Trong tháng 11/2019, tin tức phân tích hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) khá sôi động.
 

Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Wang Shouwen cho hay ông hiểu rõ những quan ngại trên, song cho rằng RCEP có thể mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu Ấn Độ và hỗ trợ tạo thêm việc làm ở nước này.

Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Wang Shouwen ngày 6/11 cho rằng Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) có thể mang lại nhiều cơ hội cho xuất khẩu của Ấn Độ.

Trước đó, ngày 4/11 vừa qua, Trung Quốc đã cùng với 14 nước khác nhất trí về các điều khoản của RCEP. Hiệp định này nếu được ký kết vào năm 2020 như kế hoạch đề ra sẽ trở thành hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới.

Tuy vậy, Ấn Độ đã quyết định không tham gia vào phút cuối trước những quan ngại rằng RCEP sẽ mở đường cho hàng hóa giá rẻ từ các nước như Trung Quốc tràn vào thị trường Ấn Độ và gây thiệt hại cho người nông dân, lao động và người tiêu dùng của nước này.

Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Wang Shouwen cho hay ông hiểu rõ những quan ngại trên, song cho rằng RCEP có thể mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu Ấn Độ và hỗ trợ tạo thêm việc làm ở nước này.

Ngoài ra, ông Wang Shouwen nhấn mạnh RCEP bao gồm một cơ chế bảo vệ có thể được sử dụng để thu hồi các mức thuế quan nếu Ấn Độ nhận thấy RCEP tác động tiêu cực tới các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh trong nước.

Ông Wang Shouwen đánh giá RCEP sẽ tạo cú huých đáng kể đối với niềm tin của các nhà đầu tư trước sự nổi lên của chủ nghĩa đơn phương và chủ nghĩa bảo hộ thương mại, vốn đã tác động tiêu cực tới tăng trưởng thương mại toàn cầu.

Ngoài ra, ông Wang Shouwen cho rằng RCEP cũng mang lại lợi ích to lớn cho các doanh nghiệp, người lao động và nông dân của Trung Quốc khi dỡ bỏ các hàng rào thuế quan và phi thuế quan cũng như hạ thấp chi phí.

 

Ấn Độ không nên sợ tham gia RCEP
Ấn Độ đã từ chối ký kết hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) tại Hội nghị thượng đỉnh RCEP lần thứ 3 được tổ chức tại Bangkok vào tháng 11 năm 2019, ít nhất là cho đến khi một số vấn đề cốt lõi được giải quyết. Nỗi sợ về sự gia tăng nhập khẩu vào Ấn Độ - đặc biệt là từ Trung Quốc – khi hiệp định thương mại này có hiệu lực là mối quan tâm lớn. Các bên đang gặp khó khăn trong việc đàm phán các quy tắc xuất xứ và các biện pháp tự vệ, cũng như các cam kết tiếp cận thị trường của ngành dịch vụ. Một số chính trị gia Ấn Độ cho rằng tác động của hiệp định thương mại đối với các cộng đồng nông nghiệp và các ngành công nghiệp quy mô nhỏ sẽ là bất lợi.
Các nhà lãnh đạo chính trị Ấn Độ đã được thúc đẩy từ chối RCEP trong bối cảnh tâm lý tiêu cực trong nền kinh tế Ấn Độ đang chậm lại. Tăng trưởng GDP được ghi nhận ở mức 5% trong quý II năm 2019 - mức tăng trưởng hàng quý thấp nhất kể từ quý 1 năm 2013. Kinh nghiệm của Ấn Độ với hầu hết các hiệp định thương mại tự do trước đây, bao gồm cả các hiệp định với ASEAN, Nhật Bản và Hàn Quốc, cũng cản trở các nhà đàm phán của họ.

Kinh tế Ấn Độ có thực sự tốt hơn khi từ chối RCEP không?
Những lo ngại về một sự gia tăng nhập khẩu có thể được phóng đại. Nếu Ấn Độ không hiệu quả trong một số lĩnh vực so với các nước thành viên RCEP khác, thì thâm hụt thương mại có thể tăng và thâm hụt thương mại gia tăng phải được hỗ trợ bởi dòng vốn đầu tư lớn hơn.
Ấn Độ đã nhập khẩu khối lượng đáng kể các sản phẩm trồng rừng từ các quốc gia thành viên RCEP như Việt Nam (223 triệu đô la Mỹ trong năm 2018 - 2019) và Indonesia (86 triệu đô la Mỹ so với năm 2018 - 2019). Nhập khẩu bổ sung do giảm thuế sẽ thấp hơn nhiều so với dự kiến ​​miễn là các nhà sản xuất Ấn Độ được hỗ trợ để cải thiện hiệu quả sản xuất.
Thâm hụt thương mại của Ấn Độ với bất kỳ quốc gia riêng lẻ hoặc khối các quốc gia nào không nên là tiêu chí duy nhất để đánh giá sự thành công hay thất bại của một hiệp định thương mại tự do.
Những lo ngại về sự gia tăng nhập khẩu ảnh hưởng xấu đến ngành sản xuất Ấn Độ có thể có một số cơ sở. Kể từ khi tự do hóa nền kinh tế Ấn Độ bắt đầu vào năm 1991, khả năng cạnh tranh của các ngành công nghiệp Ấn Độ đã được cải thiện đáng kể. Ấn Độ đã phát triển khả năng gia tăng giá trị trong nhiều ngành công nghiệp, bao gồm điện tử, dược phẩm, ô tô và một số dịch vụ. Các ngành công nghiệp Ấn Độ cần chấp nhận RCEP như một thách thức để nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh toàn cầu và huy động chính phủ loại bỏ các trở ngại trong nước để thực hiện điều đó.

Ấn Độ cần làm nhiều hơn nữa để giảm thiểu tắc nghẽn về cơ chế chính sách và cải thiện khả năng kết nối quốc tế để nâng cao năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực sản xuất. Ấn Độ thiếu kết nối quốc tế hiệu quả - đặc biệt là kết nối hậu cần và hàng hải. Sản xuất hiệu quả đòi hỏi sự di chuyển nhanh chóng của hàng hóa qua biên giới trong suốt các giai đoạn sản xuất khác nhau. Nhìn vào Chỉ số kết nối vận chuyển hàng hóa UNCTAD 2019 cho thấy các cảng Ấn Độ còn một chặng đường dài để bắt kịp các cảng của các quốc gia mới nổi khác như Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan và Malaysia.
Các chính phủ Ấn Độ kế tiếp nhau đã đưa ra các kế hoạch trong nỗ lực thúc đẩy các ngành công nghiệp sản xuất và xuất khẩu của đất nước. Giảm thuế, tự do hóa đầu tư trực tiếp nước ngoài, chính sách ‘Make in India và chương trình tuân thủ WTO để xóa bỏ hoặc cắt giảm thuế đối với các sản phẩm xuất khẩu (RoDTEP) là một số bước đi theo hướng này. Bảng xếp hạng kinh doanh của Ấn Độ đã được cải thiện lên thứ 63 cho năm 2019 - 2020, tăng từ thứ 77 cho năm 2018 - 2019 là một minh chứng cho thực tế này. Giải quyết các nút thắt cấu trúc trong nước và hội nhập với các khối thương mại khu vực đi đôi với thúc đẩy đổi mới cho chủ nghĩa đa phương.

Sự hội nhập không đầy đủ của sản xuất Ấn Độ với mạng lưới sản xuất quốc tế là một trong những lý do chính khiến đầu tư sản xuất thấp từ các nhà đầu tư toàn cầu vào thời điểm cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang buộc các nhà sản xuất toàn cầu chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam, Malaysia, Campuchia, Bangladesh và các thị trường mới nổi khác.
Các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Campuchia, Malaysia và Bangladesh ở Nam Á đã được hội nhập với mạng lưới sản xuất Đông Á, cho phép các nước này được hưởng lợi từ việc di chuyển sản xuất do sự chuyển đổi thương mại đang diễn ra ở châu Á. Ngược lại, Ấn Độ có khả năng truy cập rất hạn chế vào các mạng lưới sản xuất sản xuất ở Đông Á hoặc khu vực lân cận Nam Á thông qua hiệp định thương mại tự do Nam Á (SAFTA) thiếu độ sâu. RCEP là nền tảng để điều chỉnh sự hội nhập kém của Ấn Độ với mạng lưới sản xuất Đông Á.

RCEP tạo cơ hội cho Ấn Độ cải thiện khả năng cạnh tranh quốc tế và trở thành một quốc gia sản xuất toàn cầu và khu vực mạnh hơn. Việc tạo ra khối kinh tế này sẽ là một thỏa thuận đôi bên cùng có lợi, thúc đẩy sự hội nhập của Ấn Độ với các nước này về kinh tế và hơn thế nữa. Ấn Độ và các nước thành viên khác đang đàm phán thỏa thuận, cần phải đi đến các điều khoản để biến quan hệ đối tác kinh tế toàn diện thành hiện thực.

Hiệp định thương mại lớn nhất thế giới RCEP đối mặt với sự chậm trễ do lo ngại của Ấn Độ đối với hàng hoá Trung Quốc
Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực RCEP bao gồm 16 quốc gia thành viên sẽ là một hiệp định thương mại lớn nhất thế giới, trải dài từ Ấn Độ đến New Zealand, chiếm 30% GDP toàn cầu và một nửa dân số thế giới.
Theo một tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo các nước Đông Nam Á, hiệp định thương mại lớn nhất thế giới RCEP khó có thể được ký kết trong năm nay và sẽ bị trì hoãn cho đến năm 2020 mặc dù Trung Quốc mong muốn thực thi thoả thuận này càng sớm càng tốt để đối phó cuộc chiến thuế quan căng thẳng với Mỹ.
Tuy vậy, sự phản đối của Ấn Độ đối với RECP do lo ngại về một cơn lũ hàng hóa Trung Quốc giá rẻ tràn vào thị trường nước này làm tổn thương các doanh nghiệp vừa và nhỏ dường như đặt ra dấu chấm hết cho hy vọng hoàn tất hiệp định tại Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á ở Bangkok năm nay, nơi 10 quốc gia thành viên ASEAN họp với các nhà lãnh đạo Ấn Độ và Trung Quốc.
Bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á ở Bangkok năm nay đã diễn ra một số cuộc gặp gỡ song phương. Thủ tướng Trung Quốc Lý Quốc Cường đã có cuộc hội đàm với Thủ tướng Australia Scott Morrison để đề ra định hướng đúng đắn cho mối quan hệ giữa hai nước. “Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với phía Australia để giữ mối quan hệ giữa hai nước đi đúng hướng, tăng cường sự tin tưởng lẫn nhau và cùng nhau duy trì hòa bình khu vực và toàn cầu”, Thủ tướng Lý Quốc Cường khẳng định trong cuộc gặp với Thủ tướng Morrison. “Hai bên mong muốn mở rộng quan hệ thương mại và cải thiện giao lưu nhân dân. Điều đó mang lại lợi ích cho cả hai nước. Chúng tôi hy vọng mối quan hệ song phương sẽ đi theo hướng phát triển ổn định và vững chắc”.

Về phần mình, Thủ tướng Morrison cho biết: “Australia đánh giá rất cao mối quan hệ với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất. Cuộc gặp lần này là một cơ hội để thảo luận về mối quan hệ đó. Giống như phía Trung Quốc, tôi mạnh mẽ cam kết cải thiện mối quan hệ đó và khai thác hết tiềm năng của hai bên”.
Australia là một trong những nước thúc đẩy chính đàm phán hiệp định RECP trong nhiều năm qua. Hầu hết 20 chương về tiếp cận thị trường của hiệp định này đã cơ bản hoàn tất mặc dù vẫn còn sự quan ngại của một thành viên là Ấn Độ.

Bên cạnh sự lo lắng về một dòng hàng giá rẻ của Trung Quốc tràn vào, Ấn Độ còn chống lại việc loại bỏ thuế quan nông nghiệp do lo ngại ảnh hưởng tiêu cực đến nông dân. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã nhắc đi nhắc lại những lo ngại của mình trong các cuộc hội đàm với các nhà lãnh đạo ASEAN.
Bộ trưởng Thương mại Australia Simon Birmingham khẳng định các cuộc đàm phán cuối cùng về các thỏa thuận thương mại luôn phức tạp. Australia cố gắng đạt được thỏa thuận tham vọng nhất có thể khi 16 quốc gia thành viên có sự khác biệt lớn về trình độ phát triển, quy mô dân số lớn, hệ thống chính trị và văn hóa đa dạng.

 

Lãnh đạo các nước tham gia Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) nhóm họp tại Hội nghị Cấp cao RCEP lần thứ 3 dưới sự chủ tọa của Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-Cha ngày 4/11 đã ra tuyên bố chung tái khẳng định cam kết đạt được một thỏa thuận thương mại tự do hiện đại, toàn diện, chất lượng cao và cùng có lợi ích kinh tế, bất chấp việc Ấn Độ thông báo chưa tham gia.

Được khởi xướng từ năm 2012, RCEP là một thỏa thuận thương mại tự do giữa 10 nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và 6 đối tác mà ASEAN có hiệp định thương mại tự do gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand với mục tiêu thiết lập một nền tảng hợp tác kinh tế sâu sắc hơn, tập trung vào các lĩnh vực thương mại hàng hóa, dịch vụ và đầu tư.

Thái Lan mong muốn các cuộc đàm phán RCEP kéo dài 7 năm qua với rất nhiều phiên họp kết thúc trong năm nay khi nước này là Chủ tịch luân phiên ASEAN.

Nguyên nhân khiến RCEP bị trì hoãn nhiều lần chủ yếu là do thiếu các thỏa thuận thương mại tự do song phương giữa một số đối tác, ví dụ như giữa Trung Quốc với Nhật Bản, giữa Ấn Độ với Trung Quốc…

Trải qua 29 vòng đàm phán chính thức và hàng chục cuộc đối thoại giao thoa, cùng nhiều cuộc họp cấp Bộ trưởng, tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 35 và các hội nghị cấp cao liên quan ở thủ đô Bangkok và tỉnh Nonthaburi lân cận, các nước tham gia RCEP đã hoàn tất đàm phán toàn bộ lời văn hiệp định và kết thúc hầu hết tiến trình đàm phán mở cửa thị trường.

Lãnh đạo các nước RCEP khẳng định trong bối cảnh môi trường toàn cầu đang thay đổi, hiệp định này sẽ làm gia tăng đáng kể những triển vọng tăng trưởng trong tương lai của khu vực; đồng thời đóng vai trò là một trụ cột hỗ trợ cho hệ thống thương mại đa phương và thúc đẩy phát triển trong các nền kinh tế trên khắp khu vực.

Sau Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 34 vào cuối tháng 6/2019 ở Bangkok, dường như đã có cơ hội hoàn tất RCEP vào cuối năm nay theo đúng kỳ vọng của nước chủ nhà Thái Lan.

Hầu hết các chương của hiệp định trên bàn đàm phán được hoàn tất một cách khẩn trương, với mong muốn liên kết ba nền kinh tế lớn nhất của châu Á là Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ nhằm mang lại những lợi ích tương hỗ cho hòa bình và ổn định của khu vực thông qua thương mại tự do hơn.

Nếu được hiện thực hóa, RCEP sẽ tạo ra một thị trường với quy mô khoảng 3,5 tỷ người tiêu dùng, chiếm 29% GDP toàn cầu và 40% thương mại của thế giới.

Con số này được cho là lớn hơn nhiều so với Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) vừa có hiệu lực vào cuối tháng 12/2018, với khoảng 500 triệu dân và chiếm 13,5% GDP toàn cầu.

Thế nhưng, việc thoái lui của Ấn Độ đã ngáng đường RCEP. Trong thời gian chuẩn bị diễn ra Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 35, tình hình chính trị và kinh tế chính trị của Ấn Độ đã thay đổi.

Đảng Bharatiya Janata (BJP) của Thủ tướng Narendra Modi giành được phần lớn ủng hộ của cử tri trong cuộc bầu cử tháng 4-5/2019.

Tự do hóa thương mại theo xu hướng RCEP trở nên kém hấp dẫn do nền kinh tế Ấn Độ phải đối mặt với thâm hụt thương mại với nhiều nước tham gia hiệp định, đặc biệt là Trung Quốc.

Trong khi đó, những ý kiến ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ vẫn rất mạnh ở cấp địa phương và được những người theo chủ nghĩa dân tộc của BJP hậu thuẫn.

Những lo ngại của Ấn Độ chủ yếu liên quan đến vấn đề thuế, đặc biệt là trong bối cảnh ngành nông nghiệp ở đất nước Nam Á này đóng góp 15% vào GDP và cung cấp việc làm cho 43% lao động.

Ấn Độ cho rằng việc giảm thuế quan hoặc các rào cản đầu tư có thể kìm hãm khả năng phát triển của các ngành sản xuất trong nước, lo ngại các doanh nghiệp nhỏ sẽ bị bóp nghẹt bởi hàng giá rẻ từ Trung Quốc khi mà nước này đang chịu mức thâm hụt thương mại với Trung Quốc lên tới mức 58 tỷ USD vào năm 2018.

Việc Ấn Độ thoái lui có nghĩa là RCEP giờ đây là một khối thương mại của 15 nước, với quy mô nhỏ hơn do quốc gia đông dân thứ hai thế giới này chiếm 10% tổng GDP và gần 40% quy mô thị trường của RCEP.

Điều này cũng đồng nghĩa với việc RCEP không còn là một khối thương mại bao trùm khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, mà là một hiệp định của khu vực châu Á-Thái Bình Dương với đầu tàu là hai nền kinh tế lớn Trung Quốc và Nhật Bản.

Theo nhận định của Phó giáo sư Thitinan Pongsudhirak, Giám đốc Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc tế thuộc Đại học Chulalongkorn của Thái Lan, đối với Trung Quốc, RCEP là một "cú hích" vì nước này đang phải đối mặt với những thách thức do những căng thẳng với Mỹ về thương mại song phương và công nghệ.

Trong khi đó, Nhật Bản muốn RCEP thành công vì muốn làm sâu sắc hơn vai trò thương mại trong khu vực.

Đối với ASEAN, RCEP không chỉ mang lại tự do hóa thương mại để thúc đẩy cải cách trong nước mà còn là động lực chính trị để thúc đẩy vai trò trung tâm của khối như là nền tảng chính cho chủ nghĩa khu vực châu Á.

Tuyên bố chung của Hội nghị Cấp cao RCEP lần thứ 3 nói rằng Ấn Độ có những vấn đề lớn còn tồn tại và chưa thể giải quyết.

Tất cả các nước tham gia RCEP sẽ làm việc với nhau để giải quyết những vấn đề còn tồn tại theo một cách thức làm các bên cùng thỏa mãn và quyết định cuối cùng của Ấn Độ sẽ phụ thuộc và giải pháp được đưa ra.

Trong bài phân tích đăng trên tờ Bangkok Post, phó giáo sư Thitinan nhận định đây sẽ là một cơ hội bị bỏ lỡ của Ấn Độ, nếu New Delhi quay lưng lại với RCEP vĩnh viễn.

Bất kể Ấn Độ có quay trở lại hay không, các nền kinh tế Đông Nam Á, đặc biệt là Thái Lan, giờ đây phải cố gắng làm cho RCEP và CPTPP có hiệu quả hơn.

Việt Nam và Malaysia có lợi thế nhất vì là thành viên của cả hai hiệp định. Thái Lan cần phải cố gắng tham gia CPTPP vì đã để lỡ "chuyến tàu" do thiếu ổn định chính trị trong nước và không có tính liên tục trước đây.

Trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Bangkok bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 35 và các hội nghị cấp cao liên quan từ 2-4/11, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết riêng với Việt Nam, sau khi thực thi CPTPP từ tháng 1/2018 và ký kết Hiệp định Thương mại Tự do với Liên minh châu Âu (EVFTA) vào tháng 6/2019, việc kết thúc đàm phán RCEP sẽ mở thêm cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu, tham gia vào các chuỗi giá trị mới trong khu vực và tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài.

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, là nước Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam sẽ phải gánh vác một nhiệm vụ rất quan trọng là thúc đẩy kết thúc đàm phán những nội dung còn lại trong Hiệp định RCEP.

Việt Nam khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các nước ASEAN trong việc duy trì vai trò dẫn dắt của ASEAN và hợp tác chặt chẽ với các nước đối tác để thúc đẩy sớm kết thúc hoàn toàn đàm phán Hiệp định RCEP và nhanh chóng hoàn tất việc rà soát pháp lý những nội dung đã thống nhất để chuẩn bị cho việc ký kết Hiệp định.

 

Tại Hội nghị cấp cao các nước tham gia Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) lần thứ ba được tổ chức tại Bangkok (Thái Lan) vào đầu tháng 11, các nhà lãnh đạo tuyên bố kết thúc các cuộc đàm phán lời văn đối với 20 chương của hiệp định RCEP “hiện đại, toàn diện, chất lượng cao và cùng có lợi”.

Quá trình rà soát pháp lý sẽ được tiến hành trước khi hiệp định được ký kết chính thức, có thể vào tháng 2 năm 2020 và sau đó là thủ tục phê chuẩn.

Các cuộc đàm phán RCEP đã được khởi động vào tháng 5 năm 2013, ban đầu có sự tham gia của 16 quốc gia Đông Á gồm 10 nước thành viên ASEAN cộng với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và Ấn Độ (là 6 quốc gia mà ASEAN có các hiệp định thương mại tự do hiện có). Đến phút cuối cùng, Ấn Độ đã rút lui phần lớn do áp lực chính trị trong nước, mà các nhà phân tích cho rằng RCEP sẽ khiến các “cơn lũ” tràn vào Ấn Độ các sản phẩm tiêu dùng Trung Quốc và các hàng nông sản từ Australia và New Zealand. Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy Ấn Độ vẫn có thể tìm được điểm chung với các đối tác RCEP nếu phù hợp với lợi ích cốt lõi của Ấn Độ, liên quan đến tiếp cận thị trường, quy tắc xuất xứ và các cơ chế tự vệ. Ấn Độ sẽ được hoan nghênh khi tham gia trở lại nếu và khi nước này sẵn sàng.

Bất chấp việc tạm thời không có Ấn Độ, 15 quốc gia RCEP (gọi tắt là RCEP15) vẫn sẵn sàng tiến tới thành lập một hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới. Những nước tham gia RCEP15 đang phát triển nhanh chóng, chiếm khoảng 30% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và dân số toàn cầu. Đồng thời, RCEP là một thỏa thuận thương mại chất lượng cao, hướng tới tương lai được xây dựng cho thương mại quốc tế thế kỷ 21. So với các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), RCEP kết hợp một cách cân bằng các cam kết WTO cộng với việc hạ thấp hơn nữa các rào cản thương mại ở biên giới và các điều khoản bổ sung của WTO nhằm giải quyết các vấn đề pháp lý sau biên giới. RCEP có các chương dành riêng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thương mại điện tử và giải quyết tranh chấp trong khi đưa ra các quy trình rộng rãi cho hợp tác kinh tế và kỹ thuật vì sự thịnh vượng chung.

Đáng kể hơn, RCEP có tiềm năng đóng vai trò thiết lập tiêu chuẩn thương mại khu vực vì các quy tắc mà hiệp định đặt ra có thể sẽ trở thành điểm chuẩn và các tiền lệ pháp lý cho các thỏa thuận thương mại trong tương lai ở châu Á và hơn thế nữa. Điều này đặc biệt xảy ra khi RCEP cho phép kết nạp thêm các thành viên mới trên toàn cầu. Sự vắng mặt của Ấn Độ có làm giảm lợi ích kinh tế của RCEP hay không? Câu trả lời rõ ràng là có bởi vì Ấn Độ là nền kinh tế lớn thứ 5 trên thế giới, thành viên lớn thứ ba của RCEP16 và là một quốc gia đang phát triển với hơn 1,3 tỷ dân. Nhưng phân tích kinh tế bằng mô hình phân tích thương mại toàn cầu (GTAP) tiên tiến và giả định loại bỏ thuế quan hoàn toàn cho thấy tác động bất lợi của việc Ấn Độ ở ngoài RCEP không quá cao và có thể kiểm soát được - ngoại trừ Ấn Độ. Tất cả 15 quốc gia sẽ chứng kiến ​​mức tăng GDP thực tế và RCEP15 sẽ tạo ra mức tăng GDP thực tế khoảng 137 tỷ USD trong dài hạn. Đây là con số khoảng 80% những gì sẽ xảy ra theo RCEP16 (171 tỷ USD). Do Ấn Độ trong RCEP đại diện cho cả thị trường sinh lợi và đối thủ cạnh tranh đáng gờm đối với những nước thành viên khác, nên Ấn Độ ở ngoài RCEP 16 đồng nghĩa với việc mất đồng thời tiếp cận thị trường ưu đãi và cạnh tranh xuất khẩu với Ấn Độ từ góc độ của các nước còn lại. Do đó, các quốc gia RCEP có cơ cấu xuất khẩu tương tự Ấn Độ - như Campuchia, Brunei, New Zealand và Myanmar - sẽ tốt hơn nếu không có Ấn Độ. Nhưng đối với những nước chủ yếu coi Ấn Độ là điểm xuất khẩu quan trọng chứ không phải là đối thủ xuất khẩu, bao gồm Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia và Việt Nam, Ấn Độ rời khỏi RCEP 16 có thể ​​sẽ cắt giảm lợi ích kinh tế tương ứng. Điều đó nói rằng, trên thực tế, Ấn Độ sẽ phải từ bỏ số lượng lợi ích kinh tế lớn nhất khi đứng ngoài khối thương mại RCEP.

Các quốc gia RCEP cùng nhau chiếm 21% xuất khẩu và 34% nhập khẩu của Ấn Độ. Ấn Độ dự kiến ​​mức tăng 0,62% GDP thực tế, tương đương 12,6 tỷ USD, do đó sẽ biến thành khoản lỗ 0,08% (1,6 tỷ USD) do động lực chuyển hướng thương mại. Về tác động của ngành, việc đứng ngoài RCEP bảo vệ ngành công nghiệp thực phẩm chế biến của Ấn Độ với chi phí sản xuất và xuất khẩu của tất cả các ngành kinh tế và việc làm quan trọng khác bao gồm dệt may, khai thác, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và sản xuất. Những rủi ro thiệt hại kinh tế có thể định lượng này trở nên tồi tệ hơn nếu Ấn Độ bị cô lập khỏi chuỗi giá trị khu vực Đông Á đang phát triển sẽ được tạo điều kiện, củng cố và nâng cấp bởi RCEP15.

Ngoài những con số, việc kết thúc các cuộc đàm phán RCEP đã diễn ra trong một thời điểm quan trọng đối với quản trị kinh tế toàn cầu. RCEP sẽ mang lại sự thúc đẩy kịp thời cho chủ nghĩa đa phương, vốn đang thu hẹp lại ở các khu vực khác trên thế giới, nơi đang trỗi dậy chủ nghĩa dân tộc và các chính sách đơn phương. Ngay khi Mỹ dựng lên các bức tường thuế quan và làm suy yếu chức năng của hệ thống thương mại toàn cầu, các nước Châu Á, bằng cách hình thành một hiệp định RCEP quy mô lớn và tiêu chuẩn cao, báo hiệu quyết tâm tập thể nhằm duy trì chủ nghĩa đa phương dựa trên các quy tắc, tự do, và trật tự kinh tế quốc tế. Với việc kết thúc RCEP và việc thực thi Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) tại các quốc gia được phê chuẩn, châu Á hiện có thể khai thác hai FTA lớn để thúc đẩy hội nhập sâu rộng trong khu vực. Mối quan hệ giữa RCEP do ASEAN giữ vai trò trung tâm và CPTPP hiện nay, được đặc trưng bởi cạnh tranh địa chính trị Trung-Mỹ. Nhưng kể từ khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ ra khỏi TPP năm 2017, các nước châu Á đã xem hai FTA lớn này là bổ sung cho nhau về bản chất.

Khi xem xét 7 quốc gia (Nhật Bản, Australia, New Zealand, Brunei, Malaysia, Singapore và Việt Nam) là thành viên của cả CPTPP và RCEP, có cơ sở mạnh mẽ cho sự hội tụ có trật tự giữa CPTPP và RCEP khi có ý chí chính trị. Sự hội tụ RCEP và CPTPP sẽ củng cố tính trung tâm ASEAN, đồng thời đặt nền tảng cho việc thành lập Khu vực thương mại tự do thực sự của châu Á-Thái Bình Dương, một mục tiêu lâu dài và đầy khát vọng của chủ nghĩa khu vực kinh tế châu Á.

Long Giang

Nguồn: VITIC/WTO/Bloomberg…