Tổng hợp hoạt động của WTO trong tháng 1/2017
Thứ ba, 31-1-2017AsemconnectVietnam - Trong tháng 1/2017, hoạt động của WTO có nhiều diễn biến đáng chú ý
WTO: Mozambique phê chuẩn Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại
Mozambique đã phê chuẩn Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại (TFA), trở thành thành viên thứ 105 của WTO tham gia hiệp định này. Chỉ cần thêm năm nước thành viên WTO phê chuẩn thì TFA sẽ có hiệu lực.
Văn bản chấp thuận của Mozambique đã được trình lên WTO vào ngày 6 tháng 1. Đây là nước kém phát triển (LDC) thứ 13 tham gia hiệp định. TFA sẽ có hiệu lực khi hai phần ba số thành viên của WTO chính thức phê chuẩn Hiệp định.
Ngoài Mozambique, các nước thành viên WTO sau đây cũng đã chấp thuận TFA: Hồng Kông Trung Quốc, Singapore, Hoa Kỳ, Mauritius, Malaysia, Nhật Bản, Australia, Botswana, Trinidad và Tobago, Hàn Quốc, Nicaragua, Niger, Belize, Thụy Sĩ, Đài Loan Trung Quốc, Trung Quốc, Liechtenstein, CHDCND Lào, New Zealand, Togo, Thái Lan, Liên minh châu Âu (thay mặt 28 nước thành viên), Cộng hòa Macedonia, Pakistan, Panama, Guyana, Bờ Biển Ngà, Grenada, Saint Lucia, Kenya, Myanmar, Na Uy, Việt Nam, Brunei, Ukraine, Zambia, Lesotho, Georgia, Seychelles, Jamaica, Mali, Campuchia, Paraguay, Thổ Nhĩ Kỳ, Brazil, Macao Trung Quốc, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Samoa, Ấn Độ, Liên bang Nga, Montenegro, Albania, Kazakhstan, Sri Lanka, St. Kitts và Nevis, Madagascar, Cộng hòa Moldova, El Salvador, Honduras, Mexico, Peru, Saudi Arabia, Bahrain, Bangladesh, Philippines, Iceland, Chile, Swaziland, Dominica, Mongolia, Gabon, Cộng hòa Kyrgyz, Canada, và Ghana.
Được thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng Bali năm 2013 của WTO, TFA bao gồm các quy định mở rộng việc vận chuyển, giải phóng và thông quan hàng hóa, kể càng hàng hóa quá cảnh. Hiệp định cũng đặt ra các biện pháp hợp tác hiệu quả giữa hải quan và cơ quan chức năng về tạo thuận lợi thương mại và các vấn đề tuân thủ hải quan. Bên cạnh đó, TFA tiếp tục có những quy định hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực trong lĩnh vực này.
Theo một nghiên cứu năm 2015 được thực hiện bởi các nhà kinh tế của WTO, thực hiện đầy đủ các quy định của TFA sẽ làm giảm chi phí thương mại của các nước thành viên trung bình 14,3%, trong đó các nước đang phát triển được hưởng lợi nhiều nhất.
TFA có khả năng làm giảm thời gian nhập khẩu hàng hóa xuống một ngày rưỡi trong khi làm giảm thời gian xuất khẩu gần hai ngày, tương ứng chiếm khoảng 47% và 91% so với mức trung bình hiện nay. Do đó, TFA có khả năng gia tăng xuất khẩu hàng hóa toàn cầu lên tới 1 nghìn tỷ USD.
TFA đã phá vỡ các nguyên tắc thực thi hiệp định trước đây dành cho các nước đang phát triển và kém phát triển. Lần đầu tiên trong lịch sử của WTO, nhu cầu thực thi hiệp định liên quan trực tiếp đến năng lực của một đất nước. Do vậy, TFA còn trợ giúp và hỗ trợ kỹ thuật để các nước nói trên đạt được năng lực đó.
Hỗ trợ Hiệp định Thuận lợi hóa Thương mại (TFAF) được xây dựng dựa theo yêu cầu của các nước đang phát triển và kém phát triển, nhằm đảm bảo rằng, các nước này nhận được sự hỗ trợ cần thiết và thực hiện đầy đủ hiệp định để đạt được những lợi ích đầy đủ mà TFA dành cho các nước thành viên. Thông tin thêm về TFAF có sẵn tại www.TFAFacility.org.
Thông tin thêm về WTO và việc tạo thuận lợi thương mại có sẵn tại www.wto.org/tradefacilitation.
Quốc hội Nepal phê chuẩn Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại
Quốc hội Nepal đã thông qua Hiệp định Tạo Thuận lợi Thương mại (Hiệp định TF) vào ngày 13/01/2017. Hiệp định TF được các nước thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) ký kết vào năm 2013 trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng tại Bali với 106/164 quốc gia thành viên đã phê chuẩn trước Nepal.
Hiệp định TF bao gồm các điều khoản liên quan tới việc tạo thuận lợi cho các hoạt động vận chuyển, giải phóng hàng hóa xuất nhập khẩu, thông quan, bao gồm cả hàng hóa quá cảnh. Đồng thời, hiệp định cũng thiết lập các biện pháp hợp tác hiệu quả giữa hải quan với các cơ quan quản lý có liên quan tới tạo thuận lợi thương mại cũng như các vấn đề về tuân thủ hải quan.
Hiệp định sẽ có hiệu lực khi đủ 2/3 tổng số thành viên của WTO phê chuẩn. Theo phát ngôn viên của Bộ Thương mại Ravi Shankar Sainju, sau khi có hiệu lực, hiệp định sẽ tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho phép những nước kém phát triển (LDCs) như Nepal nhận được hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực từ các nước phát triển và các ngân hàng đa quốc gia.
Hiệp định TF cũng quy định các điều khoản nhằm cải thiện tính minh bạch, nâng cao năng lực hội nhập của những ngành công nghiệp nhỏ và vừa trong chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời giảm phạm vi của “hộp đỏ” về vận chuyển hàng hóa qua biên giới vốn là gánh nặng đối với các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ.
Hiệp định này cũng bao gồm các điều khoản về đối xử đặc biệt và khác biệt (SDT) cho phép các nước đang phát triển và kém phát triển xác định thời điểm sẽ thực hiện những quy định của thỏa thuận cũng như một số điều khoản quy định về việc những quốc gia này chỉ có thể thực hiện thỏa thuận nhờ nhận được hỗ trợ kỹ thuật và hỗ trợ xây dựng năng lực.
Có tổng cộng 3 loại biện pháp kỹ thuật giúp nâng cao năng lực và khả năng cạnh tranh thương mại.
Thứ nhất là việc các nước đang phát triển và kém phát triển có thể áp dụng ngay lập tức các cam kết nhằm tạo thuận lợi cho thương mại.
Tương tự, biện pháp thứ hai là những nước này có thể xin gia hạn thời gian đối với một số cam kết vượt quá khả năng và biện pháp thứ ba là các lĩnh vực mà những nước đang phát triển hay kém phát triển có thể yêu cầu được hỗ trợ từ những đồng minh giàu có để giúp thực hiện các cam kết theo thỏa thuận.
Để được hưởng lợi từ các điều khoản SDT, một thành viên phải tiến hành phân loại các nhóm cam kết theo quy định của thỏa thuận và thông báo cho các thành viên khác trong WTO về kết quả phân loại này cùng các lộ trình thực hiện cụ thể.
Nhật Bản dọa kiện Ấn Độ lên WTO vì áp đặt hạn chế nhập khẩu thép
Trong một động thái hiếm thấy, Nhật Bản đang đe dọa kiện Ấn Độ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vì nước này đã áp đặt các biện pháp hạn chế làm giảm gần một nửa lượng thép xuất khẩu của Nhật Bản sang thị trường Ấn Độ trong năm qua.
Ấn Độ hồi tháng 9/2015 đã áp đặt mức thuế lên tới 20% đối với một số sản phẩm thép tấm cán nóng. Tiếp đó, hồi tháng 2/2016, nước này còn đặt ra một mức giá sàn cho các sản phẩm thép nhập khẩu.
Một quan chức Nhật Bản cho biết nếu các bên không thành công trong việc giải quyết bất đồng, phía Nhật Bản có thể sẽ cần nhờ đến sự phân xử của WTO.
Tokyo cho rằng hành động của Ấn Độ mâu thuẫn với quy định của WTO và là một phần nguyên nhân khiến lượng thép xuất khẩu của Nhật Bản sang Ấn Độ giảm.
Hiện, Ấn Độ đã sụt xuống vị trí thứ 10 trong danh sách các nước mua nhiều thép nhất của Nhật Bản trong năm 2016, so với vị trí thứ 6 trong năm 2015./.
Một quan chức Nhật Bản cho biết nếu các bên không thành công trong việc giải quyết bất đồng, phía Nhật Bản có thể sẽ cần nhờ đến sự phân xử của WTO.
Tokyo cho rằng hành động của Ấn Độ mâu thuẫn với quy định của WTO và là một phần nguyên nhân khiến lượng thép xuất khẩu của Nhật Bản sang Ấn Độ giảm.
Hiện, Ấn Độ đã sụt xuống vị trí thứ 10 trong danh sách các nước mua nhiều thép nhất của Nhật Bản trong năm 2016, so với vị trí thứ 6 trong năm 2015./.
Các nước nghèo được phép nhập khẩu dược phẩm
Ngày 23/01 vừa qua, Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) – ông Roberto Azevedo đã nói với tờ báo Reuters rằng sau khi 2/3 số thành viên đồng ý sửa đổi hiệp định TRIPS, các nước nghèo đã được phép nhập khẩu dược phẩm, thỏa thuận này mất hơn một thập kỷ để hoàn tất.
Việc sửa đổi liên quan đến các khía cạnh thương mại của hiệp định sở hữu trí tuệ (TRIPS) cung cấp cho mọi người cơ hội tiếp cận với thuốc điều trị bệnh HIV/ AIDS, lao và sốt rét.
“Việc sửa đổi TRIPS có hiệu lực kể ngày hôm nay” ông nói, đề cập đến việc sửa đổi lần đầu tiên quy định WTO vào năm 1995, trong đó chất kết dính dùng trong ngành dược phẩm là một miễn trừ tạm thời cho phép các quốc gia không thể tự sản xuất được thuốc phải nhập khẩu sản phẩm này.
Ông Azevedo cho biết các hiệp định của WTO không nên xa rời thực tế và nên hỗ trợ tốt hơn cho sự phát triển và sinh kế trên toàn thế giới. Ngoài ra, cần bổ sung thêm các mục tiêu như chính sách môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Bà Margaret Chan, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hoan nghênh việc sửa đổi nhưng bà cho biết còn nhiều vấn đề cần phải thực hiện để sản xuất ra dược phẩm với giá phải chăng và dễ dàng tiếp cận, dù có hay không có bằng sáng chế.
“Một chặng đường dài để đạt được tính công bằng toàn cầu trong việc tiếp cận thuốc, đặc biệt khi chi phí của một số phương pháp điều trị mới không ổn định ngay tại những quốc gia giàu nhất thế giới”, bà cho biết thêm.
Hiệp định TRIPS ban đầu cho phép chính phủ các nước nghèo và đang phát triển sản xuất thuốc cho thị trường nội địa của mình mà không cần sự đồng ý của chủ sở hữu sáng chế, dưới thỏa thuận gọi là “giấy phép bắt buộc”.
Điều này có nghĩa các nước nghèo không có năng lực sản xuất không thể tiếp cận được thuốc vì không có quy định nhập khẩu.
Năm 2003, các thành viên WTO đã đồng ý cung cấp cho các nước nghèo một sự miễn trừ tạm thời, được gia hạn hai năm một lần. Năm 2005, các thành viên đã đồng ý miễn trừ vĩnh viễn, tùy thuộc vào sự thỏa thuận của 2/3 trong số 164 thành viên của WTO.
10 năm gia nhập WTO và câu hỏi còn lại
Trong 2 năm trước và sau thời điểm gia nhập WTO (2006 - 2007), Việt Nam đã sửa trên 60 văn bản luật để thực thi cam kết WTO. Hàng trăm nghị định, thông tư hướng dẫn cũng đã được sửa đổi.
Diện mạo mới
WTO đã làm thay đổi diện mạo khung khổ pháp lý, thể chế chính sách về kinh tế, thương mại, đầu tư, cũng như phương thức quản lý kinh tế của Việt Nam. Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh, khi nhìn lại một thập kỷ Việt Nam gia nhập WTO, với con số 162,4 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu hàng hóa năm 2015 so với con số tương ứng 50 tỷ USD trong năm 2006, hay vị trí số một trong 35 nền kinh tế xuất khẩu tốt nhất thế giới đã minh chứng cho thành tựu của Việt Nam trong thời gian qua.
Trong 2 năm trước và sau thời điểm gia nhập WTO (2006 - 2007), Việt Nam đã sửa trên 60 văn bản luật để thực thi cam kết WTO. Hàng trăm nghị định, thông tư hướng dẫn cũng đã được sửa đổi.
Trước đó, năm 2005, lần đầu tiên Việt Nam có Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư áp dụng chung cho doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Nguyên tắc doanh nghiệp được quyền kinh doanh trong luật pháp được thể hiện rõ nét. Hàng loạt rào cản kinh doanh được gỡ bỏ. “WTO đã tạo sức ép để Việt Nam chuyển dần từ phương thức quản lý Nhà nước can thiệp hành chính sang phương thức quản lý Nhà nước kiến tạo - tôn trọng quyền tự do kinh doanh, theo quy luật thị trường”, ông Lộc cho biết.
Kết quả là, năm 2007 là năm mở màn cho sự bừng nở mới của khu vực doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, với kỷ lục gần 60 nghìn doanh nghiệp thành lập mới trong năm. Đây cũng là năm đầu tiên của làn sóng đầu tư trực tiếp nước ngoài lần thứ hai, với 21,3 tỷ USD, tăng 77,8% so với năm 2006.
Những câu hỏi còn lại
Dù có tên trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới vài năm trở lại đây theo báo cáo của WTO, nhưng ông Lộc nhìn nhận, chuyến tàu WTO của Việt Nam đã không như kỳ vọng.
Thứ nhất, tăng trưởng GDP thấp hơn so với những gì Việt Nam làm được vào thời kỳ hội nhập hạn chế trước đó.
Thứ hai, nền nông nghiệp bị ảnh hưởng tiêu cực. Năm 2016 ngành này chỉ tăng trưởng 1,36%, trong khi giai đoạn 2001 - 2006 tăng 4%/năm.
Thứ ba, cơ cấu xuất nhập khẩu có vấn đề. Mũi nhọn xuất khẩu là các ngành sử dụng tài nguyên, gia công, thâm dụng lao động.
Theo góc nhìn của TS. Huỳnh Thế Du, Giám đốc đào tạo Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright đã chọn tựa đề đầy hàm ý: “10 năm WTO: Thua trên sân nhà”.
Lý giải về tựa đề này, TS. Du phân tích: “Kỳ vọng khi Việt Nam gia nhập WTO là người có vốn sẽ có lợi nhuận, người lao động có việc làm và ngân sách Chính phủ dồi dào. Nhưng nhìn tổng quan, chúng ta đang thua”.
Theo ông Du, có 2 nguyên nhân chính. Một là, đầu cơ tài sản dễ dàng khiến doanh nghiệp không chăm chỉ làm ăn, lợi dụng vốn vay để đầu cơ, nên khi trục trặc sẽ không có động cơ tiếp tục. Hai là, tiền vàonền kinh tế cũng dễ dàng. Nền kinh tế không thiếu vốn, nhưng một số ít doanh nghiệp có thể huy động vốn nhiều và dễ dàng cho các hoạt động đầu cơ, mua bán - sáp nhập hay thâu tóm, trong khi các đối tượng khác, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, phải chịu lãi suất rất cao. Dẫn đến hệ lụy nhiều doanh nghiệp tập trung nguồn lực có được để duy trì các hoạt động có tính đầu cơ với hy vọng thị trường tài sản sẽ nóng lại trong tương lai. Trong khi đó, nợ xấu ở các ngân hàng vẫn khó giải quyết và nguồn lực đã không được dành cho hoạt động sản xuất - kinh doanh thực sự. Giá như các doanh nghiệp tận dụng tốt hơn cơ hội mở cửa, tập trung vào sản xuất - kinh doanh để tạo ra sản phẩm…Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng GDP 7 - 8%/năm giai đoạn trước của Việt Nam chủ yếu nhờ vào hoạt động sản xuất - kinh doanh tạo ra sản phẩm, dịch vụ.
Hiện nay Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa hội nhập sâu rộng chưa từng có, với hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Nói theo cách của TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cơ hội lớn nhất là có thể mượn sức hội nhập để nhập sâu vào quỹ đạo của hội nhập, thay đổi cơ cấu kinh tế, thoát khỏi đẳng cấp thấp.
Kinh nghiệm 10 năm gia nhập WTO cho thấy, khá nhiều cơ hội đã biến thành thách thức. Lần này, nhiều cơ hội đang đặt ra, song cũng không dễ hiện thực hóa.
Nguồn: Asem/WTO/Bloomberg…
WTO và EIF chủ trì thảo luận về chính sách thương mại và trao quyền kinh tế cho phụ nữ
Nhật Bản đóng góp 115.000 EUR hỗ trợ nâng cao năng lực thương mại của các nền kinh tế đang phát triển
Phó Tổng Giám đốc Ellard và Chủ tịch đàm phán trợ cấp nghề cá chia sẻ các bước tiếp theo tại Hội nghị Thượng đỉnh Đại dương Thế giới
EU đóng góp 1 triệu EUR nâng cao năng lực thương mại ở các nền kinh tế đang phát triển và LDC
Phó Tổng Giám đốc Hill: Thương mại dịch vụ và kỹ thuật số thúc đẩy sự hòa nhập kinh tế xã hội của phụ nữ
EU đóng góp 75.000 EUR cho sự tham gia của các nước LDC vào MC13
Nam Phi chính thức chấp nhận Hiệp định trợ cấp nghề cá
Hội nghị cấp bộ trưởng lần thứ 13 của WTO tại UAE hoãn phiên bế mạc
Thụy Điển đóng góp 27 triệu SEK hỗ trợ tăng trưởng thương mại ở các nước LDC thông qua Khuôn khổ EIF
UAE đóng góp 240.000 CHF hỗ trợ các nước kém phát triển nhất tham gia MC13
Trung Quốc đóng góp 490.000 USD hỗ trợ gia nhập WTO và các nước kém phát triển nhất
Philippines chính thức chấp nhận Hiệp định về trợ cấp nghề cá
Vương quốc Anh đóng góp 33.000 CHF để hỗ trợ các nước LDC tham gia MC13
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đóng góp 10 triệu USD hỗ trợ các sáng kiến của WTO
2 nhóm hàng xuất khẩu tỷ đô của ngành nông nghiệp Việt Nam
Xuất khẩu hàng hóa của ngành nông nghiệp có nhiều khởi sắc trong 2 tháng đầu năm. Đặc biệt có 2 nhóm hàng trong lĩnh vực này đạt kim ngạch ...2 tháng đầu năm, xuất khẩu hoa hồi của Việt Nam đạt 1.437 ...
Xuất khẩu rau quả sang thị trường ASEAN vẫn còn khiêm tốn
2 tháng đầu năm, xuất khẩu xơ sợi dệt thu về hơn 666 triệu ...