát triển mạnh mẽ, có quan hệ thương mại tự do với 55 đối tác trên thế giới, bao gồm các nước G7 và 15/20 thành viên nhóm G20.

Nhận định về vấn đề này, nguyên Thứ trưởng Bộ Thương mại, Trưởng đoàn đàm phán WTO của Việt Nam Lương Văn Tự cho rằng sau khi gia nhập WTO, các doanh nghiệp Việt Nam đã biết tận dụng cơ hội khi vốn đầu tư nước ngoài tăng mạnh. Qua đó, phần nào học hỏi, chuyển giao được công nghệ và kỹ năng quản lý từ các tập đoàn lớn đến từ các quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, Nhật Bản…

Hơn nữa, áp lực cạnh tranh từ khi gia nhập tổ chức thương mại thế giới này cũng giúp các doanh nghiệp trong nước trưởng thành hơn rất nhiều. Không ít doanh nghiệp đã chủ động tìm kiếm thị trường, liên kết với các doanh nghiệp nước ngoài để đẩy mạnh hàng hóa, thúc đẩy xuất khẩu.

Tuy nhiên, hạn chế của nền kinh tế vẫn còn ở việc tái cơ cấu, đổi mới doanh nghiệp nhà nước chậm, nhiều nơi vẫn dở dang. Lực lượng lao động tuy đông nhưng chưa đáp ứng được đòi hỏi của nền kinh tế về trình độ ngoại ngữ, tác phong công nghiệp, năng suất lao động…

Ông Trần Đăng Phúc, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Nhựa Thiếu niên Tiền Phong, chia sẻ để có thể hội nhập sâu vào thị trường quốc tế, không còn con đường nào khác, các doanh nghiệp Việt Nam phải có chiến lược đầu tư để nâng tầm thương hiệu, nâng cao trang thiết bị sản xuất, sử dụng công nghệ tiên tiến tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường.

Nhờ nỗ lực của cả tập thể mà 10 năm qua, hàng hóa sản phẩm của công ty đã vươn ra nhiều thị trường trên thế giới; trong đó chinh phục được cả những thị trường khó tính như Australia, New Zealand, Hong Kong (Trung Quốc) và Nhật Bản.

Ông Pascal Lamy, nguyên Tổng Giám đốc WTO, nhấn mạnh Việt Nam là một ví dụ thành công về tiến trình hội nhập mà ở đó, Việt Nam đã khai thác được nhiều lợi thế so sánh về chất lượng nguồn nhân lực và năng suất lao động. Các ngành hàng mà Việt Nam chiếm ưu thế lần lượt là điện tử, dệt may, nông sản.

Theo ông Pascal Lamy, Việt Nam phát triển nhiều nhờ mở rộng quan hệ, chính sách đổi mới. Việc mở cửa thị trường đã đem lại nhiều lợi ích, giúp các nước tìm được vị trí của mình trong nền kinh tế.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng 10 năm gia nhập WTO chưa phải là một chặng đường dài nhưng đầy cơ hội và thử thách với các doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam. Điều này thể hiện qua việc tỷ trọng thương mại dịch vụ trong GDP hàng năm giữ vững từ 40 đến 45%; tốc độ tăng trưởng bình quân luôn đạt ở mức gần 7% năm, cao hơn mức tăng trưởng GDP trung bình năm.

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, việc tham gia WTO không chỉ đánh dấu sự phát triển quan trọng của Việt Nam thông qua khung khổ hội nhập với kinh tế toàn cầu và thế giới, mà còn là nền tảng hướng tới phát triển kinh tế - xã hội hiện đại, bền vững với những đường hướng và mục tiêu rõ nét.

Mặc dù thừa nhận những thành tựu mà nền kinh tế Việt Nam đạt được sau 10 năm gia nhập WTO, song nhiều ý kiến cho rằng một điểm nổi lên đáng quan ngại trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam là tình trạng thành tích xuất khẩu luôn nằm ở nhóm doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Mặc dù sau 10 năm gia nhập WTO, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã mang hàm lượng công nghệ cao hơn, sản phẩm đa dạng hơn và tìm kiếm được nhiều thị trường xuất khẩu hơn, song hàng hóa xuất khẩu mang nội hàm trong nước chưa cao. Cùng với đó, dấu ấn của doanh nghiệp Việt trong giá trị hàng xuất khẩu còn thấp, chủ yếu vẫn chỉ nhìn thấy sự hiện hữu của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.

Ông Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, Việt Nam rất cần những yếu tố, động lực về chính sách để thúc đẩy doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và chú trọng vào phát triển công nghiệp phụ trợ.

Bởi theo lý giải của ông Võ Trí Thành, doanh nghiệp Việt Nam cũng như những mắt xích quan trọng. Nếu các mắt xích này liên kết được với nhau trong chuỗi sản xuất toàn cầu thì lúc đó các doanh nghiệp mới có thể phát triển bền vững.

Ông Pascal Lamy nhấn mạnh thêm rằng, chắc chắn việc mở cửa sẽ gây nhiều xáo trộn, đấy là nguyên tắc và là tiền đề. Không có một quá trình chuyển đổi nào không màu, không mùi, toàn niềm vui cả. Nó sẽ gây khó khăn cho một số đối tượng, nhưng là điều bình thường của nền kinh tế thị trường. Vấn đề chính là làm sao cho quá trình này được diễn ra trong điều kiện công bằng, bình đẳng.

Theo ông Pascal Lamy, Việt Nam vẫn sẽ duy trì được lợi thế cạnh tranh về nhân lực ngay cả trước làn sóng cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Bởi cốt lõi là con người mà như ông nhận định là người Việt Nam có những cần cù, quyết tâm. Tuy nhiên, Việt Nam sẽ mất lợi thế này nếu không đầu tư đủ cho đào tạo nhân tài bởi trí tuệ nhân tạo không thể thay thế cho con người.

Để tiếp tục phát triển bền vững, các chuyên gia thương mại cho rằng, Việt Nam cần những cải cách đột phá, đặc biệt là khắc phục những mặt trái của cơ chế một cửa, đổi mới bộ máy hành chính nhà nước. Bên cạnh đó, tăng cường và nâng cao hiệu quả việc kiểm tra, kiểm soát thị trường, minh bạch, lành mạnh hóa môi trường kinh doanh.

Vấn đề cốt lõi là tái cơ cấu các doanh nghiệp, các dịch vụ cơ sở hạ tầng theo hướng tập trung những dịch vụ có tiềm năng, lợi thế, và phát triển logistics xanh. Đặc biệt, trong thời gian tới cần nâng mức đầu tư cho khoa học công nghệ để Việt Nam sớm có những đột phá về khoa học công nghệ, tạo ra những mặt hàng, những sản phẩm kỹ thuật cao mang lại giá trị cao trong xuất khẩu.

 

Australia – nước đầu tiên xóa bỏtrợ cấp xuất khẩu nông sản theo lộ trình cam kết với WTO
Australia đã trở thành thành viên đầu tiên của WTO xóa bỏ các khoản trợ cấp xuất khẩu theo kế hoạch cam kết với WTO, phù hợp với cam kết năm 2015 của các thành viên WTO về loại bỏ trợ cấp xuất khẩu nông nghiệp.

Tại hội nghị Bộ trưởng Nairobi năm 2015, các thành viên WTO đã đồng ý bãi bỏ các khoản trợ cấp xuất khẩu nông nghiệp và đặt ra các nguyên tắc về các biện pháp xuất khẩu với hiệu quả tương đương, tạo ra sân chơi cân bằng cho cho nông dân trên toàn thế giới. Bằng cách loại bỏ trợ cấp xuất khẩu, các thành viên WTO đã có những đóng góp tập thể và lịch sử để đạt được mục tiêu chính của Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc nhằm chấm dứt mọi hình thức đói nghèo và suy dinh dưỡng.
Australia là nước thành viên đầu tiên của WTO trong số 16 nước thành viên có các khoản trợ cấp xuất khẩu thực hiện bước sửa đổi theo lịch trình cam kết của họ. Lịch trình sửa đổi của Australia có hiệu lực kể từ ngày 22/8/2017, ba tháng sau khi văn bản đưa ra những thay đổi đã được thông báo cho các thành viên WTO.

Tổng Giám đốc Azevedo hoan nghênh vai trò lãnh đạo của Nhật Bản trong tăng cường thương mại toàn cầu
Trong chuyến thăm đến Tokyo (Nhật Bản), Tổng Giám đốc tổ chức thương mại thế giới WTO Roberto Azevêdo đã ca ngợi vai trò lãnh đạo của Nhật Bản trong hệ thống thương mại đa phương. Tại đây, ông Azevedo đã thảo luận về những công việc tương lai của WTO với Thủ tướng Shinzo Abe, các quan chức chính phủ cấp cao và các đại diện khu vực tư nhân.
Nhân dịp hội nghị, Thủ tướng Nhật Bản Abe và Tổng giám đốc Azevêdo nhấn mạnh tầm quan trọng của thương mại toàn cầu đối với thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thịnh vượng và phát triển ở Nhật Bản và trên thế giới, đồng thời, thảo luận về việc Nhật Bản và WTO có thể tiếp tục hợp tác để tăng cường hệ thống thương mại đa biên. Sau cuộc họp, Thủ tướng Abe và Tổng Giám đốc Azevedo đã đưa ra một tuyên bố chung.
Tổng Giám đốc Azevedo nói:
"Nhật Bản là một thành viên sáng lập của WTO và luôn đóng một vai trò rất tích cực trong công việc của chúng ta bằng nhiều cách khác nhau. Tôi đánh giá cao vai trò lãnh đạo liên tục của Nhật Bản trong quá trình làm việc với WTO nhằm tăng cường hệ thống thương mại đa biên. Điều đó có thể mang lại việc làm nhiều hơn, tăng trưởng và phát triển ở Nhật Bản và trên toàn cầu. Tôi mong muốn tiếp tục được hợp tác với Nhật Bản để tiếp tục công việc này và nhiều việc khác nữa."

Trong chuyến thăm này, Tổng Giám đốc Avezedo cũng đã có cuộc họp với Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Fumio Kishida, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Yuji Yamamoto và Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Yosuke Takagi.

Đại hội đồng WTO đẩy nhanh sự chuẩn bị cho MC11
Ngày 18/5, tại cuộc họp của Đại hội đồng, các nước thành viên WTO đã thống nhất một số bước chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 11 (MC11) tổ chức tại Buenos Aires vào tháng 12 tới đây.

Đại hội đồng đã chính thức bầu Ngoại trưởng Argentina Susana Malcorra làm Chủ tịch của MC11, đồng ý thu xếp cho các quan sát viên tham dự Hội nghị và thông qua lời kêu gọi các nước đóng góp cho một quỹ tín thác đặc biệt để hỗ trợ các nước kém phát triển nhất tham gia Hội nghị Bộ trưởng. Trong cuộc họp, logo chính thức cho Hội nghị cũng đã được thông báo cho các thành viên. Logo được xây dựng từ sự kết hợp, nỗ lực chung giữa Argentina và Ban Thư ký WTO.

Cuộc họp của Đại hội đồng được triệu tập lại sau khi bị trì hoãn vào thứ 4, ngày 10/5, do có lo lắng về chương trình nghị sự cuộc họp của một số nước thành viên. Điều này đã được giải quyết thông qua các cuộc thảo luận giữa Chủ tịch Đại hội đồng, Đại sứ Nam Phi tại WTO Xavier Carim và Tổng Giám đốc WTO nên cuộc họp đã diễn ra theo đúng kế hoạch.

Một văn bản luật của Australia về hạn chế hình ảnh trên bao bì thuốc lá đã được Tổ chức thương mại thế giới WTO coi là hợp pháp sau một cuộc chiến pháp lý kéo dài 5 năm, hãng tin Bloomberg trích dẫn lời hai nhân vật nắm bắt được tình hình.
Đây thực sự là tin tức rất xấu cho ngành công nghiệp thuốc lá vì một phán quyết của WTO sẽ gây ra các tác động rộng rãi, bật đèn xanh cho các nước khác đưa ra các luật tương tự. Luật này cũng có thể gây tác động trên phạm vi rộng rãi hơn vì có thể áp dụng cho bao bì đồ uống có cồn và bia.
Luật pháp Australia đã đi xa hơn nhiều so với lệnh cấm quảng cáo và hình ảnh cảnh báo sức khoẻ đã được thi hành ở nhiều nước khác. Các luật được ban hành từ năm 2010 cấm các biểu trưng và bao bì thuốc lá có màu sắc đặc biệt. Các bao thuốc lá phải có màu xám trông giống như màu quân đội hoặc nhà tù, các thương hiệu phải được in với phông chữ nhỏ. Các công ty thuốc lá than phiền rằng thương hiệu của họ đang bị xâm phạm. Cuba, Honduras, Cộng hòa Dominica và Indonesia thì cho rằng các quy tắc này của WTO tạo ra một rào cản bất hợp pháp đối với thương mại.
Mặc dù phán quyết cuối cùng của WTO chưa được công bố ít nhất ​​cho đến hết tháng 7 nhưng một bản dự thảo bí mật đã bị rò rỉ và cho rằng luật của Australia là một biện pháp y tế công cộng hợp pháp. Một quan chức dấu tên của WTO khẳng định bản dự thảo đã được gửi cho các bên tranh chấp. "Đây là một báo cáo tạm thời còn bí mật và chúng tôi không bình luận về các báo cáo mật", ông nói.

Các nhà phân tích của công ty Imperial Brand, một trong số các công ty thuốc lá quốc tế lớn nhất, cho biết lợi nhuận của công ty Imperial Brands có thể sẽ giảm mạnh khi công ty chỉ có thể sử dụng bao bì đơn giản trên thị trường. Cổ phiếu của Imperial Brand giảm hơn 2%, còn Philip Morris và British American Tobacco tăng nhẹ.
Người phát ngôn viên của British American đã từ chối bình luận về phán quyết này cho đến khi được đưa ra công khai nhưng đề nghị các nguyên đơn phải tiếp tục đấu tranh. "Vì khả năng sẽ có nhiều kháng cáo của một số hoặc tất cả các bên nên điều quan trọng cần lưu ý là báo cáo của Ban hội thẩm không phải là quyết định cuối cùng về việc liệu bao bì đồng nhất có phù hợp với luật pháp quốc tế hay không", bà nói.
Một phát ngôn viên của Japan Tobacco cũng từ chối bình luận về phán quyết này nhưng nói rằng thực tế là dự thảo đã bị rò rỉ nên đây là điều đáng lo ngại và vi phạm các quy tắc của WTO. Bà nói: "Những vi phạm như vậy hoàn toàn làm suy yếu tính toàn vẹn của quá trình khi tất cả mọi việc vẫn chưa hoàn tất”. Một phát ngôn viên của Imperial cũng từ chối bình luận và Philip Morris, hãng thuốc lá lớn nhất, cũng chưa có bình luận gì.
Hiệu ứng Domino?
Động thái nhanh chóng ra quyết định của WTO đã động viên đáng kể Australia, vốn đã nhận được sự ủng hộ của Tổ chức Y tế Thế giới. Trước đó, Australia đã phàn nàn rằng, các đối thủ của họ đã cố tình trì hoãn tiến trình tố tụng, tạo ra hiệu ứng "làm lạnh theo luật định" đối với các nước khác muốn làm theo tấm gương của họ. Nhưng kể từ khi có những tranh cãi, nhiều quốc gia khác đã bắt đầu xây dựng những quy định tương tự, một dấu hiệu cho thấy họ mong muốn WTO ủng hộ luật của Australia. Anh, Pháp và Hungary đã đi trước với luật pháp của riêng mình, trong khi Ireland, Canada, Nam Phi, New Zealand và Bỉ là những nước đang xem xét.

Giám đốc điều hành Imperial Brands, Alison Cooper, nói với các phóng viên rằng bà không mong đợi "một hiệu ứng domino đặc biệt đáng kể khi các thị trường khác nhau thông qua luật này". Tuy nhiên, các nhà phân tích của Jefferies cho biết chiến thắng của Australia tại WTO sẽ giúp các nước khác tin tưởng rằng họ có thể thông qua được các biện pháp tương tự. Điều này có thể dẫn đến nhiều hành động hơn. Rủi ro chính đối với các nhà đầu tư là sự biến mất của thương hiệu sẽ làm giảm giá trị thuốc lá. Điều này rất quan trọng cho sự tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trong một thị trường đang thu hẹp lại khi có nhiều người bỏ thuốc lá. Thêm vào đó, bao bì đồng nhất mở ra cánh cửa cho những đối thủ mới hơn, rẻ hơn.
Các công ty sản xuất thuốc lá lớn đã lập luận rằng tác động của bao bì đồng nhất ở Australia không thể được nhận thức đầy đủ do ảnh hưởng của việc tăng cao thuế tiêu thụ đặc biệt. Điều này sẽ dẫn tới sự phát triển của thương mại thuốc lá bất hợp pháp, một phần vì các gói hàng đồng đều dễ bị giả mạo hơn.

Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã lên tiếng chống lại điều khoản của Tổ chức Thương mại Thế giới bằng cách thay đổi mức thuế đối với các đối tác thương mại.

Ông Wilbur Ross cho rằng, quy chếtối huệ quốc (MFN) mà các thành viên WTO phải dành cho nhau, có nghĩa là Hoa Kỳ không thể áp đặt mức thuế cao như nhau đối với một số vùng lãnh thổ có rào cản cao hơn đối với các công ty Hoa Kỳ.  

Quy chế tối huệ quốc (MFN) yêu cầu tất cả các nước thành viên WTO đều có quyền tiếp cận thị trường của mình với tất cả các thành viên WTO. Một quốc gia nói chung không thể cung cấp quyền ưu tiên mà không cần mở rộng thị trường đến các thành viên khác, ngoại trừ thông qua một Hiệp định thương mại tự do.         

Ông Ross nói rằng việc đối xử tối huệ quốc đã ngăn cản Hoa Kỳ áp dụng khái niệm "đối ứng" được thảo luận bởi Tổng thống Donald Trump, "Nếu chúng ta có một quốc gia có những rào cản thương mại lớn đối với chúng ta, chúng ta phải có các rào cản thương mại tương tự chống lại". Ông giải thích rằng nếu không có thuế đối ứng, các nước khác sẽ không có được lợi từ việc ký một Hiệp định thương mại tự do với Hoa Kỳ, đối với nước đã có mức thuế thấp.

Ông Ross cho biết: "Thực tế chúng ta đã từng định hướng thương mại tự do trong lịch sử thực sự cản trở khả năng của chúng tôi trong việc đưa ra các Hiệp định thương mại tự do mới. Ông cũng gợi ý rằng việc xem xét lại các quan hệ thương mại của Hoa Kỳ có thể dẫn đến việc vận động Hoa Kỳ thay đổi các quy tắc của WTO và cho biết việc rút khỏi WTO đã không được đưa ra khỏi dự thảo”.

Hiệp định Thuận lợi hóa Thương mại (TFA) tạo cơ hội tuyệt vời cho các nước đang phát triển và các nước kém phát triển thực hiện cải cách hải quan và mở cửa biên giới để kinh doanh. Nếu được thực hiện đầy đủ, TFA sẽ tạo ra sự minh bạch và thúc lưu chuyển hàng hóa cũng như đảm bảo hợp tác hiệu quả giữa các cơ quan thương mại và hải quan.

TFA còn cung cấp cho các nước đang phát triển và các nước kém phát triển một giai đoạn chuyển tiếp tùy ý để thực hiện các quy định cụ thể sau khi đã đảm bảo đủ năng lực. Các doanh nghiệp nên theo dõi về lịch trình thực hiện để có thể tận dụng tốt nhất những gì TFA cung cấp.

Việc linh hoạt cho các nước đang phát triển và các nước kém phát triển để xác định các loại quy định cụ thể trong điều khoản TFA đòi hỏi thời gian thực hiện dài hơn và hỗ trợ kỹ thuật nhiều hơn. Một số khung thời gian không nhất quán trong việc thực hiện TFA có thể sẽ gây ra sự tốn kém chi phí, tuy nhiên cũng sẽ có những cơ hội xuất hiện khi thực hiện các cam kết này.a

Điều quan trọng là các doanh nghiệp phải nhận thức được lịch trình thực hiện của mỗi nước tham gia. Các kế hoạch thực hiện dựa trên ba loại quy định: Danh mục A bao gồm các điều khoản được thực hiện vào thời điểm TFA có hiệu lực; Loại B bao gồm các điều khoản được thực hiện sau giai đoạn chuyển đổi kể từ ngày bắt đầu có hiệu lực; Và loại C bao gồm các điều khoản yêu cầu hỗ trợ và hỗ trợ xây dựng năng lực. Nắm chắc tiến độ thực hiện của mỗi quốc gia sẽ giúp các doanh nghiệp trong việc đánh giá chi phí thương mại của họ.

Ngoài ra, TFA còn đưa ra Cơ chế Thỏa thuận về Thuận lợi hoá Thương mại (Trade Facilitation Agreement Facility), một khuôn khổ cho các nước đang phát triển để nhận được sự hỗ trợ kỹ thuật cần thiết từ các nước phát triển. TFA cũng cho phép các quốc gia có một thời gian ân hạn trong đó để thiết lập một sự hiểu biết về các quy tắc và thủ tục điều chỉnh việc giải quyết tranh chấp.

• Tính minh bạch: TFA bao gồm các điều khoản yêu cầu công bố và tinh giản các luật, quy định và thông tin liên quan đến lưu chuyển hàng hoá; Thiết lập kênh thông tin phản hồi về luật mới và sửa đổi; Thủ tục kháng cáo hành chính và xem xét lại pháp luật; Và thủ tục xét xử minh bạch. Các nước thành viên cũng sẽ được yêu cầu thực hiện các biện pháp nhằm tăng cường tính khách quan liên quan đến kiểm tra hải quan và các khoản phụ thu đối với hàng nhập khẩu và xuất khẩu.

• Hiệu quả: TFA đưa ra các biện pháp như xử lý trước khi đến, thanh toán điện tử và kiểm tra sau thông quan để đảm bảo việc thông quan hàng hóa nhanh. Các quy định đặc biệt đối với việc lưu kho đúng cách đối với hàng hoá dễ hư hỏng được thực hiện để đảm bảo việc phát hành nhanh nhằm ngăn ngừa sự mất mát hoặc hư hỏng có thể tránh được. Ngoài ra, TFA nhằm mục đích giới thiệu một cơ chết “một cửa”, theo đó các thương nhân chỉ phải nộp tài liệu thông qua một điểm nhập cảnh duy nhất cho các cơ quan chức năng tham gia, để đơn giản hóa thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu và quá cảnh.

• Tăng cường hợp tác giữa các quốc gia thành viên: TFA nhằm mục đích đảm bảo sự hợp tác giữa các cơ quan hải quan của các nước thành viên và các cơ quan biên giới thông qua các phương tiện khác nhau như trao đổi thông tin, trao đổi thông tin lẫn nhau và các thoả thuận song phương và khu vực.

Các doanh nghiệp đa quốc gia và các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) hoạt động ở các nước đang phát triển có thể đạt được lợi từ TFA nếu chính phủ của họ có những hành động thích hợp, các câu hỏi sau đây có thể đánh giá được mức độ thực hiện:

• Các cơ quan chức năng có chủ động xác định và sửa đổi các quy định và thủ tục nhằm tạo thuận lợi cho quá cảnh hàng hoá tự do hay không?

• Các cơ quan xuất nhập khẩu biên giới có hợp tác với các cơ quan tương tự của các nước thành viên WTO để tạo thuận lợi cho thương mại xuyên biên giới hay không?

• Các cơ quan có thẩm quyền đang làm gì để cải thiện tính minh bạch trong các quy định, thủ tục hải quan và các đơn đăng ký trước? Chính quyền có thiết lập các kênh để phản hồi và tham vấn không? Có bất kỳ kỷ luật nào được thiết lập liên quan đến phí bắt buộc đối với xuất nhập khẩu hàng hoá?

• Yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền thông qua các thủ tục trước khi hàng nhập khẩu đến nhằm mục đích đẩy nhanh việc thả hàng ra khi đến nơi có được thực hiện hay không?

Để tận dụng được lợi thế TFA, các doanh nghiệp nên xem xét:

• Thiết lập một cuộc đối thoại với các cơ quan có trách nhiệm cải cách thủ tục hải quan.

• Tiếp cận với các đại diện của các cuộc đàm phán TFA và thúc giục họ đảm bảo hỗ trợ kỹ thuật và nâng cao năng lực từ các nguồn lực sẵn có trong khuôn khổ TFA.

• Tiến hành Đánh giá Nhu cầu Thúc đẩy Thương mại của WTO để xác định loại hỗ trợ kỹ thuật mà bạn cần và xác định xem chính phủ cần thực hiện TFA trong bao lâu.

• Xác định các cơ sở và tổ chức sẵn có cho các quốc gia sẽ hỗ trợ thực hiện TFA. Các tổ chức sau đây cung cấp một số chương trình:

1. Tham dự hội thảo Hướng dẫn Tạo thuận lợi và Buôn bán Thương mại của OECD nhằm mục đích trang bị cho các nhà hoạch định chính sách và những người tham gia khác về các biện pháp thực hiện thương mại khác nhau.

2. Xem Hướng dẫn Thực hiện Thuận lợi hoá Thương mại của UNECE, một cổng trực tuyến giúp các doanh nghiệp hiểu được các ưu tiên của TFA và các chiến lược thực hiện.

3. Tiếp cận với các tổ chức như Hội nghị Liên hợp quốc về Phát triển Thương mại, Ủy ban Kinh tế Liên hợp quốc của Liên minh châu Âu (UNECE) và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) tổ chức hội thảo, hướng dẫn và chương trình để xây dựng nhận thức về xây dựng Chính sách thương mại, đàm phán và thỏa thuận.

• Củng cố sự hỗ trợ từ các chương trình trợ giúp của các nhà tài trợ quốc tế. Các chương trình này bao gồm:

1. Chương trình hỗ trợ TLS của Ngân hàng Thế giới về vốn tài trợ và trợ cấp để hỗ trợ các nước kém phát triển, đáp ứng các chi phí quản lý do TFA áp đặt;

2. Các khoản đóng góp thường xuyên của EU vào quỹ uỷ thác thương mại thuận lợi hóa thương mại của WTO để cho phép các quan chức ít nhất là các nước phát triển tham gia các cuộc họp về tạo thuận lợi cho thương mại.
 

Nguồn: Asem/WTO/Bloomberg…