Mặc dù Ấn Độ đã quyết định đứng ngoài khối thương mại lớn nhất thế giới RCEP, nhóm 15 quốc gia còn lại của RCEP có tiềm năng thị trường lớn tới 125 tỷ USD nếu các doanh nghiệp cải thiện khả năng cạnh tranh trong 24 loại sản phẩm được xác định, theo nghiên cứu của Trung tâm Thương mại Thế giới.

15 quốc gia RCEP chiếm 57% tương đương 105 tỷ USD thâm hụt thương mại chung của Ấn Độ trong năm tài chính 2019, trong đó Trung Quốc đóng góp tới 54 tỷ USD trong số này. Ấn Độ nằm trong số 15 nhà xuất khẩu hàng đầu của 24 loại sản phẩm này trên toàn cầu và có nhu cầu mạnh mẽ ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Australia, Nhật Bản, Indonesia, Philippines, Malaysia, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Ngành công nghiệp trong nước có thể hưởng lợi từ tiềm năng thị trường 125,6 tỷ USD, đặc biệt là trong các lĩnh vực như kim loại, dệt may và hải sản, tại 10 trong số các quốc gia RCEP này...

Ấn Độ là nước xuất khẩu sản phẩm nhôm lớn thứ bảy trên thế giới và tuy nhiên, đây không phải là nhà cung cấp chính các sản phẩm này cho các nước RCEP này ngoại trừ Hàn Quốc. Năm 2018, Nhật Bản, Thái Lan, Hàn Quốc và Trung Quốc đã cùng nhau nhập khẩu các sản phẩm nhôm trị giá 18,65 tỷ USD, trong khi Ấn Độ cung cấp gần 700 triệu USD các sản phẩm này cho các thị trường này. Ấn Độ là nước xuất khẩu vải nhân tạo lớn thứ sáu thế giới và các thị trường xuất khẩu chính của nước này là Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ, Brazil, Bangladesh và các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE). Nhưng có nhu cầu nhập khẩu hơn 10 tỷ USD đối với vải nhân tạo tại Việt Nam, Indonesia, Trung Quốc và Campuchia.

Tương tự, là nhà xuất khẩu sợi dệt lớn thứ hai của thế giới, Ấn Độ có thể hưởng lợi bằng cách đáp ứng nhu cầu nhập khẩu hàng năm 13,6 tỷ USD từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam. Trung tâm Thương mại Thế giới cho biết, là nhà xuất khẩu thịt trâu lớn thứ tư, Ấn Độ có thể giành được thị trường trị giá 11 tỷ USD tại các quốc gia RCEP. Trong các loại sợi dệt và vải nhân tạo, các nhà xuất khẩu trong nước phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam và Indonesia. Tuy nhiên, cơ quan thương mại cảnh báo rằng việc xuất khẩu sang các nước RCEP sẽ còn khó khăn hơn nữa khi hiệp định thương mại lớn được phê chuẩn và ký bởi tất cả các thành viên. Ví dụ, trong trường hợp vải nhân tạo, các nhà xuất khẩu hàng đầu như Hàn Quốc và Trung Quốc sẽ có quyền tiếp cận thị trường ưu đãi cho các nhà nhập khẩu hàng đầu như Việt Nam và Indonesia sau khi hiệp định RCEP có hiệu lực.

Tuy việc rút khỏi một thỏa thuận thương mại khu vực lớn như RCEP là một bước lùi trong Chính sách Hành động hướng Đông, Ấn Độ vẫn không giấu tham vọng đẩy mạnh quan hệ hợp tác với ASEAN.

Quyết định rút khỏi các cuộc đàm phán cho Hiệp định đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) được Ấn Độ đưa ra hồi cuối năm ngoái đã khiến các quốc gia khu vực ASEAN không khỏi thất vọng.

Ở một cấp độ nào đó, việc rút khỏi RCEP của Ấn Độ đã làm giảm đáng kể “tính trung tâm” của ASEAN trong việc điều hành các vấn đề trong khu vực Đông Nam Á nói riêng và khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nói chung.

Singapore là bên hỗ trợ nhiệt tình nhất trong tiến trình đàm phán RCEP của Ấn Độ với vai trò là người đối thoại. Thái Lan với cương vị Chủ tịch ASEAN năm 2019 đã dẫn đầu các cuộc đàm phán trực tiếp với Ấn Độ về việc tham gia RCEP. Với vai trò là điều phối viên, Indonesia cũng góp công một phần trong việc phá vỡ bế tắc với Ấn Độ.

Bất chấp nhiều nỗ lực, ASEAN đã không thể thuyết phục Ấn Độ tham gia Hiệp định.

Nguyên nhân của việc này có thể đến từ các bất ổn trong nước tại Ấn Độ. Đã có nhiều làn sóng phản đối tham gia Hiệp định đến từ người dân, doanh nghiệp trong nước. Họ mong muốn chính quyền có nhiều nỗ lực hơn trong việc duy trì tỷ suất lợi nhuận, đảm bảo kế sinh nhai hơn là việc ký kết thêm một Hiệp định thương mại (FTA) nữa mà không thể tận dụng tốt các tiềm năng của nó.

Ngoài ra, việc tham gia RCEP có thể làm dày thêm mối lo ngại của Ấn Độ trong việc trở thành một thị trường tiêu thụ hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc.

ASEAN nên chấp nhận một viễn cảnh RCEP không có sự tham gia từ phía Ấn Độ. Việc từ chối tham gia RCEP, ở một khía cạnh nào đó, cũng mâu thuẫn với mục tiêu hướng Đông của Ấn Độ, cụ thể là Đông Nam Á. Đây cũng là một cơ hội bị bỏ lỡ của Ấn Độ trong việc tận dụng RCEP để kết nối 2 khu vực Nam Á và Đông Nam Á, đưa Ấn Độ tiến gần hơn với vai trò cửa ngõ chiến lược phát triển kinh tế giữa 2 vùng.

Sự rút lui của Ấn Độ dường như báo hiệu sự thận trọng của quốc gia này với chủ nghĩa đa phương. Tuy nhiên thay vào đó, Ấn Độ có thể sẽ tăng cường quan hệ song phương với các quốc gia riêng lẻ và củng cố các tổ chức song phương hiện có. Ví dụ như Sáng kiến vùng Vịnh Bengal về hợp tác Kinh tế và Kỹ thuật đa khu vực, nơi Thái Lan và Myanmar là thành viên hợp tác, và Hợp tác Mê Kông – Sông Hằng với Việt Nam là thành viên.

Việc rút khỏi RCEP cũng không ảnh hưởng đến những bước tiến đáng kể trong mối quan hệ với ASEAN của Ấn Độ, nhất là dưới thời chính quyền Thủ tướng Modi. Về vấn đề hàng hải, Ấn Độ đã chú trọng hơn đến các chính sách liên quan đến Ấn Độ Dương, như An ninh và Tăng trưởng cho các bên trong khu vực (SAGAR). Cảng Sabang là một ví dụ như vậy, đây là dự án do Ấn Độ và Indonesia cùng hợp tác phát triển.

Trên mặt trận kinh tế, Ấn Độ sẽ vẫn tiếp tục giữ vị thế dẫn đầu 8 quốc gia Nam Á trong quan hệ giao thương với ASEAN. Mối quan hệ song phương sẽ tiếp tục được 2 bên ủng hộ.

Nhận thấy rằng việc cải thiện kết nối là trọng tâm để tăng cường sự hợp tác kinh tế với ASEAN, Ấn Độ đã đầu tư vào nhiều dự án cơ hở hạ tầng như dự án đường cao tốc Ấn Độ - Myanmar – Thái Lan và trạm trung chuyển Kaladan. Nằm trong các động thái của chính sách hướng Đông, Ấn Độ sẽ đẩy nhanh việc cấp vốn và hoàn thiện các dự án này trong nhiệm kỳ thứ 2 của chính quyền Thủ tướng Modi.

Tóm lại, việc rút khỏi RCEP vẫn không ảnh hưởng đến nỗ lực đẩy mạnh hợp tác sâu rộng của Ấn Độ với các quốc gia ASEAN – khu vực đóng vai trò trung tâm trong chiến lược hướng Đông cũng như chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của nước này.

Theo phóng viên TTXVN tại Jakarta, Đại sứ Hàn Quốc tại Indonesia Kim Chang-beom ngày 14/1 khẳng định Hàn Quốc muốn Ấn Độ vẫn là thành viên của Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Seoul cũng sẽ tiếp tục triển khai các bước đi cụ thể để thể hiện cam kết đối với sự thành công của các cuộc đàm phán RCEP.

Đại sứ Kim Chang-beom nhấn mạnh Hàn Quốc sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các nhà đàm phán của Indonesia tại Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Hồi tuần trước, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại thuộc Bộ Công nghiệp, Thương mại và Tài nguyên Hàn Quốc Yeo Han-koo đã đến Indonesia gặp Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi và Trưởng đoàn đàm phán RCEP Iman Pambagyo để thảo luận về các bước phải thực hiện để các mục tiêu RCEP được thống nhất trong năm nay có thể được thực hiện.

Hàn Quốc cho rằng RCEP rất quan trọng đối với các nền kinh tế có hướng xuất khẩu trong bối cảnh cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chưa chấm dứt và sự suy yếu của ngành công nghiệp toàn cầu.

RCEP cũng được xem xét theo Chính sách hướng Nam mới do Tổng thống Moon Jae-in đưa ra, nhằm tăng cường quan hệ chiến lược kinh tế với các nước ASEAN.

Theo số liệu do hãng thông tấn Yonhap công bố, xuất khẩu của Hàn Quốc đạt 542,4 tỷ USD năm 2019, giảm 10,3% so với năm trước đó, đồng thời đánh dấu lần đầu tiên sau 10 năm xuất khẩu hàng năm của nước này giảm hai con số.

Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực đa dạng hóa danh mục xuất khẩu của mình, các quốc gia Đông Nam Á chiếm hơn 20% xuất khẩu của Hàn Quốc năm 2019, tăng so với 19,1% năm 2018.

RCEP là một hiệp định thương mại có sự tham gia của 10 quốc gia thành viên ASEAN và 6 quốc gia đối tác là Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ, Australia và New Zealand.

Tuy nhiên, tại Hội nghị thượng đỉnh Đông Á được tổ chức tại Bangkok (Thái Lan) tháng 11/2019, chỉ có 15 quốc gia thành viên đã nhất trí ký thỏa thuận RCEP, ngoại trừ Ấn Độ.

Nguồn: VITIC/WTO/Bloomberg…

 

Trong tháng 1/2020, tin tức về Cộng đồng kinh tế ASEAN được thành lập cuối năm ngoái khá sôi động

Thành tựu kinh tế lớn của ASEAN năm 2019 và thách thức năm 2020 

Năm 2019 khép lại với chủ đề ASEAN “thúc đẩy quan hệ đối tác vì sự bền vững”, ASEAN bước sang năm 2020 với tinh thần “gắn kết và chủ động thích ứng”. Để tiếp tục nối dài những thành tựu của ASEAN và ứng phó thành công với các thách thức của năm mới, có thể điểm lại những thành tựu kinh tế lớn của ASEAN năm 2019 và nhận diện các thách thức quan trọng cho năm 2020.

Năm 2019, ASEAN đã đạt được những thành tựu kinh tế quan trọng trong thương mại và phát triển bền vững. Thành tựu thương mại lớn nhất là kết thúc đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) vào tháng 11 bởi 15 quốc gia gồm 10 quốc gia thành viên ASEAN và năm đối tác đối thoại ASEAN (Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc). Theo Tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo tại Hội nghị Cấp cao RCEP lần thứ ba, 15 thành viên đã kết thúc các cuộc đàm phán dựa trên lời văn cho tất cả 20 chương của hiệp định và về cơ bản hoàn tất các vấn đề tiếp cận thị trường; và đặt ra nhiệm vụ rà soát pháp lý để ký kết vào năm 2020.

Mặc dù phải đối mặt với các luồng ý kiến khác nhau thì việc hoàn tất đàm phán RCEP là một thành công. Đầu tiên, phải kể đến các ý kiến cho rằng RCEP không tham vọng như Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), nhưng hiệp định này sẽ mang lại cho các công ty khả năng tiếp cận thị trường lớn hơn, tăng cường mạng lưới sản xuất xuyên quốc gia và từ đó cho phép người tiêu dùng hưởng lợi một phạm vi rộng hơn của thương mại hàng hóa. Thứ hai, Ấn Độ “dừng lại vào phút cuối” của RCEP không được coi là một thất bại vì vẫn bỏ ngỏ khả năng nước này tham gia trong tương lai. Ngay cả khi không có Ấn Độ, hiệp định này sẽ được ký kết trong năm 2020, đưa RCEP trở thành khối thương mại lớn nhất thế giới về cả dân số và quy mô kinh tế, với một thị trường 2,2 tỷ người (giảm từ 3,6 tỷ người so với có cả Ấn Độ) và sẽ chiếm 29% GDP thế giới (giảm từ 33% so với có cả Ấn Độ). Thứ ba, việc hoàn tất RCEP sẽ khôi phục niềm tin thị trường cho 15 quốc gia ký kết, bao gồm cả 10 thành viên ASEAN. Nó cho thị trường thấy rằng các nền kinh tế này sẽ hợp tác với nhau trong bối cảnh bất ổn gia tăng và căng thẳng Mỹ -Trung Quốc leo thang. Thứ tư, RCEP cho phép ASEAN tiến gần hơn đến việc hoàn thành Cộng đồng kinh tế ASEAN 2025 (AEC 2025) - một mục tiêu hội nhập kinh tế giữa 10 quốc gia Đông Nam Á. RCEP sẽ giúp các quốc gia này hội nhập tốt hơn vào nền kinh tế thế giới và đạt được một “ASEAN toàn cầu”. Đây là một trong những mục tiêu của AEC 2025.

ASEAN cũng đã rất nỗ lực thúc đẩy phát triển bền vững vào năm 2019. Năm ngoái, các thành viên ASEAN đã đồng ý thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Đối thoại Phát triển bền vững ASEAN (ACSDSD), nhằm tạo điều kiện hợp tác phát triển bền vững giữa ASEAN và các đối tác phát triển. ACSDSD có thể tăng cường sự lãnh đạo của ASEAN trong việc thúc đẩy hợp tác quốc tế về phát triển bền vững bằng cách cung cấp một nền tảng để ASEAN tập hợp các bên liên quan khác nhau để trao đổi quan điểm về vấn đề này. Trung tâm sẽ giúp ASEAN đáp ứng các Mục tiêu Phát triển bền vững của Liên Hiệp Quốc vào năm 2030.

Bất chấp những thành tựu này, ASEAN vẫn có những thách thức phải đối mặt vào năm 2020. Thách thức đầu tiên liên quan đến sự tham gia của Ấn Độ trong RCEP. Sự tham gia của Ấn Độ vào RCEP sẽ không chỉ mở rộng thị trường khu vực mà còn tăng cường chuỗi cung ứng dịch vụ xuyên quốc gia khu vực. Nói tóm lại, khi các dịch vụ ngày càng chiếm tỷ trọng lớn hơn trong nền kinh tế toàn cầu, khối RCEP sẽ cấp cho các công ty dịch vụ Ấn Độ tiếp cận các thị trường lớn hơn. Điều này sẽ cho phép các doanh nghiệp ở các quốc gia RCEP khác hợp tác với các công ty Ấn Độ để tăng khả năng cạnh tranh trong thương mại dịch vụ. Sự phản đối mạnh mẽ trong nước ở Ấn Độ có nghĩa là điều này nói dễ hơn làm. Nhiều người lo ngại rằng hiệp định này sẽ dẫn đến sự gia tăng nhập khẩu, mà họ cho rằng có thể làm trầm trọng thêm thâm hụt thương mại 105 tỷ USD của Ấn Độ, làm suy yếu các ngành công nghiệp trong nước và phá vỡ sáng kiến ​​"Make in India".

Thách thức thứ hai, RCEP sẽ không khiến các quốc gia ASEAN “miễn nhiễm” với các tác động của sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc. Vào ngày 15/1, Washington và Bắc Kinh đã ký thỏa thuận thương mại giai đoạn một, trong đó trước mắt sẽ không áp đặt hoặc giảm thuế đối với các sản phẩm Trung Quốc trong khi sau đó sẽ loại bỏ thuế quan đối với một số sản phẩm của Mỹ để đáp ứng yêu cầu mua hàng hóa Mỹ. Tuy nhiên, thỏa thuận này không giải quyết các khoản trợ cấp của chính phủ Trung Quốc dành cho các doanh nghiệp nhà nước và tăng các hạn chế của Mỹ đối với đầu tư của Trung Quốc. Do đó, năm 2020 có thể chứng kiến ​​cuộc đụng độ tiếp tục giữa các quốc gia nổi lên từ những vấn đề này. Hai cường quốc cũng đang cạnh tranh trên nhiều mặt, bao gồm cả công nghệ. Hiệu ứng biến đổi mà 5G sẽ có đối với năng suất trong tương lai có nghĩa là sự cạnh tranh này có thể sẽ tồn tại lâu dài. Bất kể ai thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020, Washington khó có thể lùi bước trong cuộc đua công nghệ 5G. Việc leo thang cạnh tranh công nghệ giữa Trung Quốc và Mỹ không mang lại kết quả tốt cho các quốc gia ASEAN, vì nó có thể kéo theo sự phân chia của các mạng 5G. Các quốc gia trong khu vực có thể bị buộc phải chọn hệ thống 5G.

Về phát triển bền vững, những thách thức đáng kể vẫn còn tồn tại. Sự lãnh đạo của ASEAN về phát triển bền vững sẽ xoay quanh hiệu quả của ACSDSD trong việc tạo điều kiện hợp tác giữa các thực thể ASEAN và ngoài ASEAN. Để đạt được điều này, ASEAN có thể học hỏi từ sự tham gia trước đây vào các ủy ban điều phối như Ủy ban điều phối ASEAN về kết nối và Trung tâm điều phối ASEAN về hỗ trợ nhân đạo trong quản lý thiên tai. Sự phát triển bền vững là đa diện và đa ngành, đạt được sự lãnh đạo như vậy sẽ là một thách thức. Để đảm bảo các dự án không dẫn đến nợ không bền vững hoặc suy thoái môi trường, Trung tâm này phải làm việc với Văn phòng nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN + 3 (AMRO) và Nhóm công tác ASEAN về bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. Mặc dù vẫn chưa xác định được mức độ mà ACSDSD có thể tập hợp thành công các nguồn lực và tạo điều kiện hợp tác giữa các bên liên quan khác nhau. Nhưng thành công của ASEAN trong việc xử lý các cuộc đàm phán khó khăn như RCEP trong năm qua cho thấy những thành tựu lớn hơn nữa có thể và sẽ được theo đuổi.

Hội đồng Doanh nghiệp ASEAN-Mỹ hỗ trợ Campuchia phát triển du lịch 

Theo báo Rasmey Kampuchea số ra ngày 15/1, nhân dịp tham dự Diễn đàn Du lịch ASEAN tại Brunei, Bộ trưởng Bộ Du lịch Campuchia Thong Khon đã hội đàm với đoàn Hội đồng Doanh nghiệp ASEAN - Mỹ (US-ABC) do phó Chủ tịch Hội đồng Michael W. Michilak dẫn đầu.

Tại cuộc gặp, ông Michael thông báo cho phía Campuchia rằng để thúc đẩy triển khai tiêu chuẩn du lịch Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và tiêu chuẩn du lịch Campuchia trong khuôn khổ ASEAN và hợp tác đa phương, US-ABC sẽ hỗ trợ Campuchia quản lý ngành du lịch, đa dạng hóa và phát triển các sản phẩm du lịch thông qua các dự án đầu tư.

Ngoài ra, US-ABC có ý định hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn và phát triển nguồn nhân lực cho ngành du lịch Campuchia, qua đó giúp cải thiện đời sống của người dân địa phương và giảm đói nghèo thông qua các dự án phát triển du lịch cộng đồng và hợp tác công-tư.

Theo thống kê sơ bộ của Bộ Du lịch Campuchia, lượng khách du lịch quốc tế tới nước này năm 2019 ước đạt 6,6 triệu lượt so với 6,2 triệu lượt năm 2018.

Anh hy vọng tăng cường kết nối với ASEAN trong tương lai 

Trong chuyến thăm Indonesia, Phó Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Anh đặc trách khu vực châu Á-Thái Bình Dương Heather Wheeler cho biết nước này muốn tiếp tục quan hệ hữu nghị với các nước ở Đông Nam Á và bày tỏ hy vọng sẽ tham dự các cuộc họp ASEAN trong tương lai khi nước này đang thúc đẩy tham vọng trở thành đối tác với ASEAN hậu Brexit (Anh rời khỏi Liên minh châu Âu-EU). Anh đã là đối tác đối thoại thông qua EU trong hơn 40 năm.

Hiện sẽ mất một thời gian ngắn để hoàn thành công việc và xúc tiến đặt nền móng cho quan hệ đối thoại với ASEAN.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc nước Anh có muốn tham dự các cuộc họp ASEAN trong tương lai hay không, bao gồm các Hội nghị thượng đỉnh sắp tới tại Việt Nam vào tháng 11/2020, bà Wheeler khẳng định Chính phủ Anh hy vọng về điều đó.

Bà Wheeler cũng cho biết quan điểm của nước Anh về vấn đề Biển Đông, theo đó kêu gọi tất cả các bên nên tuân thủ luật biển và hy vọng các sử dụng tất cả các cơ chế pháp lý phù hợp để duy trì luật pháp quốc tế.

Hồi năm 2019, nước Anh đã giới thiệu chính sách "All of Asia" nhằm mở rộng sự hiện diện ở Đông Nam Á và đã chỉ định phái đoàn chuyên trách bên cạnh ASEAN.

Long Giang

Nguồn: VITIC/WTO/Bloomberg…